သမိုငျးမတှငျပမေယျ့သမိုငျးဝငျနတေဲ့မိဖုရား(မွောကျနနျးစံမိဖုရားကွီးရှငျသဲ) တဈလောကမရောကျတာကွာပွီဖွဈတဲ့မန်တလေးမွို့ကွီးကိုရောကျတော့၂၀၁၅ခုနှဈမှာရတနာပုံမွို့တညျနနျးတညျနှဈ(၁၆၀)ပွညျ့အထိနျးမှတျအဖွဈပွနျလညျပွငျဆငျကာဖှငျ့လှဈခဲ့တဲ့သတ်တဌာနနရောတှထေဲကကြောကျတောျကွီးဘုရားအနားကအထိနျးအမှတျနရောကိုရောကျခဲ့တယျဆိုပါတော့။ဒီလိုနဲ့သှားရငျးလာရငျလှညျ့ပတျရငျးနဲ့မငျးနှဈပါးရုပျထုထားတဲ့အဆောငျကိုရောကျတော့ကိုကာကွီးမှာတောျတောျကိုမကြျစိလညျသှားပါရော။ မကြျစိလညျတယျဆိုတာကကိုကာကွီးအတှကျသမိုငျးမှာခပျရေးရေးတောငျမသိထားတဲ့သမိုငျးတဈခုကိုထူးထူးခွားခွားသိလိုကျရလို့လေ။ ဒီလိုလထေူးခွားတယျဆိုတာကတခွားထူးထူးခွားခွားတော့မဟုတျပမေယျ့ကိုကာကွီးတို့တှမွေနျမာ့သမိုငျးရတနာပုံသမိုငျးမငျးတုနျးမငျးတရားကွီးရဲ့သမိုငျးမှာအမှုမဲ့အမှတျမဲ့ဖွဈနတေဲ့မိဖုရားကွီးကိုဗှားကနဲသိလိုကျရတာကထူးခွားတာ။  ပွောရငျ  ရုပျထုဆောငျရဲ့အမညျကိုကမငျးတုနျးမငျးတရားကွီးနှငျ့မွောကျနနျးစံမိဖုရားကွီးရုပျထုဆောငျလို့ရေးထားပွီးသားပါ။အရငျကတညျးကလဲပုံတှစောတှမှောဒီရုပျထုကွီးတှနေဲ့ပတျသကျပွီးသိခဲ့ပမေယျ့မငျးနှငျ့မိဖုရားကွီး(မိဖုရားခေါငျနနျးမတောျမိဖုရား) ရုပျထုလို့ပဲအထငျရှိခဲ့တာလေ။ဒါပမေယျ့တဈကယျတနျးရုပျထုကွီးကိုအနီးကပျမွငျလိုကျရတော့မှမငျးတရားကွီးရဲ့အရှေ့မှာလှလှပပကွီးစံမွနျးနခေဲ့တာကကိုကာကွီးထငျသလိုမိဖုရားခေါငျကွီးစကွာဒဝေီရဲ့ရုပျထုမဟုတျပဲမွောကျနနျးစံမိဖုရားကွီးရှငျသဲ(ခေါျ) ခငျသဲရဲ့ရုပျထုဖွဈနမှေနျးသိလိုကျရတယျလေ။အဲဒီအခါကမြှ’လုပျကွပါဦးဟ၊ရှာကွပါဦးဟ၊စာတှဖေတျကွပါဦးဟ’နဲ့မိဖုရားကွီးရှငျသဲရုပျထုကိုထားရတဲ့အကွောငျးကိုရှာရတော့တာပေါ့။ တဈကယျတော့ကိုကာကွီးကအစကတညျးကအမှတျမှားခဲ့တာ။မငျးတရားကြီးဘေးမှာစံမွနျးနလေိမျ့မယျလို့ထငျနခေဲ့တဲ့စကွာဒဝေီ(ရတနာဒဝေီ) မိဖုရားခေါငျကွီးဟာတောငျနနျးစံမိဖုရားတဈဦးဖွဈပွီးမိဖုရားကွီးရှငျသဲကမှမွောကျနနျးစံမိဖုရားကွီးတဲ့လေ။တဈကယျဆိုမိဖုရားကွီးရှငျသဲရဲ့နာမညျနဲ့သူ့ရဲ့အကွောငျးကိုသခြောမသိခဲ့ပမေယျ့သူပွောခဲ့တဲ့စကားလေးတဈခှနျးကိုတော့ကိုကာကွီးတို့အတှကျငယျဘဝကတညျးကရငျးနှီးခဲ့ပွီးသားပေါ့။’လငျတဈယောကျလုံးနဲ့လဲထားရတာကိုး’ ဆိုတဲ့အဖိုးတနျလကျဝတျတောျကွီးနဲ့ပတျသကျပွီးမှတျခကြျစကားကိုဆိုခဲ့သူလေ။ပွီးတော့မငျးတုနျးမငျးကွီးရဲ့အခစြျဆုံးလို့ဆိုရမယျ့မိဖုရားလဲဖွဈခဲ့ဟနျတူပါတယျ။ ပွောရငျလဲရှကျစရာပါပါ့… သမိုငျးကိုသခြောမသိပဲကိုယျ့အတှေးအထငျနဲ့အမှနျလို့မှတျယူမိခွငျးရဲ့ဆိုးကြိုးပေါ့လေ။ ကဲလမေိဖုရားကွီးရှငျသဲအကွောငျးပဲဆကျကွပါဦးစို့။ တဈကယျတော့မွောကျနနျးစံမိဖုရားကွီးရှငျသဲဆိုတာမငျးတုနျးမငျးကွီးရဲ့အိမျတောျပါငယျခစြျမယားလဲဖွဈသလိုမန်တလေးရတနာပုံမွို့တောျကွီးကိုတညျထောငျခြိနျကလဲမငျးတရားကွီးနဲ့အတူပါဝငျခဲ့သူလို့ဆိုရမှာပါ။စာဆိုတဈဦးလို့လဲသတျမှတျခွငျးခံရသူပေါ့။  သို့ပမေယျ့ရှငျသဲဟာမငျးတုနျးမငျးကွီးအိမျနိမျ့စံ(မငျးသား)ဘဝကတညျးအပါးတောျမှာမယားဝတျမပကြျနခေဲ့သူနိုငျငံရဲ့ဒုတိယအကွီးဆုံးမိဖုရားအဖွဈသကျဆုံးတိုငျနခေဲ့သူဆိုပမေယျ့သိုသိုသပျသပျ(Low Profile) နဲ့နခေဲ့သူဖွဈလတေော့သူ့အကွောငျးကိုသိဖို့ရနျမှာသိပျမလှယျကူခဲ့ဘူးပေါ့။ဘယျလောကျတောငျသူ့နဲ့ပတျသကျတဲ့အခကြျအလကျတှရှောရခကျလဲလို့ပွောရရငျမိဘအမညျရငျးကိုတောငျမှာသမိုငျးအမြိုးမြိုးမှာအမညျအမြိုးမြိုးနဲ့ကှဲပွားနရေတဲ့အထိပါပဲ။   ဒီလိုသမိုငျးကှဲတှထေဲကမှဖွဈနိုငျနခြေအေမြားဆုံးကိုထုတျပွရရငျတော့ရှငျသဲရဲ့မိဘမြားဟာဖခငျမွို့ဝနျဦးသာဖွူမိခငျပထမဝနျကတောျသခငျကွီးလို့ဆိုရမှာပါ။ဇာတိအနနေဲ့ကတော့မုံရှာခရိုငျညောငျကနျရှာလို့မှတျသားမိပါရဲ့။ငယျနာမညျကတော့မယျညှနျ့လို့ဆိုကာမိဘမြားကသဲအူမကခစြျမွတျနိုးရတဲ့အတှကျမသဲအုံလို့ခေါျရာကနမေယျသဲငယျငယျကခငျသဲအရှယျရောကျလာခြိနျမှတော့ရှငျသဲလို့အမညျသကျဆငျးလာရတယျလို့ပွောရမှာပါ။  ငယျဘဝအကွောငျးပွောရရငျတော့တဈခွားမှတျမှတျသားသားအရာမရှိခဲ့ပမေယျ့ရှငျသဲအသကျ(၁၃)နှဈ  အရှယျကစကာနနျးတှငျအပြိုတောျအဖွဈအမှုထမျးခဲ့သူပေါ့။ဒီနရောမှာလဲသူခစားခဲ့တဲ့မိဖုရားဟာမွနျမာ့သမိုငျးထဲကအထကျမွတျဆုံးမိဖုရားတဈဦးဖွဈတဲ့နနျးမတောျမယျနုထံပါးမှာလို့တဈခြို့ကဆိုသလိုတဈခြို့ကတော့မငျတုနျးမငျးကွီးရဲ့မယျတောျသာယာဝတီမငျးကွီးရှဘေိုမငျးရဲ့တောငျဆောငျတောျကြောကျမောျမွို့စားမိဖုရားထံပါးလို့လဲဆိုရပါတယျ။   ဘယျလိုပဲဆိုဆိုပါခငျသဲဟာမငျးတုနျးမငျးကွီးနဲ့အပြိုတောျဘဝမှာရညျငံခဲ့ကာမငျးတုနျးမငျးအိမျနိမျ့စံမငျးသားဘဝကတညျးကကောကျယူတောျမူခဲ့တဲ့ငယျခစြျမိနျးမ(မိဖုရား) ဆိုတာကတော့အမှနျမလှဲပေါ့။ကိုကာကွီးကတော့ရှငျသဲဟာနနျးမတောျမယျနုထံခစားနခြေိနျမှာမငျးတုနျးမငျးသားနဲ့ရညျငံကာကောကျယူတောျမူပွီးမှမယျတောျဖွဈသူတောငျဆောငျတောျမိဖုရားထံမှာစာဖတျတောျအဖွဈနဲ့ခစားခဲ့တာလို့မှတျယူလိုကျခငြျပါရဲ့။  ရှငျသဲဟာမငျးတုနျးမငျးကွီးရဲ့ငယျခစြျအိမျတောျပါမိဖုရားဆိုတဲ့စကားအပေါျထငျးရှားစတေဲ့အခကြျကလဲရှိနလေရေဲ့လေ။မငျးတရားကွီးနနျးမရခငျမငျးသားဘဝတုနျးကဘုရငျဖွဈသူအကိုတောျပုဂံမငျးရဲ့မငျးမကြျသငျ့ကာရှဘေိုအရပျကိုရှောငျတိမျးခဲ့စဉျရှငျသဲကလဲကောငျးတူဆိုးတူလိုကျပါခဲ့သူ။အဲ့လိုရှောငျတိမျးနစေဉျမငျးတုနျးမငျးသားနဲ့အတူရှတေနျဆာဘုရားမှာနှငျးပနျးလှူကာ’အထှတျအမွတျရောကျလြှငျမိဖုရားခေါငျကွီးအရာပေးမညျ’ လို့နှဈဦးသားသစ်စာဆိုဆုတောငျးခဲ့ကွဖူးပါတယျတဲ့။နောကျပွီးတဈခွားမှတျသားစရာအနနေဲ့ကတော့အဲ့လိုရှဘေိုအရပျကိုရှောငျတိမျးနစေဉျရှငျသဲဟာမငျးတုနျးမငျးသားရဲ့အသုံးအဆောငျမြားဖွဈဟနျတူတဲ့အထုပျကွီးတဈထုပျခေါငျးပေါျရှကျကာအနောကျပါးဖဝါးမလပျလိုကျပါနခွေငျးကိုနောကျတောျပါမြားကမွငျတော့ကူသယျပေးမယျလို့ပွောခြိနျ’အထုပျနှငျ့မကှာထမျးလကြျသာလိုကျမညျ။ဤအထုပျနှငျ့သာလူလုပျရမညျ’ လို့ဆိုကာမောငျတောျအပေါျမိနျးမဝတျကြသေောမိနျးမတဈဦးရဲ့မတေ်တာတရားကိုပွသခဲ့သူပေါ့။ ဒီလိုဒီလိုတှတေောငျမငျးတုနျးမငျးကွီးရဲ့အခစြျကိုခံရသူသစ်စာတောငျအတူပွုခဲ့ဖူးသူဖွဈပမေယျ့ဘဝကံအကွောငျးကမလှလတေော့ရှငျသဲဟာနနျးမတောျမိဖုရားခေါငျကွီးဆိုတဲ့ဂုဏျနဲ့တော့လှဲခဲ့သူပါ။မငျးတုနျးမငျးနနျးတကျခြိနျမိဖုရားခေါငျအရာကိုထားမယျ့သူကိုရှာဖှတေဲ့အခါနနျးမြိုးနနျးနှယျမဟုတျတဲ့အရပျသူရှငျသဲကိုထားမယျ့အစားသာယာဝတီရှဘေိုမငျးနဲ့ကပြငျးမိဖုရားတို့ရဲ့သမီးလဲဖွဈကာအမတဈဝမျးကှဲလဲတောျသူစကွာဒဝေီမငျးသမီးကိုသာနနျးပေးစလေိုကွောငျးအိမျရှေ့စံကနောငျမငျးသားနဲ့တဈကှမှုးမတျဗိုလျပါမြားကပါအလိုရှိခဲ့ကွတာပေါ့။ဟိုယခငျစဈကိုငျးမငျး(ဘကွီးတောျဘုရား)လကျထကျကအရပျသူမယျနုကိုနနျးမတောျအရာထားမိလို့နနျးတှငျးအရေးတှရှေုပျထှေးခဲ့ဖူးတဲ့သာဓကကရှိလတေော့ရှငျသဲနနျးမတောျဖွဈရေးကပိုလို့တောငျဝေးသှားစတောပေါ့။  ဒီအရေးဒီအကွောငျးကိုမငျးတုနျးမငျးကရှငျသဲအပါးကိုသှားကပွောပွခြိနျ’မောငျတောျကိုဘုရားကြှနျမကအသကျပေးခစြျရသူမို့မောငျတောျသဘောကဆြောငျရှကျတောျမူပါ။ဘုရားနှမလေးကိုငဲ့ကှကျတောျမမူပါပဲမောငျတောျစီမံသမြှကြနေပျနှဈသကျအားရနပေါမညျဘုရား’လို့လြောကျတငျကာ’ဘုရားနှမလှူဒါနျးလိုတဲ့အခါမှသာလှယျလှယျကူကူဖွဈရပါစဘေုရား’ ဆိုပွီးတောငျးဆိုစကားကိုဆိုခဲ့လရေဲ့တဲ့။ဒါနဲ့ပဲစကွာဒဝေီဟာတောငျညာစံနနျးမတောျမိဖုရားခေါငျကွီးဖွဈခဲ့သလိုမငျးတုနျးမငျးကွီးဟာရှငျသဲအပေါျထားတဲ့မတေ်တာတရားကိုပွသတဲ့အနနေဲ့ဒုတိယအမွတျဆုံးမိဖုရားဖွဈတဲ့မွောကျနနျးစံမိဖုရားအရာနဲ့အတူ’သီရိမဟာရတနာမငျ်ဂလာဒဝေီဘှဲ့’ ကိုပါခြီးမွှငျ့ခဲ့ပါတယျ။ ဒီနရောမှာရှငျသဲရဲ့ခစြျစရာရိုးသားမှုတဈခုကိုလဲထပျတှေ့ရပွနျပါတယျ။ဟိုယခငျရှငျသဲအပြိုတောျဘဝနနျးမတောျမယျနုထံခစားနစေဉျမှာနနျးမတောျကွီးကရှကွေယျတဘတျခွုံထားတာကိုသဘောကွစှာကွညျ့ရငျး’ခွုံခွငျလိုကျတာ’လို့ပွောမိတော့အပြိုတောျဖွဈသူမမဘောျရဲ့’ဟဲ့ကောငျမလေး… မအပျမရာဘာတှပွေောနတောလဲ’ ဆိုပွီးမာနျမဲခံခဲ့ရဖူးပါတယျတဲ့။အဲ့ဒီနောကျမွောကျနနျးမိဖုရားဖွဈလာခြိနျရှကွေယျတဘတျကိုခွုံရတဲ့အခါအပါးတောျခေါျယူခစားနစေတေဲ့မမဘောျကို’ခငျသဲခွုံရပွီ’ လို့ဝမျးသားအားရပွောဖူးတယျတဲ့လေ။ခစြျဖို့ကောငျးလိုကျတဲ့မိဖုရားကွီးရှငျသဲ။တောသူအရပျသူအဖွဈကအိမျမကျဆနျဆနျတိုငျးပွညျအထှတျအထိပျရောကျခဲ့ပမေယျ့မာနမထောငျလှာဘဝမမေ့ပဲငယျဘဝကသူငယျခငြျးဘဝတူမမဘောျကိုအပါးခေါျကာမွှောကျစားခဲ့တာရယျငယျဘဝရဲ့အိမျမကျလေးတဈကယျဖွဈလာကွောငျးကိုမှတျမှတျရရနဲ့ခစြျစဖှယျကွှားလုံးထုတျသှားပုံလေးကသူ့ရဲ့ရိုးသားမှုကိုအတိုငျးသားမွငျရစတောပေါ့။ မငျးတုနျးမငျးကွီးအနနေဲ့ကလဲနနျးဓလေ့ထုံးစံအရဆှတေောျမြိုးတောျထဲကစကွာဒဝေီကိုမိဖုရားခေါငျကွီးအဖွဈတငျမွှောကျခဲ့ပမေယျ့ငယျခစြျအိမျတောျပါမိဖုရားရှငျသဲအပေါျမလြော့သောအခစြျတှနေဲ့ခစြျစဲခစြျမွဲဖွဈကွောငျးကိုမငျးတုနျးမငျးတရားကိုယျတိုငျစပျဆိုတောျမူခဲ့သညျလို့မှတျသားခဲ့ရတဲ့’မွောကျနနျးတောျမိဖုရားဘှဲ့တေးထပျ’မှာတှေ့မွငျရမှာပါ။အကွောငျးအရာအခြုပျအနနေဲ့ဆိုရရငျတော့’ရှငျသဲလေးခမြာသကျတောျကွီးရငျ့လာလို့အမယျအိုလိုဖွဈနပေမေယျ့ဗန်ဓရသရကျလိုပဲအလှတရားဟာခြိုမွိနျတုနျးမို့ရှမေတေ်တာတှတေိုးလို့သာနရေပါတယျ။ပါးရတှေကြေုံ့လို့ဆံပငျတှဖွေူဖွူဖှေးနတေော့လဲတိုးလို့သာသနားခစြျခစြျမိပွနျတာပေါ့။ဇရာထောငျးလို့ခါးလေးညှတျလာကာနုညကျတဲ့ပါးပွငျမှာလဲမှဲ့နကျမှဲ့နီတှတေိုးလာပမေယျ့ငယျငယျကအတိုငျးမတေ်တာမပကြျနိုငျပါဘူးလေ။ကွငျစဦးမို့စတေနာပိုသူမို့မိုးပေါျကနတျသကျလြာကဒီအမယျအိုနရောမှာအစားဝငျပါရစလေို့ရှိခိုးတောငျးဆိုရငျတောငျမလဲနိုငျပါဘူးလေ’ တဲ့လေ။မငျးတရားကွီးအနနေဲ့လဲမောငျတောျအပေါျမှာအနဈနာခံမွတျနိုးခဲ့မောငျတောျထံကအပူတှကေိုကူကာဖွပေေးခဲ့တဲ့ငယျခစြျမိဖုရားအပေါျမတေ်တာတရားကွီးမားခဲ့ရှာပါတယျ။ မငျးတုနျးမငျးကိုယျတောျတိုငျကနနျးမတောျစကွာဒဝေီကသားသမီးရတနာမထှနျးကားလို့နနျးလြာထားဖို့ရနျအခကျတှေ့နခြေိနျ’မယျသဲမှာသာသားယောကျြားတဈဦးဦးထှနျးကားလာခဲ့ရငျနနျးလောငျးလြာထားမွောကျစားတောျမူနိုငျငဲ့’ လို့မိနျ့ဖူးခဲ့လရေဲ့။သို့ပမေယျ့ရှငျသဲမှာမိဖုရားခေါငျဖွဈဖို့ဇာတာမပါခဲ့လသေလိုဘုရငျ့မယျတောျဖွဈဖို့ကံအကွောငျးလဲမပါလတေော့သားသမီးရတနာထှနျးကားခဲ့ခွငျးမရှိခဲ့ဘူးလေ။အကယျလို့မွောကျနနျးစံရှငျသဲသာသားတဈဦးဖှားခဲ့ရငျမငျးတုနျးမငျးနောကျပိုငျးမငျးဆကျဟာအပွောငျးအလဲဖွဈပွီးမွနျမာ့နိုငျငံရေးသမိုငျးမှာလဲပွောငျးလဲသှားနိုငျတယျလို့ကိုကာကွီးကတော့တှေးမိပါရဲ့။  မွောကျနနျးစံအပေါျထားတဲ့မငျးတရားကွီးရဲ့မတေ်တာတရားကိုသိတောျမူတဲ့မိဖုရားခေါငျကွီးစကွာဒဝေီကလဲရှငျသဲအပေါျဂရုဏာထားခစြျမွတျနိုးခဲ့တာပေါ့။မငျးကွီးကိုယျတိုငျတင်မကမိဖုရားခေါငျကွီးကပါရှငျသဲအပေါျအရေးပေးနမှေနျးသိတော့တဈခြို့မိဖုရားတှနေဲ့ကိုယျလုပျတောျတှဟောမကြမေနပျဖွဈကွဟနျတူပါရဲ့။ဒါကိုသိသှားတဲ့မိဖုရားခေါငျကွီးက’ညညျးတို့မွောကျနနျးမတောျအပေါျမှာမနာလိုဝနျတိုမရှိကွနဲ့။သူ့လငျကိုတို့ကခိုးယူထားတာ။သူကမယားကွီး။ဒီတော့မယားကွီးအပေါျမနာလိုဝနျတိုမရှိကွရဘူး’ လို့ခေါျယူဆုံးမဖူးတယျတဲ့လေ။တဈခါကကွတော့လဲစကွာဒဝေီမိဖုရားကွီးကအရညျအသှေးအလှနျကောငျးတဲ့ပတ်တမွားလကျဝတျတောျကိုရှငျသဲနဲ့လိုကျမှာပဲဆိုပွီးအတငျးဆငျပေးတဲ့အခါရှငျသဲကသူနဲ့မထိုငျတနျလို့မဆငျပါရစနေဲ့လို့ငွငျးဆိုတော့စကွာဒဝေီက’မဘုရားကိုခစြျရငျအမွဲဝတျဆငျထားရမယျ’လို့ဆိုကာဆငျမွနျးပေးခဲ့ပါတယျတဲ့။ဒီလိုတှကွေောငျ့ပတ်တမွားလကျဝတျတောျကိုရှငျသဲဝတျဆငျထားတာမွငျတော့ကနြျတဲ့မိဖုရားတှကေို’လှလိုကျတာဘုရား’ လို့ပွောခြိနျ’လှဆိုလငျတဈယောကျလုံးနဲ့လဲထားရတာကိုး’ ဆိုတဲ့စကားကိုရှငျသဲကပွနျဖွခေဲ့တယျတဲ့လေ။အပေါျယံကွညျ့မယျဆိုရငျတော့ရှငျသဲကစကွာဒဝေီကိုခနဲ့တဲ့ရှဲ့တဲ့စကားလိုမွငျစရာရှိပမေယျ့တဈကယျတမျးအကွောငျးစုံသိတဲ့အခါရှငျသဲတဈယောကျမိမိရဲ့မောငျတောျအပါးဒုတိယအရာကခစားရသညျကိုမတငျးတိမျပဲတိုးကာတိုးကာခစားလုပျကွှေးလိုတဲ့မယားကောငျးတို့ရဲ့ခစြျခွငျးမတေ်တာကိုမွငျနိုငျမှာပါ။  ရှငျသဲဟာမွောကျနနျးစံဖွဈပွီးတဲ့နောကျမှေးရပျမွမှောဘုရားတညျကြောငျးဆောကျခွငျးငယျဆရာကိုဘှဲ့တံဆိပျတောျကပျလှူခွငျးတှအေပွငျအခွားသောကုသိုလျကောငျးမှုအမွောကျအမြားကိုလဲပွုခဲ့ပါတယျ။ထငျရှားတဲ့ကုသိုလျတဈခုကိုထုတျပွပါဆိုရငျမဟာမွတျမုနိဘုရားဂန်ဓကုဋိတိုကျရဲ့မွောကျဘကျအာရုံခံပွသာဒျစောငျးတနျးတောျကိုဆောကျလုပျခဲ့ခွငျးလို့ပဲပွောရမှာပေါ့။  ဒီလိုမြိုးမငျးတရားကွီးအပါးမှခစားရငျးမိုးကွိုးဒဏျထိပြီးအသကျပြောကျနတေဲ့သားအဖသုံးယောက်ရဲ့အလောငျးကိုမွငျကာသှေးလနျ့တောျမူပွီးအဖြားဝငျရာမှစကာခရဈနှဈ၁၈၇၂ခုမလေ၃ရကျ(မွနျမာသက်ကရာဇျ၁၂၃၄ခုနှဈကဆုနျလပွညျကြောျ၁၂ရကျ)နေ့မှာမွောကျနနျးစံမိဖုရားရှငျသဲဟာကံတောျကုနျနတျရှာလားခဲ့ရပါတယျ။ခတျေစကားနဲ့ဆိုရရငျတော့တုတျကှေးဖွဈကာကှယျလှနျခဲ့တယျလိုပဲမှတျရမှာပေါ့။ကံတောျမကုနျမီမှာမိမိရဲ့အခွအေနကေိုရိပျမိတဲ့ရှငျသဲဟာငယျစဉျကသစ်စာပွုခဲ့သညျ့အတိုငျးနှငျးပနျးခိုငျကိုကိုငျကာအပွဈရှိကခှငျ့လှတျတောျမူပါရနျမငျးတရားကွီးကိုကနျတော့ခဲ့ပါတယျ။ဒီအခြိနျမငျးတရားကွီးကရှတေနျဆာဘုရားကအဖွဈကိုသတိဝငျပွီး’အို…ခငျအကွီးရယျ’ လို့ကွကှေဲစှာမိနျ့တောျမူခဲ့ပါလတေယျ။  မငျးတုနျးမငျးတရားကွီးဟာမွောကျနနျးမိဖုရားရှငျသဲရဲ့အလောငျးတောျကိုနနျးမွို့တောျအနောကျမွောကျထောငျ့မှာအုတျပွာသာဒျနဲ့ဂူသှငျးသငျ်ဂွိုဟျတောျမူခဲ့ပါတယျ။သို့ပမေယျ့သီပေါမငျးလကျထကျရောကျခြိနျနနျးမတောျစုဖုရားလတျကမငျးဆှစေိုးမြိုးရဲ့သငျ်ခြိုငျးတောျမဟုတျလို့ဖယျရှားခံခဲ့ရတဲ့အတှကျယနေ့အခြိနျမှာတော့ရှငျသဲရဲ့အုတျဂူဘယျမှာရှိမှနျးမညျသူမြှမသိနိုငျခဲ့တော့ပါ။တဈဆကျတညျးကိုကာကွီးတှေးမိတာတဈခုကိုတငျပွရရငျလကျလှမျးမီနိုငျသောကျစာပမှေတျတမျးဓါတျပုံတှထေဲမှာရှငျသဲရဲ့ပုံကိုရှာပမေယျ့လုံးဝမတှေ့ရပါဘူး။တဈခွားသောမထငျမရှားဖွဈတဲမိဖုရားမြားရဲ့ပုံကိုသာတှေ့ရပါတယျ။ဒါကြောင့်ကိုကာကွီးအတှေးပေါကျမိတာကရှငျသဲရဲ့မှတျတမျးဓါတျပုံဟာစုဖုရားလတျရဲ့မငျးဆှစေိုးမြိုးမဟုတျတဲ့ဆိုတဲ့ခေါငျးစဉျအောကျမှပါဝငျပွီးနနျးတှငျးမှတျတမျးတှသေိမျးတဲ့နရောကနပေါဖကြျစီးခံရသလားလို့အထငျရောကျမိပါတယျ။  မငျးတုနျးမငျးတရားကွီးပဉ်စမသငျ်ဂါယနာတငျခြိနျမှတျတမျးမြားအရမငျးနှငျ့မိဖုရားခေါငျကွီးလို့သာရှိနပေမေယျ့ရှငျသဲသညျလဲသကျရှိထငျရှားရှိနတေုနျးမို့ရှေ့တမျးကပါဝငျကုသိုလျပွုနမှောမလှဲလို့မှတျယူရပါလိမျ့မယျ။ဘယျလိုပဲဖွဈဖွဈမငျးတုနျးမငျးကွီးမွနနျးစံကြောျရှနေနျးတောျနှငျ့နနျးမွို့ကွီးတညျထောငျရာမှာအတူတဈကှဦးဆောင်ပါဝငျခဲ့သူဆိုတာကိုတော့မှတျတမျးမြားမှာအထငျအရှားတှေ့ရမှာပါ။ဒါတှကွေောငျ့ပဲရတနာပုံမွို့တညျနနျးတညျသတ်တဌာနနရောတှကေိုအသဈပွနျလညျဆောကျလုပျခွငျးပွငျဆငျမှနျးမံခွငျးတှပွေုပွီးနောကျအထိနျးအမှတျရုပျထုအဖွဈထုလုပျရာမှာမငျးတုနျးမငျးကွီးရဲ့အပါးမှာမွောကျနနျးစံမိဖုရားရှငျသဲဟာတငျ့တယျစှာစံမွနျးနရေခွငျးဖွဈပါလိမျ့မယျ။  တဈဆကျတညျးသတ်တဌာနနရောတှအေကွောငျးကိုနညျးနညျးပွောခငြျပါသေးတယျ။သတ်တဌာနနရောတှဆေိုတာကမငျးတုနျးမငျးကွီးအနနေဲ့မန်တလေးရတနာပုံမွို့ကွီးကိုစတညျထောငျတဲ့အခါမှာအထိနျးမှတျအဖွဈတညျဆောကျခဲ့တဲ့နရော(၇)နရောပါ။အဲ့ဒီမဟာလောကမာရဇိနျကုသိုလျတောျဘုရား၊မဟာအတုလဝယောနျအတုမရှိကြောငျးတောျကွီး၊ပိဋိကတျတိုကျတောျကွီး၊မဟာပဋ်ဌာနျးရှသေိမျတောျကွီး၊သုဓမ်မာသံဃသဘာရှကြေောငျးတောျကွီး(သုဓမ်မာဇရပျတောျ)၊ကြုံးတောျကွီး၊နနျးမွို့တောျနှငျ့မွို့ရိုးကွီးဆိုတဲ့ဒီခုနှဈနရောကိုမငျးတုနျးမငျးတရားကွီးကမွနျမာသက်ကရာဇျ၁၂၂၁ခုနှဈမှာတဈခြိနျတညျးတဈပွိုငျတညျးပန်နတျတောျတငျအုတျမွဈတောျစီမဟာမငျ်ဂလာအခနျးအနားနဲ့တညျဆောကျလှူဒါနျးခဲ့တဲ့နရောတှပေေါ့။  အဲ့ဒီခုနှဈနရောထဲမှာမှ၁၉၃၉  – ၁၉၃၅ခုနှဈဒုတိယကမ်ဘာစဈအတှငျက(၄)နရောမှာဗုံးဒဏျကွောငျ့ပကြျစီးခဲ့ပမေယျ့အတုမရှိကြောငျးတောျကွီးကို၁၉၉၆ခုနှဈကပွနျလညျပွငျဆငျပွီးခဲ့ပမေယျ့ပိဋိကတျတိုကျတောျကွီး၊မဟာပဋ်ဌာနျးရှသေိမျတောျကွီး၊သုဓမ်မာသံဃသဘာရှကြေောငျးတောျကွီးတို့မှာပွငျဆငျဖို့ကနြျနသေေးတဲ့အတှကျမနျးမွရောဇာကုမ်ပဏီလီမိတကျမိသားစုကနပွေီး၂၉ရကျမတျလ၂၀၁၅ခုနှဈမှာအသဈပွနျလညျတညျဆောကျလှူဒါနျးခဲ့ပါတယျ။  လှူဒါနျးတဲ့နရောမှာလညျးအလှူရှငျမြား၏ကမ်ဗညျးမောျကှနျးဆောငျနှငျ့မငျးတုနျးမငျးတရားကွီးနှငျ့မွောကျနနျးစံမိဖုရားကွီးရုပျထုဆောငျတှကေိုပါကြောကျတောျကွီးဘုရားအနီးမှာတဈဆကျတညျးဆောကျလုပျလှူဒါနျးခဲ့တယျပေါ့။အံ့ခြီးဂုဏျယူဖှယျလှူဒါနျးမှုမြားအဖွဈနဲ့သာဓုခေါျပါရစေ။ ကဲလဒေီမှာတငျပဲစာလဲအတောျရှညျနပွေီမို့သမိုငျးမတှငျပမေယျ့သမိုငျးဝငျနတေဲ့မိဖုရား(မွောကျနနျးစံမိဖုရားကွီးရှငျသဲ) ရဲ့အကွောငျးကိုရပျနားလိုကျပါရစေ။  Courage ကိုးကား-  မောငျသနျးဆှေ(ထားဝယျ) / ကုနျးလောငျရှငျးတမျး  မွကတေု/ နနျးဓလေ့မှတျတမျးမြား  ဘုနျးနှယျ(ရစေကွို) (အရှငျဇသိက) / မွနျမာနိုငျငံသာသနာ့မိခငျကွီးမြား  မောငျသနျးဆှေ(ထားဝယျ) / ထီးရနံ့နနျးရနံ့ မွနျမာဝီကီပီးဒီးယား/ ခငျသဲ(မွောကျနနျးမိဖုရား) တငျမောငျ(မန်တလေးကိုယျပှား) / သတငျးစဉျဆောငျပါး