ဘုရင်အလောင်းမင်းတရားမှ ဘုရင်ဂျော့-၂ ထံပေးပို့သော ရာဇသံရွှေပေ (အပိုင်း ၂)

အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ နှင့် မြန်မာပြည်

အိနိ္ဒယပြည်တွင် ပြင်သစ်နှင့်အင်္ဂလိပ်ကုန်သည်များသည် အိနိ္ဒယထီးနန်းဆက်ခံရေးကိစ္စထဲ ကြားဝင်စွက်ဖက် ခြင်းဖြင့် ရေရှည်အကျိုးအမြတ်ထွက်ကြောင်း တွေ့ခဲ့ပြီးဖြစ်ရာ ၎င်းတို့သည် မြန်မာပြည်တွင်လည်း ပဲခူးဘုရင်နှင့် ရွှေဘိုမှရှင်ဘုရင်အသစ်- ဘုရင်တစ်ပါးပါးဘက်သို့ ရိုင်းပင်းရန်အသင့်ဖြစ်နေကြသည်။ အိန္ဒိယနှင့်မြန်မာပြည် နှစ်နိုင်ငံစလုံးတွင် ၎င်းတို့ထိုသို့လုပ်ခဲ့ခြင်းမှာ ပို့ကုန်သီးသန့်ဝေစုကို အာသာငမ်းငမ်းလိုချင်သောကြောင့်ဖြစ်သည်။

မဂို ဆိုသောကုန်းမြေပြင်ကို ပိုင်စိုးသူများပင် မိမိတို့၏ကမ်းခြေတစ်လျှောက် ကိုယ့်မင်းကိုယ့်ချင်း ကြီးစိုးနေသော တိုင်းတစ်ပါးသား အဖွဲ့အစည်းများကို ရာစုနှစ်ခုကြာအောင် သီးခံနေခဲ့ရသည်။ အိန္ဒိယပြည်မှ ဗြိတိသျှခံတပ် တံတိုင်းများသည် ကိုယ့်မင်းကိုယ့်ချင်းကုန်သည်များ  အဖွဲ့အစည်းများကို လက်ခံထားသည်။ ကုန်သည်များသည် ၎င်းတို့၏အခွင့်အရေးအတွက် စာမျက်နှာပေါ် ရေးသားထားသော သဘောတူညီချက်ကို ရယူထားသည်။ ထို့ပြင် ၎င်းတို့၏ကုန်သွယ်ရေးသည် နှစ်ဦးနှစ်ဖက်သာတူညီမျှ အကျိုးကျေးဇူးဖြစ်ထွန်းစေသည်ဟု အထင်ရောက်နေကြသည်။

ပြင်သစ်နှင့်ဗြိတိသျှကုမ္ပဏီများသည် မြန်မာ့မြေပြင်ပေါ်တွင် ၎င်းတို့အရေးကိစ္စပြီးစီးရန် အိနိ္ဒယတွင်ကြုံခဲ့ရ သည့်အခြေအနေများအတိုင်း တူညီသောအခြေအနေများကို မျှော်လင့်ထားခဲ့ပုံရသည်။

၁၇၅၁ ခု ၊နှစ်ကုန်တွင် လန်ဒန်မှအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီဒါရိုက်တာများသည် အောက်မြန်မာပြည်၏အနောက် တောင်ဘက်စွန်းထိပ်ဖြစ်သော မော်တင်စွန်းအနီးမှ ကျွန်းတစ်ကျွန်းပေါ်တွင် အခြေစိုက်ရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ဤသို့ဖြင့် မဒရတ်စ်နေ ဒေးဗစ်ဟန့်တားအား စီမံကိန်းအသစ်၏ခေါင်းဆောင်အဖြစ် တာဝန်ပေးခဲ့ကြသည်။ ဒေးဗစ်ဟန့်တားသည် စိန့်ဟယ်လီနာ၏ ယခင်ဒုတိယဘုရင်ခံဖြစ်၏။

၁၇၅၂ ခု၊ဇွန်လတွင် ကပ္ပတိန်သောမတ်စ်တေလာသည် ဟိုင်းကြီးကျွန်းသို့ ပဏာမမစ်ရှင်သဘောမျိုး သွားရောက်ခဲ့သည်။ ဟိုင်းကြီးကျွန်းကိုရောက်ပြီးမကြာမီမှာပင် ဗြိတိသျှတို့သိမ်းပိုက်ရန် ရည်ရွယ်ထားသောဤမြေ သည် ပဲခူးဘုရင်၏ပိုင်နက်ဖြစ်ကြောင်း တိုင်းရင်းသားများပြော၍ တေလာသိရသည်။ ဤဖြစ်ရပ်သည် မြန်မာ့မြေပေါ်ကိုလိုနီပြုရန် ညံ့ဖျင်းသောကနဦးစွန့်စားမှုဖြစ်ခဲ့သည်။

အခြေချမှုသည် ထီးတည်းမရပ်တည်မရှင်သန်နိုင်။ အဓိကပြဿနာမှာ ရိက္ခာပို့ဆောင်ရေးဖြစ်၏။ စားရေရိက္ခာနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းများကို ဝေးလံသောဒေသမှ ကုန်ကျစရိတ်ကြီးစွာ သယ်ယူခဲ့ရသည်မှာ နှစ်ပေါင်းမနည်းခဲ့။ မဒရတ်စ်မှဖြစ်စေ၊ ဘင်္ဂလားမှဖြစ်စေ၊ အခွင့်သင့်လျှင် မြန်မာပြည်ကုန်းတွင်းပိုင်းမှဖြစ်စေ သယ်ကြရသည်။ ဗြိတိသျှတို့ မိမိတို့ဖာသာအခြေစိုက်ခဲ့သော မြေနှင့်ပတ်သက်၍ အခြေချတည်ဆောက်မှုထဲ တာဝန်ယူရသူ ဟင်နရီဘရွတ်ခ် ရေးသားမှတ်တမ်းတင်ထားပုံမှာ-     ”တောအတိပြီး၍ လူသူနေထိုင်မှုလုံးဝနီးပါးမရှိ။ နွေအခါ ရေကောင်းရေသန့်ရှားပါးလှသည်” ဟူ၏။

အင်္ဂလိပ်ကုန်သည်များအား ၎င်းတို့၏ဆုံးဖြတ်ချက်သည် စီးပွားရေးအဓိပ္ပါယ်မရှိကြောင်း၊ ဟိုင်းကြီးကျွန်းသည် ကုန်သွယ်ရေးစတင်ရန်နေရာ မဟုတ်ကြောင်းပြောခဲ့သည်။ အကယ်၍သာ ဗြိတိသျှတို့သည် ၎င်းတို့၏ ကူး သန်းရောင်းဝယ်ရေးကို တိုင်းပြည်၏  အဓိကဆိပ်ကမ်းမြို့ဖြစ်သော သံလျင်  တွင် ဖွံ့ဖြိုးအောင်မလုပ်လိုပါက ကုန်းတွင်း ပိုကျသော ပုသိမ်  တွင်အခြေချရန် တောင်းဆိုသင့်သည်ဟု ရေးသားထားသည်။ ဘရွတ်ခ်၏ သုံးသပ်ချက်ကို အခြေချ စီမံကိန်းခေါင်းဆောင်များကိုယ်တိုင် အချိန်တိုအတွင်းလက်ခံခဲ့ကြသည်။

၎င်းတို့၏အစီရင်ခံစာများထဲတွင် ပုသိမ်ကိုသာ အဖန်တလဲလဲညွှန်းထားကြသည်။ ‘ဟိုင်းကြီးကျွန်းတွင် ကြုံရသော အဆင်မပြေမှုများ’ လုံးဝမရှိသည့်အရပ်ဖြစ်ကြောင်းကို ”လေကောင်းလေသန့်နှင့်ဆန်စပါး အထွက်ကောင်းသည်။ မြစ်သည်ဘေးကင်း၍ အကြီးမားဆုံးသင်္ဘောများပင် ရေကြောင်းသွားလာနိုင်သည်။ ဝင်ရောက်နေထိုင်သူ အမြောက်အများကို လက်ခံထားနိုင်သည်” ဟူ၍ ပုသိမ်ကိုညွှန်းထားသည်။ ၁၇၅၃ ခု၊ဧပြီလတွင် ဟိုင်းကြီးကျွန်းသို့ ဟန့်တားရောက်ပြီး မကြာမီမှာပင် ပုသိမ်ကိုအဓိကအခြေစိုက်ရမည့် နေရာအဖြစ်လိုအပ်ကြောင်းကို ဤသို့ထောက်ပြ ခဲ့သည်။         ဟိုင်းကြီးကျွန်းကိုမူ  ”အလွန်အမင်းကျန်းမာရေးနှင့် မညီညွတ်သောနေရာ” ဟုဖော်ပြခဲ့သည်။

ဒေးဗစ်ဟန့်တားကိုယ်တိုင် နာလံထူရန် ကိုရိုမန်ဒယ်ကမ်းခြေသို့ စောနိုင်သမျှအစောဆုံး စက်တင်ဘာလတွင် ပြန်ချင်ခဲ့သည်။ ပြန်ခွင့်မရသောကြောင့် တာဝန်ထမ်းဆောင်သည့်ကာလ ရှစ်လတာအကြာ၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ဟန့်တား ကွယ်လွန်သည်။ ဟန့်တားနေရာကိုဝင်ရန် လက်ထောက်လုပ်ခဲ့သော ဟင်နရီဘရွတ်ခ်ကို ခန့်ရသည်။ ဟိုင်းကြီးကျွန်းမှပြဿနာများကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး ပုသိမ် သို့အာရုံရွှေ့ခဲ့ကြသည်။ ”အခြေချနေထိုင်ခြင်းအတွက် လွန်စွာသင့်လျော်သော တစ်ခုတည်းသောရွေးချယ်စရာ ပုသိမ်” ကိုရနိုင်သည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ကြသည်။

ပဲခူးဘုရင်သည် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ တစိုက်မတ်မတ်တောင်းဆိုနေသည့် ကျယ်ပြန့်သောကုန်သွယ်လွတ်လပ်ခွင့်ကို ပေးသနားလိုခြင်းမရှိပေ။     ဒေးဗစ်ဟန့်တား၏ ရုတ်တရက်သေဆုံးမှုကြောင့် ဗြိတိသျှတို့၏စေ့စပ်ဆွေးနွေးခြင်း ရပ်မသွားရုံတမယ်ဖြစ်ပြီးနောက် တိုင်းတစ်ပါးသားတို့နှင့် စေ့စပ်ညှိနှိုင်းမှုကိုဆောင်ရွက်ရသူ ပဲခူးဘုရင်၏ညီ ‘ဥပရာဇာ’ ကအင်္ဂလိပ်ဝန် ဘုရင်ခံဆောင်ဒါအားပြောခဲ့ပုံမှာ –
 ”ရှင်ဘုရင်၏နိုင်ငံတော်အတွင်း မိမိတို့သဘောရှိသလို ဝင်ထွက်သွားလာ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားခြင်းနှင့် အလိုရှိရာကုန်ပစ္စည်းများ သင်္ဘောပေါ်တင်ယူဆောင်သွားခွင့်ဟူသည် ရှေးမင်းများလက်ထက်မှစပြီး ယနေ့တိုင်အောင် ထုံးစံမရှိခဲ့သလို ကြားပင်မကြားဖူးခဲ့။ ရှေးမင်းများလက်ထက်ကတည်းက ထုံးစံမဟုတ်ခဲ့သော ဤကိစ္စကို ဘုရင် မင်းမြတ်အား ကျွန်ုပ်လျှောက်တင်ခြင်းမပြုနိုင်ကြောင်း အကြောင်းကြားလိုက်ရပေသည်”

ပုသိမ်တွင်အခြေစိုက်ခြင်းကိုမူ ”အင်္ဂလိပ်တို့၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှနေရာ” ဖြစ်လာလိမ့်မည်ဟု ဗြိတိသျှတို့ မျှော်လင့်လျက်ရှိသည်။ သို့သော် ပဲခူးဘုရင်နှင့် ဥပရာဇာတို့သည် ပုသိမ်ကိုပေးသနားရန် ပြတ်ပြတ်သားသား ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ပြင်သစ်တို့သည် မွန်တို့ဘက်မှ အားတက်သရောထောက်ခံကြသူများဖြစ်သောကြောင့် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီသည်  ဘုရင်ဗညားဒလနှင့် ဆက်ဆံရင်းနှီးမြှုပ်နှံဖို့အရေးမှသည် မြန်မာတို့နှင့်မိတ်ဆွေဖွဲ့ရန် တဖြည်းဖြည်းဖြစ်တည်လာခဲ့သည်။

၁၇၅၅ ခု၊မတ်လတွင် အလောင်းမင်းတရားသည် ဟိုင်းကြီးကျွန်းမှဗြိတိသျှတို့နှင့် ဆက်သွယ်ရန် ပဏာမ ခြေလှမ်းကို စတင်လိုက်သောအခါ ဟိုင်းကြီးကျွန်းဦးစီးမှူးဘရွတ်ခ်သည် ပဲခူးဘုရင်ကပေးသနားရန် အင်တင်တင် ဖြစ်နေသော အရာကို မြန်မာဘုရင်ထံမှရနိုင်သည့် အခွင့်အရေးအား ချက်ချင်းမြင်ခဲ့သည်။ အောက်မြန်မာပြည်တွင် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီအခြေစိုက်မှုအပေါ် ပုံမှန်သဘောတူညီမှုနှင့် နယ်မြေဆိုင်ရာ၊ ကုန်သွယ်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးများ ကိုဆိုလိုသည်။

ဗြိတိသျှတို့သည် ဟိုင်းကြီးကျွန်းတွင်ရှိနေဆဲ အခြေချနေထိုင်မှုကို စာချုပ်တစ်စောင်ဖြင့် တရားဝင်ဖြစ်လိုကြသည်။ ထို့ပြင် ပုသိမ်တွင် ၎င်းတို့အတွက် နေထိုင်စရာမြေတစ်ကွက်ကို မျှော်လင့်ထားကြသည်။ ၁၇၅၅ ခု၊ အောက်တိုဘာတွင် အလောင်းမင်းတရား၏ ဩဇာအာဏာသည် အောက်မြန်မာပြည် အနောက်တောင်ဘက်တစ်လွှား၌ အခိုင်အမာ တည်မြဲသောအခါ မဒရတ်စ်ဘုတ်အဖွဲ့အား ဘရွတ်ခ်က ‘ကြားနေအဖြစ်ရှေ့ဆက်သွားရန် ခက်ခဲသွားပြီ‘ ဖြစ်ကြောင်းပြောခဲ့သည်။

အခြားတစ်ဖက်တွင်မူ စီးပွားရေးနှင့်တိုုင်းပြည်အရေးတို့အတွက် တိုင်းတစ်ပါးသားကုန်သည်များနှင့် ကောင်း မွန်သောဆက်ဆံရေးရှိဖို့ အရေးကြီးကြောင်းကို အလောင်းမင်းတရားနှင့်ဗညားဒလ ဘုရင်နှစ်ပါးစလုံး သတိရှိခဲ့ ကြသည်။ ထို့ကြောင့်ပင်လျှင် မွန်ဘုရင်နှင့်မြန်မာဘုရင်တို့သည် တိုင်းတစ်ပါးသားကုန်သည်တို့အပေါ် ၎င်းတို့ဘက်မှ မည်မျှကောင်းကောင်းဆက်ဆံသည်ကို အသားပေးဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ တစ်ပြိုင်တည်းမှာပင် တိုင်းတစ်ပါးသားကုန်သည် များအား အခွင့်သင့်တိုင်း ပြောင်ပြောင်တင်းတင်း ဖိအားပေးခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ရှိနေသည့်တိုင် ကုန်သည်များ ဘက်မှလည်း ကျေးဇူးတရားမသိတတ်သူများ မဖြစ်ရလေအောင်၊ သာကူးများမဖြစ်ရလေအောင်အထိ သတိအနေအထား သံတမန်များအဖြစ် ပြုမူခဲ့ကြသည်။

အလောင်းမင်းတရားသည် ၁၇၅၅ ခု၊ဧပြီလ ၁၆ရက်မှ ဇွန်လ ၂ရရက်ထိ ရန်ကုန်မြို့တွင် စံနေတော်မူစဉ် အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းနှင့် ဆင်နွှဲတော့မည့်စစ်ပွဲကို အာရုံထား၍စီမံတော်မူသည်။ ထိုကာလအတောအတွင်း အင်္ဂလိပ်နှင့် ပြင်သစ်ကုန်သည်များသည် မင်းတရားကြီးရှေ့တော်မှောက် အဖူးမြော်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ မွန်-မြန်မာ တိုက်ပွဲ ကာလတွင် ဗြိတိသျှသင်္ဘောများ မွန်တို့ဘက်မှဝင်တိုက်ရန် အတင်းအကျပ်ဖိအားပေးခံရခြင်း၊ ဘက်ပြောင်းခြင်း နှင့် အခြားသောနားလည်မှုလွဲမှားစရာ ဖြစ်ရပ်များ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။

မည်သို့ဆိုစေ၊ အလောင်းမင်းတရားသည် အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီနှင့် တည်ငြိမ်သောဆက်ဆံရေးကို ထူထောင် ထားရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ဘရွတ်ခ်ကိုယုံကြည်တော်မူခဲ့ပြီး တိုင်းတစ်ပါးသားတို့ တင်သွင်းသော ‘စာချုပ်’ ကို လက်မှတ်ထိုးရန် ဝန်လေးခဲ့သည့်တိုင် မင်းတရားကိုယ်တိုင် ရှေ့ဆောင်လမ်းပြလုပ်ပြီး ကုမ္ပဏီအား ပုသိမ်တွင် မြေနေရာတစ်ကွက်နှင့် အခွန်လွတ်ကုန်သွယ်မှု အထူးအခွင့်အရေးကို ရက်ရောစွာပေးသနားတော်မူခဲ့သည်။

အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီကိုယ်စားလှယ်များသည် အင်္ဂလိပ်ဘုရင်၏ ခန့်ထားခြင်းခံရသူများဟု အလောင်းမင်းတရားကြီးက ယူဆခဲ့ပြီး ဘရွတ်ခ်တစ်ဦးကိုမျှသာ ပတ်သက်ဆက်ဆံလိုခြင်းမရှိခဲ့။ ဒုတိယမြောက်ဂျော့ဘုရင်မင်းမြတ်ထံ ကိုယ်တော်တိုင် ရာဇသံသဝဏ်လွှာတစ်စောင် ပေးပို့ရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့လေသည်။ လန်ဒန်မှကုမ္ပဏီဒါရိုက်တာ အဖွဲ့ထံလည်း ပေးပို့ရန်ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ဤနည်းဖြင့် မင်းတရားကြီးသည် ကုန်သွယ်မှုဖွံ့ဖြိုးရန်သာမက အင်္ဂလိပ် ဘုရင်နှင့်ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကိုပါ ပျိုးထောင်ရန်အလိုရှိတော်မူခဲ့သည်။ အနောက်တိုင်းဧကရာဇ်တစ်ပါးကို ဆက်သွယ်သော ထိုသို့သော ပဏာမခြေလှမ်းမျိုးသည် မြန်မာ့သမိုင်းကြောင်းထဲတွင် ကြားပင်မကြားဖူးခဲ့။

ဗြိတိသျှတို့က မြန်မာပြည်တွင် နယ်မြေခြေကုပ်ရယူရန်နှင့် ဒေသတွင်းနိုင်ငံရေးထဲ ပြောရေးဆိုခွင့်ရရန်၊ ကုန်သွယ် အခွင့်အရေးရရန် ရည်ရွယ်ထားကြစဉ် အလောင်းမင်းတရားကြီးသည် အမြင့်မားဆုံးနိုင်ငံရေးအဆင့်ဖြင့် ရင်းနှီး စွာဆက်ဆံရေးအတွက် အားတက်သရော ယုံကြည်မျှော်လင့်နေသည်။ နှစ်ဦးစလုံးက ‘ချစ်ကြည်ရေး’ နှင့် ‘မဟာမိတ်’ ဆိုသည်ကို ပြောနိုင်ကြသော်လည်း ဆိုလိုရင်းမှာ တခြားစီဖြစ်၏။

မဒရတ်စ်ဘုရင်ခံရော၊ လန်ဒန်မှကုမ္ပဏီဒါရိုက်တာများပါ အလောင်းမင်းတရား၏ တိုင်းရေးပြည်ရေးစီမံကိန်း များနှင့် ရည်ရွယ်ချက်များအပေါ် တစ်စုံတရာ စိတ်ဝင်စားမှုမရှိပေ။ ဟိုင်းကြီးကျွန်းမှလာသော စိတ်ပျက်စရာသတင်း များကြောင့်လည်းကောင်း၊ နယ်မြေမတည်ငြိမ်မှုနှင့် အင်္ဂလိပ်-ပြင်သစ် ခုနစ်နှစ်စစ်ပွဲစတင်သောကြောင့်လည်းကောင်း မြန်မာပြည်ထဲ သူတို့၏လှုပ်ရှားမှုများ ရှေ့ဆက်ချဲ့ထွင်ဖို့အာသီသ ကုန်ခန်းသွားပြီဖြစ်သည်။ ၁၇၅၂ ခုတွင် အလွန်အကျွံဆန္ဒစောပြီး ဟိုင်းကြီးကျွန်းစီမံကိန်းကို စတင်ခဲ့ရာမှ အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီဒါရိုက်တာများသည် ထိုစွန့်စားမှုနောက်ကို ဆက်လိုက်ရကျိုးနပ်ပါ၏လော မသေချာကြတော့။

အောက်မြန်မာပြည်မှ လုပ်ငန်းများကို လက်စသိမ်းဖို့ အချက်ပေးလိုက်သော ပထမဆုံးသတင်းလွှာကို ၁၇၅၅ ခု၊ ဒီဇင်ဘာလတွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ၁၇၅၅ ခု၊မတ်လတွင် ”ဟိုင်းကြီးကျွန်းစီမံကိန်းအား လုံးလုံးရုတ်သိမ်းရန်၊ သို့မဟုတ် ကုန်ကျစရိတ် အနည်းဆုံးဖြင့်ပြီးမည့် ပိုင်ဆိုင်မှုကိုသာဆက်ထားရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်ကြဖို့” မဒရတ်စ်ဘုတ်အဖွဲ့အား ပြောကြားခဲ့သည်။ အလောင်းမင်းတရား၏မျှော်လင့်ချက်များ အသေအချာတက်လာပြီးမှ၊ အင်္ဂလိပ်အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီနှင့် အဆက်အသွယ်လုပ်နေခဲ့ပြီးကာမှ၊ နောက်ဆုံးတွင်လည်း အင်္ဂလိပ်တို့စကားအတိုင်း (စာချုပ်မှစာချုပ်) စေ့စပ်ဆွေးနွေးဖို့ သဘောတူပြီးကာမှ၊ ကုမ္ပဏီမူဝါဒသည် မြန်မာပြည်ကုန်သွယ်ဆိုင်ရာ ပတ်သက်မှုကို အဆင့်လျှော့ချရမည့်အဖြစ်ရောက်ခဲ့သည်။

၁၇၅၉ ခု၊ဇန္နဝါရီ ၂၃ရက်နေ့စွဲတပ် လန်ဒန်မှလာသောရုံးစာထဲတွင် ဒါရိုက်တာများသည် ၎င်းတို့၏အစောပိုင်း အမိန့်များကိုပင် အတည်ပြုခဲ့သည်။ ‘‘ဟိုင်းကြီးကျွန်းအခြေချမှုသည် ကုန်ကျစရိတ်မြင့်မားလွန်းပြီး အကျိုးအမြတ် မသေချာလှရကား မရုတ်သိမ်းရသေးပါက ချက်ချင်းပြုလုပ်ရမည်မှာ ကျွန်းပေါ်အလံထူရန် အစေခံသုံးဦး၊ လေးဦး ထက်ပိုပြီး ချန်မထားခဲ့ရ။ အလံထူခြင်းသည် ကျွန်ုပ်တို့၏အခွင့်အရေးကို ထိန်းသိမ်းရုံမျှသာဖြစ်သည်။”
    
၁၇၅၉ ခု၊မတ်လကုန်တွင် ရောဘတ်ကလိုက်ဖ်နှင့် ကာလကတ္တားဘုတ်အဖွဲ့တို့သည် ဟိုင်းကြီးကျွန်းမှ ဥရောပသားအား လုံးကို ခေါ်ငင်ရန် ကျွန်းသို့ရွက်လှေတစ်စီး လွှတ်လိုက်ကြောင်း၊ ဒုဗိုလ်ကလေးဟုပ်၏လက်အောက်တွင် လူသုံး လေးဦးကိုသာ သစ်လုံးများဂရုစိုက်ရန် ကျွန်းပေါ်ဆက်လက်နေထိုင်စေမည်ဖြစ်ကြောင်း မဒရတ်စ်သို့အကြောင်းကြား ခဲ့သည်။ စက်တင်ဘာတွင် ကပ္ပတိန်ဆောက်သ်ဘီသည် ကျွန်းပေါ်ကျန်ရှိနေသေးသော သစ်လုံးများကိုကောက်ရန် ကာလကတ္တားမှ ထွက်လာသည်။ ဤမျှဖြင့် ယခုဇာတ်လမ်းပြီးဆုံးရမည်ဖြစ်သည်။

သို့ရာတွင် အလောင်းမင်းတရားကြီး စိတ်နေသဘောထားပြောင်းလဲသွားပုံမှာ နားလည်စရာကိစ္စဖြစ်ခဲ့သည်။ မဏိပူရမှပြန်လာသော အလောင်းမင်းတရားသည် အာမေနီယံလူမျိုး ဂရက်ဂေါ်ရီ၏ လျှောက်ထားချက်များအရ ဟိုင်းကြီးကျွန်း၏နောက်ဆုံးဦးစီးမှူး ဒုဗိုလ်ကလေးဟုပ်သည် မွန်တို့အား လက်နက်ခဲယမ်းမီးကျောက်များ ပံ့ပိုးခဲ့ကြောင်း ကြားသိတော်မူခဲ့သည်။ အိန္ဒိယ၏လတ်တလောအကြောင်းများဖြစ်သော အရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ၏ အိန္ဒိယနိုင်ငံထဲ နယ်မြေကျယ်ပြန့်စွာ နိုင်ငံရေးစိုးမိုးခြယ်လှယ်မှုကို ဂရက်ဂေါ်ရီက အသေးစိတ်လျှောက်တင်ခဲ့သည်။ မြန်မာပြည်နှင့်ပတ်သက်သော တွက်ချက်မှုတွင်လည်း ဟိုင်းကြီးကျွန်းတွင် ထိုသို့သောအခြေချမှုမျိုးသည် နောင်အခါနယ်မြေချဲ့ထွင်ရန် ခြေကုပ်ယူခြင်းဖြစ်ကြောင်း မင်းတရားကြီးအား ဂရက်ဂေါ်ရီက အဆမတန်ချဲ့ကား လျှောက်ထားခဲ့သည်။

ဖြစ်မြဲသဘာဝအတိုင်း အလောင်းမင်းတရားသည် ထိုအသစ်စက်စက်သစ္စာဖောက်မှုအပေါ် အမျက်ပြင်းစွာထွက်ခဲ့ကာ ဟိုင်းကြီးကျွန်းကိုချေမှုန်းရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ”ကုန်တိုက်အားလုံး၊ လက်နက်နှင့်ခဲယမ်းမီးကျောက် စသည်တို့ကို” သိမ်းယူခဲ့ရန် အမိန့်ထုတ်သည်။ ခုခံမှုမရှိပါက သတ်ဖြတ်ရမည်ဟု အမိန့်မပေးခဲ့။

(အလောင်းမင်းတရား၏ လက်စွဲတော် ပေါ်တူဂီလူမျိုး) အန်တိုနီယို၏ အကူအညီဖြင့် ပြင်သစ်ကိုယ်စားလှယ် လာဗိုင်း အမှူးပြုသောရဲမက်တော် ၆ဝ သည် မင်းတရား၏အမိန့်တော်ကို ထမ်းရွက်ခဲ့သည်။ ထိုနှစ်ဦးစလုံးသည် မြန်မာမဟုတ်သော အမှုထမ်းများဖြစ်ကြ၏။ အသက်ဘေးမှလွတ်မြောက်ခဲ့သူများ၏ ပြောကြားချက်အရ အန်တိုနီယိုသည် ပထမဦးစွာ မင်းတရားကြီး၏စာလွှာအတုဖြင့် သူ့ကိုယ်သူမိတ်ဆက်ပေးကာ မြန်မာရဲမက်တော် များအား အင်္ဂလိပ်ကုန်သည်များကို သုတ်သင်စေသည်။ မြန်မာတို့သည် အင်္ဂလိပ်ကုန်သည်တို့၏ အစောင့်နှင့်အိန္ဒိယ လူမျိုးအစေခံများကိုပါ သုတ်သင်၍ ကျောက်ချထားသော ဗြိတိသျှသင်္ဘောနှစ်စင်းကို မီးရှို့သည်။ သို့သော် နောက်တစ်နေ့၌ သင်္ဘောများထွက်ခွာသွားသည်ကို မဟန့်တားနိုင်ခဲ့။

အသက်ရှင်ကျန်သူများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သော ကပ္ပတိန်အဲလ်ဗက်စ်၏ သုတ်သင်ပွဲအကြောင်းရေးထားသည့် ပထမဆုံးအစီရင်ခံစာကြောင့် ထိုအဖြစ်ကို အိန္ဒိယမှသိခဲ့ရပြီး ထိတ်လန့်တကြားဖြစ်ခဲ့သည်။ ကုမ္ပဏီ ထွက်ခွာသွားချိန်မှစပြီး ဟိုင်းကြီးကျွန်းသုတ်သင်ပွဲအမှတ်တရသည် မြန်မာပြည်သမိုင်းမှတ်တမ်းတွင် မြန်မာ သက်ဦးဆံပိုင်ဘုရင်စံနစ်၏ ရက်စက်သော၊ အကြွင်းမဲ့အာဏာရှင်ဆန်သော အမှတ်တံဆပ်အဖြစ် ကြာရှည် လေးမြင့်စွာတည်နေခဲ့သည်။ အလောင်းမင်းတရား၏ အပိုင်းကဏ္ဍနှင့်ရည်ရွယ်ချက်များအပေါ် အရိပ်မည်းထိုးခဲ့သည်။ အမှန်မှာ မြန်မာ့ရာဇဝင်သမိုင်းတွင် စိတ်နေသဘောထားအပွင့်လင်းဆုံး ရှင်ဘုရင်တစ်ပါး ဖြစ်နိုင်သော အလောင်းမင်းတရားသည် အင်္ဂလိပ်တို့နှင့်ကောင်းမွန်သော ဆက်ဆံရေးကိုထူထောင်ဖို့ တစ်လျှောက်လုံး စိတ်ထက်သန်ခဲ့သူတည်း။ ဤအဖြစ်ကို အလောင်းမင်းတရား၏ ရာဇသံရွှေပေက သက်သေထူသည်။