မြန်မာ့ဂဇက် အယ်ဒီတာ့သင်ပုန်း – ဇူလိုင် ၂၀၂၁

“သတ္တန္တရကပ်”
ပြီးခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်တွင်း မြန်မာနိုင်ငံ ရွေးကောက်ပွဲဝင် ပါတီကြီးနှစ်ခု၏ အယူအဆကွဲမှသည် ပေါ်လစီ ခေါင်းဆောင်မှုနိုင်ငံရေးအားပြိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဒီမိုကရေစီစနစ်တွင် ပါတီတို့ဘယ်ညာ အထက်အောက်ကွဲခြင်းသည် ထုံးစံ။ ထိုပါတီတို့ပဋိပက္ခသည် တရားသူကြီးဖြစ်သည့်လူထုမဲဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲလုပ်အပြီးဆုံးဖြတ်ချက်ကျရသည်။ ထိုကျပြီးသော ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လက်နက်ကိုင်အင်အားစုမှ ဝင်စွက်ဖက်ခြင်းပြုလိုက်ပါလျှင် ဆိုင်ရာပါတီဝင်တို့သာမက မဲပေးထားသူတိုင်းကို စော်ကားရာရောက်၏။ ထို့အတူ ရွေးကောက်တင်မြှောက်မဲပေး တက်လာသည့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအသီးသီး၏အစိုးရတို့နှင့် ပါတီ/နိုင်ငံဖြစ်တည်မှုများကိုလည်း ပျက်ရယ်ပြုရာဖြစ်၏။ သို့နှင့် သဘာဝပေးတာဝန်အရ တရားမျှတမှုခေါင်းစဥ်အောက်တွင် လူသားဆန်သူတိုင်း အလိုလိုကန့်ကွက်ပြရတော့သည်။
မနှစ်၂၀၂၀ ကဖြစ်ခဲ့သည့် ကိုဗစ်-၁၉ ၏ပထမ/ဒုတိယလှိုင်းများတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ထိရောက်စွာပိတ်စို့နိုင်မှုကြောင့်လော၊ အချိန်မသင့်သေး၍လော ထိုဗိုင်းရပ်စ်မျိုးကွဲက အရှေ့တောင်အာရှ၏ ရာသီဥတုနှင့် ဟန်မကျသေးသလောမသိ။ အနောက်နိုင်ငံများနှင့်နှိုင်းလျှင် လူ့အသက်တို့ကိုများစွာမချွေခဲ့။ NLD အစိုးရ၏ အပိတ်အတားတို့ကြောင့် ၂၀၂၀တွင်းပြည်တွင်းစီးပွားရေးထိုင်းမှိုင်းသွားရသည်။ အစိုးရသည် ကိုဗစ်အတွက် နောင်ခါလာနောင်ခါစျေးသဘောထား လိုသည်ထက်ပို၍ လူအင်အား ဘဏ္ဍာရေးအင်အားပုံအောသုံးခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၀ တလျှောက်လုံး စီးပွားရေးကျဆင်းမှုဒဏ်ကြောင့်ပိနေသည့် လူထုသည် ကိုယ်တင်ထားသည့် အရပ်သားအစိုးရမို့ အတူတူဆက်ရုန်းကန်တွန်လှန်မည်တွေးကြကာ ၂၀၂၀နိုဝင်ဘာ ၈ရက်နေ့တွင် နောက်သက်တမ်း၅နှစ်အတွက် မဲပြတ်ထပ်တင်ရွေးလိုက်ကြ၏။
ဤပကတိအခြေအနေကိုထည့်မတွက်ပဲ မူလစီမံကိန်းချထားသည့်အတိုင်း (ဆိုင်ရာသူတို့၏အကျိုးစီးပွားကာကွယ်ပေးရန်) တပ်မတော်မှအာဏာသိမ်းလိုက်ခြင်းဖြစ်ပါ၏၊ တနည်းအားဖြင့် တိုင်းပြည်၏တက်စပြုလာသောပြဿနာအရပ်ရပ်ကို ပိုက်ဘောမိလိုက်ခြင်းဟုဆိုရမည်။ အာဏာသိမ်းသည်နှင့် တည်ဆဲတရားဝင်အစိုးရအဖွဲ့ဝင်များကို ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်၍ ဘီလူးဆိုင်းတီးဝင်လာသော နစကကို လူထုကငြိမ်းချမ်းစွာတုံ့ပြန်ဆန္ဒပြကြပါသည်။ ဖေဖော်ဝါရီလ၏ လမ်းမများပေါ်မှ ဖျော်ဖြေမှုဆန်သော လူထုဆန္ဒပြပွဲများကိုအမှတ်ရကြပါလိမ့်မည်။ နစက၏ စစ်မြူသကဲ့သို့ တဆင့်စီ မျှားခေါ်သွားရာလမ်းအတိုင်း ရိုးသားသည့်လူထုကနင်းလိုက်လာသဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးများပျက်ကာ EAO များနှင့်၄င်း။ PDF များနှင့်လည်းကောင်း လက်နက်ကိုင်စစ်ရင်ဆိုင်နေရပြီ။ ကျေးရွာရပ်ကွက် မြို့အထိ ဗုံးကွဲ ပစ်ခတ်မှုများသတင်းများတွင်မြင်လာရသဖြင့် ပြည်တွင်းစစ်သို့သွားနေ/တပိုင်းတစရောက်နေပြီဟုဆိုနိုင်သည်။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ မည်သည့်နေရာတွင်နေထိုင်သူမဆို တရားဥပဒေစိုးမိုးလွှမ်းမိုးအကာအကွယ်မရသည့်သဘော။ လူလုပ်စစ်ဘေး သတ္တန္တရကပ်ဆိုက်ခြင်းပါ။

“ရောဂန္တရကပ်”
အိန္ဒိယတွင် ၂၀၂၀နှစ်ကုန်ပိုင်း၌စပေါ်လာသည့် မျိုးကွဲသစ်ဖြစ်သော SARS-CoV-2 B.1.617.2 (Delta) သည် အာဏာသိမ်းမှု၏ရေချိန်တက်နှင့် နှင့်အချိန်ကိုက် မြန်မာနိုင်ငံသို့ရောက်လာပါသည်။ ဤတကြိမ်တွင် ပထမ/ဒုတိယလှိုင်းများကဲ့သို့ မျက်နှာသာမပေး။ အမေရိကနှင့်ဥရောပနိင်ငံများကဲ့သို့ပင် ဆေးရုံများလျှံထွက်ကုန်၍ လူနာလက်မခံတွန်းထုတ်သည်ကို မြင်ကြရသည်။ ကိုဗစ်ရောဂါဖြစ်လျှင်အိမ်တွင်းအောင်း ကိုယ့်ဇတ်ကိုယ်နိုင်အောင်ကရခြင်းသည် နယူးယောက်,လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့ကြီးနေ မြန်မာများကိုယ်တိုင်ကြုံရသည်များပါ။ အသက်ငင်၍ သေရန်သေချာသောလူနာမျိုးကို ဆေးရုံခေါ်မလာရအမိန့်သည့် လော့စ်အိန်ဂျလိစ်တွင် တကယ်ထုတ်ခဲ့ဖူး၏။ အသက်၈၀အထက်များကို ကုမပေးနိုင်၍သေပါစေမျိုး အီတလီတွင်လုပ်ခဲ့ရ၏။ အလောင်းမကောက်နိုင်၍ လမ်းဘေးခေတ္တပစ်ထားရသည်မျိုးကို နိုင်ငံများစွာတို့လုပ်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာကပ်ဘေးကို အဘယ်နိုင်ငံမျိုးမှ အေးဆေးသက်သာခံမချနိုင်ခဲ့။ အလှည့်ကျ မနွဲ့တန်းရင်ဆိုင်ပါ။ ဧတေန သစ္စေန သုဝတ္ထိ ဟောတု။ သစ္စာ-အမှန်တရားလက်ကိုင်ထားခြင်းဖြင့် ရောဂန္တရကပ်ကိုကျော်နိုင်သည်။

“ဒုဗ္ဘိက္ခန္တရကပ်”
ခေတ်၊စနစ်၊အုပ်ချုပ်မှုတခု အောင်မြင်/မအောင်မြင်ကို လူထုအများ၏ မြေပြင်လက်ငင်းအခြေအနေနှင့် ဖမ်းတိုင်းနိုင်သည်။
မိမိ၏ ငွေကြေးပြန်ထုတ်ဖို့တန်းစီခဲ့ကြရသောလူထုသည် အောက်စီဂျင်အိုးများအတွက်တန်းစီနေကြရပြီ။ မီးသဂြိုလ်စက်များတွင် တန်းစီလာနေရပြီ။
ကမ္ဘာကချမှတ်သော စီးပွားပိတ်စို့မှုနှင့် အရေးယူမှုတို့ကြောင့် နိုင်ငံခြားအလုပ်/ရင်းနှီးမြုတ်နှံမှုများ ပြည်တွင်းမဝင်လာနိုင်သလို ရှိသည်များလည်း တဖြုတ်ဖြုတ်ပြုတ်/ထွက်ကုန်ပါသည်။
ဥပဒေစိုးမိုးမှုမရှိ စီးပွားရေးအင်အားကြီးများက အရေးယူထားသော နိုင်ငံတွင်မည်သည့်လုပ်ငန်းရှင်မှ ကိုယ်ငွေနှင့်ကိုယ် အပူမရှာချင်။
စီးပွားရေး/ငွေကြေးစနစ်ပျက်စီးသောအခါ အငတ်ဘေးကြုံလာပါလိမ့်မည်။ နိုင်ငံတကာမှဖြန့်ဝေလှူတန်းပေးသော အခြေခံစားကုန်တို့ကို တန်းစီစားရပါမည်။
ကုလသမဂ္ဂ၏ WFO မှစားနပ်ရိက္ခာဝေမျှခြင်းစနေရသည်တွေ့ကြရသလို မြန်မာ့အငတ်ဘေးအတွက်အစီအစဥ်များလည်းဆွဲနေသည်ကိုတွေ့ရမည်။ ခန့်မှန်းချက်များနှင့် တိုင်းပြည်၏ ကုန်ထုတ်စွမ်းအား/ငွေကြေးစီးဆင်းမှုတို့ကို လက်ငင်းပိတ်ထားသော ချိုင်းနား/ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်များ၏အခြေအနေနှင့် ကိုဗစ်/စစ်ရေးတို့နှင့်ရောသမကြည့်လျှင် မြန်မာတို့အတွက် ရာဇဝင်ရိုင်းသော ဒုဗ္ဘိက္ခန္တရကပ်တွင်းချင်းနင်းဝင်လာပါပြီ။

“ဂယ်ပေါက်/ကယ်ပေါက်”
မူးယစ်ဆေးမှာမှာ ဂယ်ပေါက်ဖြစ်နေယုံမက ထွား၍ပင်လာနေပါသည်။ ကမ္ဘာ့ပထမ Meth(ယာဘ) ထုတ်လုပ်မှုကို စံချိန်တင်ထပ်ဖြတ်ထားယုံမက အာဖဂန်နစ္စတန်နောက် ဒုတိယမြောက်ထုတ်လုပ်သူဖြစ်သော ဘိန်းကိုပင် ကျော်လာပေသည်လားမသိ။ ထိုင်းတွင်ဇူလိုင်လဆန်းက အမြင့်ဆုံးပမာဏဖမ်းမိသော ဘိန်းဖြူတို့သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ကပ်သုံးပါးဆိုက်နေမှုကြားမှ ထိုးထွက်လာသော တကယ့်ချိန်ညှိအခြေအနေကိုထင်ဟတ်နေ၏။
ဘိန်းနှင့်ယာဘ ဝင်ငွေသည် ယခုထိတင်းခံနေသော အသက်ကယ်ကြိုးဖြစ်နိုင်ကောင်းသည်။ ထိုအသက်ကယ်ကြိုးကြောင့် အလုံးစုံပျက်သုဥ်းခြင်းဝုန်းဒိုင်းထ,မဖြစ်ခြင်းဟုဆိုချင်ဆို။
စစ်အုပ်စုသည် မည်သည့်ကပ်ကြီးများရှိနေသည်ဖြစ်စေ လူထုနှင့်NLD ပါတီကို ရန်ငါစည်းပြတ်စွာဆက်ဆံသည်။ ဤသည်မှာ စစ်သားနှင့်နိင်ငံရေးသမား၏ အဓိကကွဲလွဲချက်ကြီးဆိုပါစို့။ သို့နှင့်လူထုမှာလည်း ရန်ငါပြတ်သွားကာ အီစွတ်ပုံပြင်ရှိ မြွေနှင့်နကျယ်ကောင်ဇတ်လမ်းကဲ့သို့ အဆုံးစွန်လက်စားချေနည်းရွေးနေလျှက်သားပါ။
အာစီယံအဖွဲ့၏ ဘုံသဘောတူချက် ၅ချက်သည် အမေရိက/ရုရှား/ချိုင်းနားတို့နှင့် ကမ္ဘာကလက်ခံသော ဖြေရှင်းနည်း-ကယ်ပေါက်ဖြစ်သည်။ မြန်မာတို့အတွက် ဤခရီးဝေးသေး၏။
အရှေ့တောင်အာရှတွင် ကိုဗစ်ဒဏ်အခံရဆုံး စစ်ဘေးအကြီးဆုံး စီးပွားရေးကျဆင်းမှုအဆိုးဆုံးနိုင်ငံအဖြစ်ရောက်သွားမည်မြင်ပါသည်။
အာဏာလုစစ်ကောင်စီမှာ ပြည်တွင်းစစ်ရေးတုံ့ပြန်မှုအားဖြင့်၄င်း ကိုဗစ်ကြောင့်သော်၄င်း တိုင်းပြည်စီးပွားပျက်ကပ်ဆိုက်ခြင်းကြောင့်၄င်း ပတ်ခွာဖျာလိပ်ပေးလိမ့်မည်မဟုတ်။

“တက်ခေတ် ကပ်ဆိုး”
၂၀၂၀ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ရောဂန္တရကပ်ကြီးဆိုက်သည့်အခါ ကိုဗစ်ကိုအထင်သေးစွာဖြင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့သည် အစိုးရများရှိခဲ့ဖူးပါသည်။ အမေရိကသမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်နှင့် ဘရာဇီးလ်သမ္မတဂျားရ်ဘိုဆိုနာရိုတို့မှာထင်ရှား၏။ ထိုသမ္မတို့သည် မိမိလူထုထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့သွားမည်ကို ထိန်း၍နိုင်ငံရေးကစားပြရင်း ကိုဗစ်ကိုအထင်သေးလိုက်သည့် ခေါင်းဆောင်များပါ။ ကိုယ်တိုင်စီကပင် ရောဂါကူးစက်ခံလိုက်ရပြီး သေတွင်းမှရုန်းထွက်လာခဲ့ရသလို သူ့လူထုကြီးမှာလည်း (အခြားနိုင်ငံများနှင့်ယှဥ်လျှင်) အလူးအလဲခံလိုက်ရသည်။ သမ္မတထရမ့် အိမ်ဖြူတော်မှထွက်ခွာချိန်ဇန်နဝါရီ ၁၉ရက်နေ့အထိ အမေရိကန်ပေါင်း၄သိန်းသေကြေကြရကာ တိုင်းပြည်တွင်း၌လည်း BLM ကဲ့သို့အုံကြွမှုများဖြစ်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် ရီပါ့ဗလစ်ကန်ပါတီကြီးသည်လည်း ရွေး‌ကောက်တင်မြှောက်ရသည့် မဏ္ဍိုင်များဖြစ်သည့်ဟောက်စ်,စိနိတ်နှင့် အိမ်ဖြူတော် ၃ခုတို့တွင်မဲရှုံး၍အင်အားအသာစီးရမှုကိုလက်လွှတ်လိုက်ရသည်။ တိုင်းပြည်၏အလုပ်လက်မဲ့နှုန်းပြုတ်ကျ၊ စီးပွားတက်နေချိန်မျိုးတွင် သမ္မတမှာသက်တန်းပြည့်(၄နှစ်နှစ်ခါ ၈နှစ်) ရသင့်ပါလျှက် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးကိုလည်းစံချိန်တင်မြန်နှုန်းနှင့်ထုတ်ပေးနိုင်ခဲ့ပါလျှက် ဤသို့ဖြစ်ခဲ့ရသည့် အဓိကတရားခံမှာ နှစ်တရာတခါလာတတ်သော ရောဂန္တရကပ်ဆိုး ကိုဗစ်-၁၉ဖြစ်ပါသည်။
ကပ်ဘေးကို ကိုင်တွယ်ပုံအမှားသည် သမ္မတထရမ့်ကို ပြုတ်ကျစေခဲ့၏။ အာဏာလက်ရှိနှင့် ရွေးကောက်ခံတို့ကြား ပဋိပက္ခကြီးခဲ့သော်လည်း ဒီမိုကရေစီလမ်းကြောင်း၌ ၂၄၅နှစ် အခြေကျရင့်ကျက်ပြီးရကား မလိုသောအရာများစွာကိုဂငယ်ကွေ့ကွေ့နိုင်ခဲ့သည်။
ယခုနှစ်၂၀၂၁မှသည် ချိုင်းနားနှင့် အမေရိကားပြည်တို့စီးပွားရေး ဟုန်းဟုန်းတောက်ကြမည့်နှစ်ဖြစ်ပါသည်။ အမေရိကားသည် ထရီလီယံချီသော ဒေါ်လာငွေကြေးတို့ကို ပုံအောထားပေပြီ။ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများစွာထားကာ ကမ္ဘာသို့အကူအညီများစွာပေးမည့်နှစ်ဖြစ်သည်။ ချိုင်းနားသည်လည်း ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးနှင့် ကိုဗစ်ရေးအခြေခိုင်အောင် လုပ်ပြီးလေပြီ။ ကုန်ကြမ်းမှကုန်ချောထုတ်ကမ္ဘာ့စက်ရုံနိုင်ငံကြီးဖြစ်၏။ ချိုင်းနာကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ ၁၀၀ နှစ်မြောက်နှစ်ပတ်လည်တွင် သမ္မတရှီမှ မိန့်ခွန်းရှည်ဟော၍ ကမ္ဘာကြီးကိုကျေညာ( တနည်းအားဖြင့်) အမေရိကားကိုစိမ်ခေါ်လိုက်သည်။ တနည်းအားဖြင့် ကမ္ဘာ့ခေါင်းဆောင်မှုနေရာကို အမေရိကားနှင့်ချိုင်းနား ပြိုင်လုရမည့် ကိုဗစ်အလွန်ကမ္ဘာအခင်းအကျင်းသစ်၏ ပထမနှစ်ဖြစ်ပါသည်။
စူပါပါဝါ အင်အားကစားမှုတို့ကြားတွင် ဘယ်အရာရှေ့ဖြစ်ဟောမှမသေချာ။ ကိုဗစ်-၂၁,၂၂ တို့လာနိုင်သလို ညူကလီးယားစစ်လည်းဖြစ်သွားနိုင်ပါသည်။
သြကာသ (ခွင့်ပြုပါ)
မြန်မာလူမျိုးများသာသုံးသော သြကာသကို မ,တလုံးကျေ ခင်ကြီးပျော်ဆရာတော်(ကုန်းဘောင်ခေတ်) မှရေးခဲ့သည်အဆိုရှိဖူးသည်။ မြန်မာထေရဝါဒဝင်တိုင်းရွတ်ဆိုဖူးသော သြကာသကိုသေချာပြန်ဖတ်ကြည့်ပါ။ ဆုတောင်းနေလျှက် ပြောင်းပြန်ဖြစ်၍ ပျက်ခဲ့ပြီ။ ရှေးကျမ်းစစ်တို့အရ ကိန်းကြုံဆန်းပြား ကပ်ဆိုက်ဖေါက်ပြန်လျှင် မင်း၊ရဟန်းတို့ပေါ့သွမ်းတိမ်းစောင်းမကောင်းကျင့်ညစ်သောကြောင့်ဟုဆိုထား၏။
“.. ကန်တော့ရသော အကျိုးအားကြောင့် အပါယ်လေးပါး၊ ကပ်သုံးပါး၊ ရပ်ပြစ်ရှစ်ပါး၊ ရန်သူမျိုးငါးပါး၊ ဝိပတ္တိတရားလေးပါး၊ ဗျဿနတရား ငါးပါး တို့မှ အခါခပ်သိမ်း ကင်းလွတ်ငြိမ်းသည်ဖြစ်၍..”
အပါယ်လေးပါးထဲ၏ ပြိတ္တာနှင့်တူသော မမြင်ရသောကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပူးကပ်နှိပ်စက်မှုကြောင့် ငရဲနှင့်တူသော ဒုက္ခစုံဖြင့်ကြုံနေကြရ၏။
ကပ်ကြီး၃ပါးနှင့်ရင်ဆိုင်နေကြရကာ မိမိဇာတိမြို့ရွာတို့ကိုစွန့်ခွာ အစွန်အဖျား တောတောင်အကြားစစ်ဘေးရှောင်ရှားနေကြရ၏။
ရန်သူမျိုးငါးပါးဝင် မင်း-အုပ်ချုပ်သူဖေါက်လွဲဖေါက်ပြန်မှုကြောင့် ပစ္စည်းဥစ္စာများပျက်စီးဆုံးရှုံး ခိုးယူခံရ၍ မချစ်မနှစ်သက်သောသူအချို့ ရဲ/တပ်/အစိုးရဝန်ထမ်းများနှင့် ဆက်ဆံနေကြရပြီ။ဝိပတ္တိတရား(၄)ပါး ဗျဿနတရား(၅)ပါးတို့ကား ကပ်ကြီး၃ပါးနှင့်တွဲလျှက်ပါလာသတည်း။
ဗုဒ္ဓဘာသာကို သိပ္ပံနည်းကျ ချည်းကပ်လေ့လာလျှင် ဆုတောင်းလျှင်ပေးနိုင်သူ အကြွင်းမဲ့တန်ခိုးရှင်မရှိသဖြင့် ဆုတောင်းခြင်းဖြင့် မလုံလောက်ပါ။ တိဗက်ဘုန်းတော်ကြီးဒလိုင်လားမားက ဤသို့တရားဟောထား၏။
Prayers alone are not enough. We need action.”- Dalai Lama
လက်တွေ့ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းကြရမည်သာဖြစ်၏၊ မြန်မာလူထုကြီးမှာ ယခု ကပ်ဘေး၃ပါး၊ တွင် သင့်ဘဝနှင့်အသက်မပါသွားစေလင့်၊
ဤအချိန်ခေတ်ကာလဆိုးတွင် အရေးအကြီးဆုံးကား စိတ်ဓာတ်ပါ။ လုံးဝမချ/မကျပါနှင့်။
အတ္တာဟိ အတ္တနော နာထော။