ကာရန်မဲ့ကဗျာကို ဆရာ့ဆရာကြီးတွေ ဘယ်လိုရှုမြင်ခဲ့ကြသလဲ
manawphyulayမြန်မာစာပေ ရေစီးကြောင်းကား အားကောင်းမောင်းသန်စွာ စီးဆင်းလျက်ရှိပေသည်။ ခေတ်
တစ်ခေတ်နှင့် တစ်ခေတ် သိသိသာသာ ပြောင်းလဲလာခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာကဗျာ အရေးအဖွဲ့ပုံစံဖြစ်၏။
ရှေးယခင့်ယခင် ဂန္တဝင်ပုံစံမှ သွေဖီကာ ကာရန်မဲ့ကဗျာတွေ ရေးလာကြသည်။ ရေးသူကလည်း ရေး၍
အယ်ဒီတာတွေကလည်း ထည့်ပေးနေကြသည်။ ဤတွင် ကာရန်မဲ့ကဗျာ အရေးအသားနှင့် ပတ်သက်၍
စာရေးဆရာကြီးများ၏ ရှုမြင်ပုံကို ကောက်နုတ်တင်ပြလိုပါသည်။
စာရေးဆရာကြီး ဦးရန်အောင်ဆိုလျှင် ကာရန်မဲ့ကဗျာများနှင့် ပတ်သက်၍ စိတ်အနှောင့်အယှက် ရှိပုံ
ရသည်။ သည့်အတွက် အောက်ပါအတိုင်း တုံ့ပြန်ရေးသားခဲ့ပါသည်။
“‘ကဗျာ
မခက်ပါဘူး
စာကြောင်းလေးတွေကို
လေးငါးခြောက်ကြောင်းလောက်
အထက်အောင် စီရေးရင်
ကဗျာဖြစ်တယ်
အဲဒါ ကဗျာလို့ ခေါ်တယ်”
ဟူသတည်း။ ထိုနည်းတူ စာရေးဆရာကြီး ဦးသိန်းဖေမြင့်ကလည်း…
“ကျွန်တော် ကာရန်မဲ့ကဗျာကို အားမပေးဘူး။ မထောက်ခံဘူး။ မကြိုက်ဘူးလို့ပဲ ပြောပါတယ်။ ကျွန်တော်
စဉ်းစားကြည့်တယ်။ ဘာဖြစ်လို့ ကာရန်မဲ့ချင်ကြတာလဲ။ ထူးချင်ဆန်းချင်လို့ပဲ။ ဒီ့ပြင် ဘာမှမရှိဘူးလို့ အဖြေ
ထွက်တယ်” ဟူ၍ ပြောခဲ့ပါသည်။ ဆရာဇဝနဆိုလျှင်
“ကာရန်မဲ့ကဗျာကတော့ ဥရောပ အစရှိတဲ့ နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်တွေမှာ ခေတ်စားနေတာ အတော်ကြာပါပြီ။
ဒီအယူအဆ၊ ဒါမှမဟုတ် ဒီရောဂါဟာ မြန်မာစာပေနယ်ထဲ ကူးလာတာ မကြာသေးပါဘူး။ ကျွန်တော်တို့ ကတော့
ရှေးကျတယ်ပြောပြော၊ ခေတ်နောက်ကျတယ်ပဲဆိုဆို သမားရိုးကျ ရေးပုံရေးနည်းပဲ ကြိုက်တယ်” ဟူ၍ ပွင့်လင်းစွာ
ဆိုခဲ့ပါသည်။ ဆရာကြီး မင်းသုဝဏ်ကမူ…
“ကာရန်မဲ့ဆိုတာ ကဗျာမှာ မရှိဘူး။ ကာရန်လွတ်လပ်တာပဲရှိတယ်။ အသံပါတယ်။ ရစ်သမ်ပါတယ်။ ကာရန်နဲ့
ရစ်သမ်တစ်ခုခုမပါရင် ကဗျာမဟုတ်ဘူး။ ဖရီးဗာ့ (Free Verse)ကို ကာရန်မဲ့လို့ တလွဲဘာသာပြန်နေကြတယ်။
အမှန်က ကာရန်မဲ့တာမဟုတ်ဘူး။ ကာရန်ကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် ယူနိုင်တာပဲ။ ဖရီး (Free)ကို “မဲ့” နဲ့ “လွတ်လပ်”
အဓိပ္ပာယ်မှားပြီး ဒီမှာ ယူဆနေကြတာ။ ပြီးတော့ ကဗျာလိုင်စင်-ပွတ်တစ်ပ်လိုင်စင်ဆိုတာလည်း ရှိတာပါပဲဗျာ” ဟူ၍
ကောက်ချက်ပြုသွားခဲ့ပါသည်။
မနောကတော့ ကဗျာရယ် ဘာရယ်မဟုတ်၊ စိတ်ကူးတည့်ရာ ရေးချတတ်လေ့ရှိပါသည်။ ခုတစ်လောတော့ ကဗျာဘက်ကို သိပ်မရောက်ဖြစ်ဘူးဆိုရမှာပေါ့။ ရှင်းရှင်းပြောရင် ဦးနှောက်က ထုတ်လို့ကိုမရဖူးဖြစ်နေတယ်ရှင်။
အဓိက ကဗျာအမျိုးအစား ၂ မျိုးပဲရှိတယ်လို့ သိရှိထားပါတယ်။ ကဗျာရေးသာ ရေးတာ ကဗျာအကြောင်း ဂဃနဏ သိတာမဟုတ်လေတော့ ဖတ်ချင်မိတဲ့စာအုပ်လေးတွေလည်း ရှာတော့ ရှာနေပါတယ်။ မတွေ့သေးလို့ ဘယ်သူတွေဆီမှာများရှိနေမလဲ ငှားဖတ်လို့ရရင် ငှားစေချင်ပါတယ်။ ကဗျာအကြောင်း အသေးစိတ်လေးတွေလည်း လေ့လာချင်လို့ပါ။
(၁) ခေတ်ပေါ်ကဗျာ (ပင်မရေစီး) Main Stream ဟာ ခံစားမှုကို အားပြုတဲ့ကဗျာဖြစ်ပြီး အနုပညာဆိုတာ ခံစားမှုကို ဖော်ထုတ်ပြတဲ့အရာလို့ ခံယူတယ်။ (Art is expression)
(၂) ခေတ်ပြိုင်ကဗျာ (ရေစီးသစ်) New Stream ကတော့ စိတ်ကူးထည်နဲ့ ဉာဏ်အသိကို အခြေခံပြီး၊ အနုပညာ ဆိုတာ ခံစားမှုကိုဖော်ပြတဲ့အရာဖြစ်တယ်ဆိုတာကို လက်မခံဘူး။ (Art is Idea) ခေတ်ပေါ်ကဗျာ က ဖန်တီးမှုလို့ သုံးပေမယ့်၊ ခေတ်ပြိုင်ကဗျာကတော့ ပြုလုပ်ခြင်း၊ တီထွင်ခြင်းလို့ သုံးတယ်။ (Uncreation is new creation)
Non-expression လို့ဆိုနိုင်တဲ့ ခေတ်ပြိုင်ကဗျာ အမျိုးအစားထဲမှာ Cyber-poetry, Language poetry, Conceptual poetry, Anti-poetry, Flarf poetry, Visual poetry စသည်ဖြင့် ပါပါတယ်။
ဖတ်ချင်တဲ့စာအုပ်လေးတွေကတော့
နောက်ပြီးတော့ 
ဟိုနေ့ကတော့တစ်ရေးနိုးလို့ ထတော့ ဘာရယ်မဟုတ် စပ်လိုက်မိတဲ့စာကြောင်းလေးလည်း ပြောပြရဦးမယ်သိလား။
တစ်ရေးနိုးတော့ အကြံပေါ်
ပေါ်တက်အကြံ အိမ်သာတက်ရန်
တက်ပြန်သော်လည်း
အိမ်သာ ရေမရှိ။ ။
သိချင်တာတွေ များနေတဲ့ မနောအတွက် စာအုပ်ကောင်းလေးတွေရှိရင် ငှားရမ်းပေးဖတ်ကြပါလို့ပြောပါစေ။
ကဲ ဒီတော့ ရွာထဲမှ ဆရာ့ဆရာကြီးတွေရဲ့အမြင်တွေကိုလည်း ဗဟုသုတလေးတွေ မျှဝေပေးပါဦးလို့ ပြောချင်ပါတယ်။
17 comments
Khaing Khaing
August 30, 2012 at 3:36 pm
စာဖတ် စာရေး ….. အားနည်းတဲ့ညီမကတော့ မမနောလိုချင်တဲ့စာအုပ် စာပေမျိုး လက်ဆင့်မကမ်းနိုင်သေး ဘူးမမရယ် ………
manawphyulay
August 30, 2012 at 3:45 pm
ဒါဆိုရင် ရှိတဲ့စာအုပ်တွေ ငှားဖတ်လို့ကော ရမလား ညီမလေး… 🙂
Mobile
December 13, 2012 at 11:02 pm
ကဗျာစပ်ရတာ စာရေးရတာကို ဝါသနာပါပါကြောင်း
အခုလို ဗဟုသုတရတဲ့အတွက် ပျော်မိပါကြောင်း
casper
August 30, 2012 at 3:38 pm
ကဗျာကိုကြိုက်တယ်၊ ကဗျာဖတ်ရတာ ဝါသနာပါတယ်။ ကျွန်တော်ကတော့ ကိုယ်တိုင်မရေးနိုင်သေးပေမယ့် ကာရန်လွတ်လပ်တဲ့ကဗျာပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ကာရန်နဲ့ကဗျာပဲဖြစ်ဖြစ် ထာဝရအားပေးဖတ်ရှုမှာပါ၊ ကိုယ်တိုင်ရေး ဖို့လည်း ကြိုးစားပါဦးမယ်။
kai
August 30, 2012 at 3:44 pm
ဦးဝင်ဖေကတော့… ဒီလိုပြောတယ်..
ကျုပ်ကတော့.. ဖတ်ကောင်းရင်ပြီးတာပဲလို့ ယူဆတယ်…။
http://myanmargazette.net/105833/arts-humanities/politician-musician-celebrity-interviews-profiles
manawphyulay
August 30, 2012 at 3:52 pm
ခုလို လင့်နဲ့တကွပြောပြတော့ အစုံအလင်အတော်ဖတ်ရှုရတဲ့အတွက် မသိသေးတာတွေ ဗဟုသုတ တိုးပွားရပါတယ်။ သိတာလေးတွေ မျှဝေရင်း စာအုပ်ကောင်းလေးတွေ ဝေငှ ငှားကြပါလို့ ပြောချင်ပါတယ်။
မြတ်ကျော်သူ
August 30, 2012 at 4:21 pm
ကဗျာအကြောင်းတွေ လှိုင်လှိုင်ကြီး ပြောလာကြတာ…
ပျော်လိုက်တာဗျာ….
manawphyulay
August 30, 2012 at 4:27 pm
ဟုတ်ကဲ့ပါ ဆရာ့အမြင်လေးလည်း ဝေမျှပေးပါဦး။
Tun Tun Naing
August 30, 2012 at 5:35 pm
ကဗျာကိုချစ်တယ်
ကဗျာကိုမြတ်နိုးတယ်
ကဗျာဖတ်ရတာကိုဂုဏ်ယူတယ်..
(ကြော်ငြာမဟုတ်ပါ ခင်ည)
နေဝန်းနီ
August 30, 2012 at 6:56 pm
ကာရံပါမှ ကဗျာ တဲ့လား…..။ ရင်ခုန်သံမပါရင် ကဗျာ မဖြစ်ဘူးဗျ….။ စိတ်ကူးကလည်း ကောင်းဦးမှ….။ အဲ… ဒါ လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်ဆယ်ကျော်က နေဝန်းနီစကား……….။
ကာရံပါပြီး ကဗျာ မဖြစ်တာတွေ အများကြီး….။
ဥပမာ……..
သမလုပ်ဟန်
ကုန်သည်ဆန်
ပုံမှန်လည်ပတ်
တို့ အမြတ်တဲ့….။ (4-3-2) ကာရံညီနေသားပဲ အဲဒါကဗျာလား……….။
ရွတ်ဖတ်ရာမှာ အသံ(RYTHM ) ရှိနေရင်…။ စိတ်ကူး စေတနာလေးကောင်းနေရင် ကဗျာ တစ်ပုဒ်အဖြစ်ခံစားလို့ရနိုင်ပါတယ်…။ လုပ်ယူထားတဲ့ စိတ်ကူးအတွေးမဟုတ်ဘူးနော်…။ ကိုယ်တိုင်ပီပီပြင်ပြင်ခံစားရတဲ့စိတ်ကူး စိတ်သန်းကိုရေးမှ ကဗျာ ကောင်းမည်ပါတယ်…။ ကျန်တဲ့နေရာတော့မပြောတတ်ဘူး…။ ကဗျာမှာ တမင်လုပ်ယူပြီးရေးရင် ဖတ်သက်ဝါအရ သိသာတယ်…။ ကြုံလို့ပြောလိုက်မိတာ ရန်တွေ့တာတော့မဟုတ်ဘူးနော်…..။
ရဲစည်
August 31, 2012 at 1:38 am
ဆြာ့ အမြင်ပေါ့နော်
Art ဆိုတာက အပ် မဟုတ်ဘူးကွဲ့
Poem ဆိုတာ ပွမ် လို့မရဘူး …
အဲတော့ လုပ်ချင်သာတာ လုပ်
ခံစားချက် များများပါ
ဖန်တီးမှု များများပါ …. အားလုံးက အနုပညာလို့ ကျေအေးလိုက်ရင်
ဟိုဘက်က အရောင်သမားတွေ (ပြာ၊ဝါ) တွေလဲ ကောင်းမယ်ထင်ရဲ့
ဟိဟိ……. ပြဿနာကို မီးစက်ထွန်း ရှာခဲ့ပီ 😀
အတိသဉ္ဖာ နာဂရချစ်သူ
August 31, 2012 at 8:30 am
ဆရာကြီး မင်းသုဝဏ်ကမူ…
“ကာရန်မဲ့ဆိုတာ ကဗျာမှာ မရှိဘူး။ ကာရန်လွတ်လပ်တာပဲရှိတယ်။ အသံပါတယ်။ ရစ်သမ်ပါတယ်။ ကာရန်နဲ့
ရစ်သမ်တစ်ခုခုမပါရင် ကဗျာမဟုတ်ဘူး။ ဖရီးဗာ့ (Free Verse)ကို ကာရန်မဲ့လို့ တလွဲဘာသာပြန်နေကြတယ်။
အမှန်က ကာရန်မဲ့တာမဟုတ်ဘူး။ ကာရန်ကို လွတ်လွတ်လပ်လပ် ယူနိုင်တာပဲ။ ဖရီး (Free)ကို “မဲ့” နဲ့ “လွတ်လပ်”
အဓိပ္ပာယ်မှားပြီး ဒီမှာ ယူဆနေကြတာ။ ပြီးတော့ ကဗျာလိုင်စင်-ပွတ်တစ်ပ်လိုင်စင်ဆိုတာလည်း ရှိတာပါပဲဗျာ” ဟူ၍
ကောက်ချက်ပြုသွားခဲ့ပါသည်။
မွန်မွန်
August 31, 2012 at 10:32 am
အစ်မရေ… မွန်မွန်ကတော့ အများကြီးမသိပါဘူး… နည်းနည်းလေးလည်း မသိပါဘူး… 🙂
ဒါပေမယ့် ကဗျာဆိုရင်တော့ ကာရန်ပါတာကို ပိုကြိုက်မိတယ်… ကာရန်မပါပေမယ့်လည်း အသံသာရင် ကြိုက်ဖြစ်ပါတယ်….
ဘာလို့လည်း ဆိုတော့ ကဗျာဆိုရင် ရွတ်ကြည့်ရတာ ပိုသဘောကျလို့လေ….
ကိုယ်တိုင်ရေးရင်တော့ ကာရန်ကို လွတ်လပ်စွာ ထည့်ဖြစ်ပါတယ်။ ကာရန်မဲ့တော့ မရေးဖြစ်ဘူး။ ၄-၃-၂ ကာရန်.. စတာတွေကိုတော့ တစ်ခါတစ်လေမှပဲ ရေးဖြစ်ပါတယ်။
ကာရန်ရှာရတာလည်း ပျော်တယ်။ က ကနေ အ အထိ လိုက်ရွတ်ဖြစ်တယ်။ 😛
သိပ်မသိသေးဘူးသာဆိုတယ်… တော်တော်လေ့လာထားတာပဲကို… အစ်မပြောတဲ့စာအုပ်က ရှိဖို့မပြောနဲ့ …ခုမှ ကြားဖူးတာ… 🙂
မွန်မွန့်ဆရာကြီးဆီမှာ ရှိလားမသိဘူး…မေးကြည့်လိုက်ဦးမယ်….
manawphyulay
August 31, 2012 at 10:55 am
မေးကြည့်ပေးနော်။ ရှိတယ်ဆိုရင် အမ ဖတ်ချင်လို့ လာရှာနေတာ ခုထိမတွေ့သေးဘူး။ ကျေးကျေးနော်ညီမလေး…
si tone
August 31, 2012 at 5:46 pm
ဒါ Si Tone ဖတ်သင့်တယ်ထင်တယ်……
မမ မနော….. ရေ Si Tone အဲဒီ စာအုပ်တွေကိုဖတ်ချင်တယ်…….
ဦးဦးပါလေရာ
December 13, 2012 at 11:11 pm
ဒီပိုစ့်တက်လာတုန်းက မော်ဒန်ဆရာတွေ ဝိုင်းဆဲတော့မှာပဲလို့ထင်ခဲ့တာ…..
ကာရံမဲ့ကဗျာကို အဲသည်ဆရာကြီးတွေ အဲသလိုပြောခဲ့တာက ဟိုးရှေးတုန်းကပါ
အဲသည်ဆရာကြီးတွေ အခုရှိသေးရင် အဲသလို ပြောတော့မှာ မဟုတ်ပါ
ဂန္တဝင် နဲ့ မော်ဒန် ဆိုတာ
သူ့ဦးတည်ချက်နဲ့သူ
သူ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့သူ
သူ့ လုပ်ဆောင်ချက်နဲ့သူ
သူ့စံ သူ့ ပေတံနဲ့သူ
သပ် သပ် စီပါ
ဘာမှ မဆိုင်ပါဘူး…
နှိုင်းယှဉ်လို့လဲမရ တွဲမြင်လို့လဲမရပါဘူး….။
Alinsett@Maung Thura
March 28, 2015 at 2:31 pm
အဲ့ဆရာကြီးတွေ မော်ဒန် ကဗျာကို(မော်ဒန်ကဗျာရေးတဲ့ လူငယ်တွေကို) နားမလည်ကြလို့…ပြောတာ…
နားလည်သွားရင်.. ကာရန်ကို ဘာလို့ စွန့်လွှတ်ချင်ကြတာလဲလို့… ဘယ်ပြောတော့မလဲ…
——-
နားလည်ဖို့ ့ကြိုးစားရာမှာလည်း …
ကိုယ့် မူလ က စွဲ ယူထားတဲ့ ဝါဒစွဲတွေ / စံ / သတ်မှတ်ချက် အစွဲလေးတွေကိုတော့
ခွါချ ထားခဲ့ သင့် / ထားခဲ့ပေရမှာပေါ့…
မော်ဒန် ကဗျာကို ဂန္ထဝင် နှလုံးသားနဲ့တော့ ခံစားနေလို့တော့ ဘယ်ရမလဲ ။
ကျွန်တော် အရမ်းကြိုက်တဲ့ စကားနဲ့ ပြောရရင်တော့ . . . .
သူ ့ဘက်ကမ်းက မီး ဘယ်လောက် လင်းသလဲ သိချင်ရင် . . . …….
ကိုယ့်ဘက်ကမ်းက မီးကို မှိတ်ကြည့်ပေါ့ဗျာ ။
.မော်ဒန်ကဗျာကို ရေးသားဖန်တီးနေတဲ့ မော်ဒန် လူငယ်တွေရဲ့ နှလုံးသား(ခံစားမှု)ကို ဝင် ပူးကြည့်ရမယ် ။
.သူတို ့ အတွေးးး သူတို ့ အယူအဆ /သူတို့ ့စိတ် ခံစားမှု / သူတို ့ယုံကြည်ရာ နောက်ကို သူတို့နဲ ့ထပ်တူထပ်မျှ လိုက်ပါကြည့်ရမယ် ။
သူ ့အနုပညာ ကမ်းစပ်ကို လွတ်လပ်စွာ ခြေ ချကြည့်သင့်တယ်ဆိုပါစို့ ။
.ကာရန်ကိုမှ တမ်းတမ်းစွဲ ချစ်နေသူတွေကို မော်ဒန် မြစ်ထဲ ဆင်းကြည့်စေချင်တာ.. ။
(အနုပညာ ခံစားမှု အားကောင်းခြင်းးးဆိုတဲ့ ရေကူးးးတော့ ကျွမ်းကျင်ပါစေ ပေါ့ ။)
ကြုံလို့…. ကျနော်ရေးဖူးတာလေး…ထည့်ပြောခဲ့ဦးမှ…
————-