ယဉ်ကျေးမှု တော်လှန်ရေး
ယဉ်ကျေးမှု တွေ ကူးလူးယှက်နွယ်လာရာ က အထူးသဖြင့် westernization ကြောင့် ကမ ္ဘာကြီးမှာ နောင်နှစ်ပေါင်း ၁၀ဝ လောက်ဆိုလျှင် အနောက်ယဉ်ကျေးမှု လွှမ်း မိုးပြီး ဖြစ်လောက် ပါပြီ။ယဉ်ကျေးမှု ကပြားများ ( ဖားတပိုင်းငါးတစ်ပိုင်း ယဉ်ကျေးမှုများ ) subculture ကြောင့် လည်းကောင်း၊ ယဉ်ကျေးမှု အသွင်သစ်သို့ ဆင့်ကဲပြောင်းလဲမှု ဖြစ်စဉ် ( cultural evolution ) ယဉ်ကျေးမှု တော်လှန်ရေး ( cultural revolution ) ဖြစ်ပေါ်လာ နိုင်ကြောင်း ခန့်မှန်းနို်င်ပါသည်။ နေရာများကျုံ ့ လာခြင်း နှင့် ကမ ္ဘာလုံး ခြုံ ခြင်း ( globalization) ခြင်း၏ နောက်ဆက်တွဲ အကျိုးများတွင် ကောင်းခြင်း ( advantages ) နှင့် ဆိုးကျိုး ( disadvantages ) တို့ ဒွန်တွဲလာမည်ကို လူသားတို့ ကြိုတင်ခန့်မှန်းပြင်ဆင် ထားသင့် ကြပါသည်။
အမျိုးသားရေးဝါဒီ ( nationalism ) များ၊ ခေတ်နောက်ပြန်ဆွဲဝါဒီများ ( conservatism ) နှင့် ရိုးရာ ကိုမြတ်နို်းသော ဝါဒီများ ( traditionalism ) က တစ်ဖက် ခေတ်မှီဝါဒီ များ (modernism ) များ၊ ခေတ်လွန်ဝါဒီ ( post-modernism ) များ က တစ်ဖက် ထို့အပြင်… ခေတ်ရေစီးကြောင်းနောက်သို့ လိုက်သူများ..( floaters ) များဟူ၍ လည်း ကြားညှပ်၍ ပါနို်င်ပါသေးသည်။ ဘာသာရေးနှင့် အမျိုးသားရေး အခြေခံ များ နှင့် ခေတ် ရေ စီး ကြောင်းနောက်လိုက်နေသူများ အကြားတွင် ပြဿနာ များ ပဋ္ဋိပက္ခ များသည် သည် ထက် သည် ထက် ပို၍ ပို၍ ကြီးမားလား စရာ အကြောင်းသာရှိတော့သည်။
ခေတ်မီ ပညာရေးဟု ခေါ်ဆိုအပ်သော သိပ္ပံပညာသည် လူတို့၏ ယုံကြည် သက် ဝင် စိတ် ကို အနည်းနှင့် အများ ချိမ်းခြောက်နေရကား ထိုပညာရပ်များကို တစ်ချို ့သောတိုင်းပြည်များတွင် သင်ရိုးညွှန်းတမ်းအဖြစ်မှ တာမြစ်ထားသည် ဟု လည်းကြားသိရပါသည်။ အမေရိကန် နိုင်ငံ တွင် မူလူအုပ်စုတစ်စုက ခေတ်မီ အသုံးအဆောင်များအား မသုံးစွဲရေး ဟူသော ခံယူချက်ကို ခံယူလျှက် ခေတ်ပေါ်ပစ္စည်းများ ဖြစ်သော အရာမှန်သမျှကို မသုံးစွဲဘဲ ၊ ဟိုးရှေးယခင်က သုံး စွဲခဲ့ကြသော နွားတပ်၊ ကျွဲတပ်ယဉ်များ ၊ မြေအိုး၊သစ်သား ပစ္စည်းများ အစ ရှိသည်တို့ကို သာ သုံးစွဲသော အုပ်စုတစ်စု ရှိကြောင်းကို လည်း ဖတ်ခဲ့မှတ်ခဲ့ဖူးပါသည်။ ( American Mosaic – Special English Program -VOA ) www.dynEd.com မှာရှာဖွေလေ့လာနိုင်ပါသည်။ ၎င်းတို့ အဆိုအရ သဘာဝအပေါ်တွင်သာအားပြု၍ နေထိုင်ခြင်းသည်သက်တမ်းပို၍ ရှည် သည့် အပြင် မတရားမှု ဒုစရိုက်များလည်းနည်းပါးစေသည်။ ပတ်ဝန်းကျင် လေထုနှင့် ရေထု ညစ်ညမ်းမှုမှလည်း ကာကွယ်စေနိုင်သည် ဟု ဆိုပါသည်။ သို့သော် ထိုမျှ လောက် အထိ ခေတ် နောက်ပြန်ဆွဲနေပါကလည်း လူ့ဂွစာများ ( cynic များ ) ဟု အခေါ်ခံရဖွယ် သာရှိ ပါသည်။
လူတို့၏ အလိုဆန္ဒ သည် အတိုင်းမသိ များပြား ပြီး အဆုံးမရှိ ကျယ်ပြန့်လှ ရ ကား လူသားတို့ ကိုယ်တိုင် နည်းပေါင်းမြောက်များစွာ တီထွင်ကြံဆခြင်းဖြင့် တိုးတက်ထွန်းကားလာခဲ့ရပါသည်။ လူနေထိုင်စားသောက်မှု အဆင့်အတန်း ( living standard )၊ သက်တောင့်သက်သာ ဇိမ်ခံနိုင်မှု သို့မဟုတ် စည်းစိမ်ယစ်မူးရာပစ္စည်း ( luxuries ) များ ၊ မရေမတွက်နိုင်အောင် ပင်.. အသစ်အသစ်များပေါ်ထွက်လာပြီး လူတို့ကို ပိုမို ဆိုးဝါးသော အလိုဆန္ဒ ( lust )များဖြစ်ပေါ် စေသည်ကိုမူ မငြင်းဆန်နိုင်ပါချေ။
ကျွန်တော်သည် အဆိုးမြင်ဝါဒီ ( criticism )အဖြစ်မှ ဆိုးကျိုးများကို စောင်းပေးပြောဆို နေသူ အဖြစ်မြင်ခြင်းခံရသည် ထက်..အဆင့်အတန်းရှိသော အလယ်အလတ်လမ်းစဉ် ဝါဒီ တစ် ယောက် အဖြစ်သာ မြင်စေလိုပါသည်။ သို့သော်..သတိဟူသည်မှာ ပိုသည် ဟုမရှိရ ကား ကျွန်တော်တို့ နေ့စဉ်လူနေမှု ဘဝ တွင် အေးချမ်းသာယာစွာနေထိုင်နိုင်ဖို့ ရှောင်သင့်သည် များ ကိုတော့ ရှောင် ရမည် ့ အကြောင်းသာ အဓိက ထားပြောလိုခြင်းဖြစ်ပါသည်။
၁- လက်မထပ်မီ အတူနေစနစ် ( living together )
ဘာသာတရားတိုင်းက သူတပါးသားပျိုသမီးပျိုများကို ပြစ်မှားမှု မပြုကြရန်တားမြစ် ထားလင့် ကစား ဤစနစ်သည် တစ်ကမ ္ဘာလုံးသို့ လျှင်မြန်စွာပြန့်ပွားလျှက် ရှိကြပေသည်။ ဆန့်ကျင် ဖက်လိင် ၏ အထိအတွေ့ တွင် သာယာတတ်သော ပုထုဇဉ် လူသားများအနေဖြင့်..လွတ်လပ် ပွင့်လင်းသော ခေတ်ကာလ ကြီးတွင်..တိတ်တခိုးသော်လည်းကောင်း ၊ ပြောင်ပြောင်တင်း တင်းသော်လည်း ကောင်း တွဲသွားတွဲလာ နေထိုင်လာ လျှက်ရှိကြပေသည်။ဥရောပ နှင့် အမေရိကန် စသော အနောက် နိုင်ငံများမှ ဆင်းသက်လာသော ထိုယဉ်ကျေးမှု သည် … ယခု အခါ အတော်ပင်ပြန့်ပွားလျှက် ရှိနေပေတော့သည်။ ထိုကိစ္စသည် ကောင်းသလော မကောင်း သလော ဟူသောမေးခွန်းမှာ…စဉ်းစားတတ်သူအဖို့ အလွန်ပင် ဖြေရခက်သော မေးခွန်းပင် ဖြစ် ပါသည်။ မက်ခ်ဆစ်ဇမ် ( Maxim ) များ၊ ကွန်မြူနစ်ဇမ် ( communism ) များ၊ ဖြစ်တည်မှု ပဓာန ဝါဒီများ (existentialism ) များ။ လူသားဗဟိုပြုဝါဒ ( humanism ) များ နှင့် ရုပ်ဝါဒီ ( materialism )တွင် လူသည် လူသာဖြစ်ပြီး၊ လူသားသည် အရာရာ အားလုံးကို ဖန်တီးပြီး ဖျက် ဆီးသည် ဟု ယူဆ ထားရကား။ ၎င်းတို့အတွက်မူ ဥပဒေ မျက်ကွယ်၌ အားလုံးသည် လုပ် သင့်သည် ချည်းပင်ဖြစ်သည်။ ဥပဒေကို လက်တစ်လုံးခြားသည် လည်းရှိပါသည်။
အစ္စလမ် သည် ဘာသာတစ်ရားအားလုံးထဲတွင် အတင်းကြပ်ဆုံးဘာသာတရားဖြစ်ပါသည်။ အစ္စလမ် ၏ ကိုရမ် ကျမ်းကို မွတ်စလင်တို့ အသက်ထက် မြတ်နို်းတန်ဖိုးထား လိုက်နာကြ ပါ သည်။ မွတ်စလင်တို့၏ အယူဝါဒတွင် မုဆိုးမသော်လည်းကောင်း ၊ သူတောာင်းစားမ ၊ ကျွန်မ သော်လည်းကောင်း ကောင်းမွန်စွာကျွေးမွေးစောင့်ရှောက် ထားခြင်းအားဖြင့်..လက် ထပ်ယူခွင့်ပေးထားပါသည်။ သို့သော် လက်မထပ်မီ အတူနေခြင်းကိ ုမူ အစ္စလမ် တွင် ခွင့်ပြုထားသည် ဟု မကြားသိရချေ။သို့သော် များစွာသော ခေတ်ပညာ တတ် ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူများသည် ဤကိစ္စကို အထူးတလယ် ပင် စဉ်းစားစ ရာ ဟု ထင်လာတော့ဟန် မတူချေ။ဗုဒ္ဓ ဘာသာနှင့် ခရစ်ယာန် ဘာသာတို့တွင်မူ သူတစ်ပါး သား၊ သမီး၊သားမယားကို စိတ်ဖြင့်ပင် မပြစ်မှားသင့်ကြောင့် တာမြစ်ထားပါသည်။ သို့သော် ထိုဘာ သာဝင်များကလည်း စိတ်ကွယ်ရာ ၊ ဆိတ်ကွယ်ရယ် တို့တွင် ထင်ရာလုပ်နေကြပါတော့ သည်။ ထိုကိစ္စ မှာဥပဒေ ပြဿနာ အရပ်ရပ်ကို ဖန်တီးစေသော အကြောင်းအရာများဖြစ်သည်ကို လူတိုင်းသိရှိနားလည် ထားပြီးလည်းဖြစ်ပါသည်။
၂-ရာဇဝတ်မှုများ
လူကောင်းလူဆိုးခွဲခြားရာတွင် ၎င်းတို့၏ အဝတ်အစားကို ကြည့်ပြီးခွဲခြားရုံဖြင့်မရခြင်းကို လူတိုင်းသိပါသည်။ သို့သော်.. မူးယစ်ဆေးဝါးသုံးစွဲမှုမြင့်တက်လာခြင်း၊ မိန်းမပျက်များခေတ်စားလာခြင်း၊ ဇိမ်ခန်း(အနှိပ်ခန်း)၊နို်က်ကလပ် များထွန်းကားလာ ခြင်း ၊ သောက်စားပျော်ပါးစရာ ယမကာများ အမျိုးမျိုး ပေါ်ထွက်လာခြင်း၊ အိမ်ထောင်ရေးဖောက်ပြားမှုများ၊ လူကုန်ကူးမှုများ၊ ခိုးဆိုးလုယက်မှု။လူသတ်မှု၊ မုဒိန်းမှု၊ လာဘ်စားမှု ၊ စသည်ဖြင့် များပြားလှစွာသော ဒုစရိုက်များကို ကျူးလွန်ရန် ဝန်မလေးလာခြင်းကဲ့သို့ တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် ပိုမိုများပြားလာခဲ့ပါသည်။ မိမိတို့ ပြုမူလိုက်သော အမှု ကိစ္စတိုင်းသည် လူမသိသူမသိ ပြီးဆုံးသွား ပါက..မည်သို့ မျှ ပြဿနာမရှိနိုင်ဟု ယုံကြည်နေခြင်း ကြောင့်လည်း ထိုပြဿနာများဖြစ်ပွားလာရခြင်းဖြစ်ပါသည်။ တစ်စုံတစ်ယောက်ကသော်လည်း ကောင်း တရားမျှတစွာဆောင်ရွက်ပေးမည် ( အပြစ်ရှိရင် ရှိသလို၊ မရှိရင် မရှိသလို ) နောင်တွင် အရေးယူဆောင်ရွက်ခံရမည် ။( တရားစီရင်ခြင်းနေ့ Judgement Day ) ကိုဖြတ်သန်းသွားရဦးမည် ဟု ယုံကြည်နေ၍ ဖြစ်စေ။ ငရဲမင်း ( lord of Death ) က စစ်ဆေးပြီး အပြစ်ရှိသူတို့ကို ငရဲ ပြည် ကိုပို့မည် ဟု ယုံကြည်နေ၍ ဖြစ်စေ ၊ အမှန်ပင် မကောင်းမှု ဒုစရိုက်မြင့်တက်လာသည့် နှုန်းကိုလျှော့ကျ စေနိုင်ပါသည်။
၃-ကိုယ်ကျင့်တရား
ဘာသာမဲ့များသည် တစ်နေ့တစ်ခြား ကမ ္ဘာအနှံ့အပြားတွင် များပြားလာနေခဲ့ပါသည်။ ဘာသာမဲ့ လူ့ယဉ်ကျေး ပညာတက် များ ရှိသကဲ့သို့ ဘာသာရေးကျောင်းများဖြင့် မနီးစပ်သောကြောင့် ၎င်း၊ အစွန့်အပစ်ခံ၊လူတန်းစားများဖြစ်သောကြောင့်လည်းကောင်း စည်းလွတ် ဝါးလွတ် ဆိုးဝါးသောင်းကျန်းနေကြသော ဘာသာမဲ့များကလည်း ဒုနှင့်ဒေးပင်ဖြစ်ပါသည်။မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ … အသိတရားဟူသည် အလကားနေ ရင်းတော့ အလိုလိုပေါ်ထွက် မလာနိုင်ပါချေ။ ဘဝ ၏ ခါးသီးမှု အတွေ့အကြုံများ၊ နစ်နာမှု များမှ တရားရ၍ လည်းကောင်း ။ ဘာသာရေး စာပေ များကို လေ့လာဖတ်ရှု မှတ်သားခြင်းဖြင့် လည်းကောင်း၊ သိသော တတ်သော ပညာဝါရှိသော လူကြီးသူကောင်း ၊ များကို ချဉ်းကပ်လေ့လာ ၍ လည်းကောင်း ဆင်ခြင်နိုင်မှု စွမ်းအား တိုးတက်လာပြီး ၊ အမှားနည်းလာမည်ဖြစ်ကာ … အေးချမ်းသာယာသော ကမ ္ဘာကြီးကို တည်ဆောက် နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း တင်ပြ ရပါသည်။