ကဗာပတ်ရှုပ်သောတရုတ် နှင့် ဘူရှီဒိုစိတ်ဓါတ်ဂျပန် ပထမစစ်ပွဲ (၁၈၉၄-၉၅)

အောက်တိုဘာ ရ ရက်နေ့က တင်တာ ဘာရယ်ကြောင့်မသိ မန်းဂေဇက်ဖေ့စ်ဘွတ်မှာ မတက်လို့ ကော်ပီပေ့စ် ကက်တီဂိုရီနဲ့ ထပ်တင်သည်။  ။။။။

၁၈၉၄ ဩဂုတ် ၁ မှ ၁၈၉၅ ဧပြီ ၁ရ အထိ တရုတ်ကွင်ဘုရင်နိုင်ငံသည် မီဂျီဂျပန်အင်ပါယာ နှင့် ကိုရီးယားနယ်မြေ ထိန်းချုပ်ရန် တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ဂျပန်မှ ပြတ်ပြတ်သားသား အနိုင်ရခဲ့သည်။ စစ်ပွဲအပြီး ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်အား ဂျပန် လက်ဝေခံအဖြစ် သွပ်သွင်းလိုက်ကာ ထိုင်ဝမ် ဖေါ်မိုဆာကျွန်း၊ ပန်ဂူကျွန်းနှင့် လ ျှိုဒေါင် ကျွန်းဆွယ်တို့အား ရရှိခဲ့သည်။ အချောင်သက်သက် ရခဲ့တာတော့မဟုတ်၊ တရုတ်စစ်သား သုံးသောင်းငါးထောင် နီးပါး စစ်ပွဲတွင် ကျဆုံးဒဏ်ရာ ရပြီး ဂျပန်ဖက်တွင် စစ်သားနှင့် အမှုထမ်း ငါးထောင်နီးပါး ဆုံးရှုံးမှု ရှိသည်။ ဆိုးတာက နှစ်ဖက် တင်းမာမှု ပြီးဆုံးမသွားဘဲ ဒုတိယကဗာစစ်၏ တစိတ်တပိုင်း ဖြစ်သော ဒုတိယ တရုတ် – ဂျပန် စစ်ပွဲ ၁၉၃ရခုနှစ်တွင် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားသည်။ ။။။။

၁၉ရာစုနှစ် ဒုတိယပိုင်းတွင် အမေရိကန် ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ် မက်သယူး ပယ်ရီ ပြင်ပကဗာနှင့် မဆက်ဆံ အထီးကျန် ပိတ်ဆို့နေထိုင်သော တိုကူဂါဝါ ဂျပန်နိုင်ငံအား အင်အားသုံး ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ ရှိုဂန် နယ်စား အုပ်ချုပ်မှု အဆုံးသတ်ခဲ့ရပြီး ၁၈၆၈ မေဂျီဘုရင်၏ ခေတ်မှီပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကာလ ဂျပန် ကျော်ဖြတ်နိုင်ခဲ့ကာ အလျင်အမြန် ခေတ်မှီတိုးတက် စစ်အင်အားကြီး တနိုင်ငံ မရည်ရွယ်ဘဲ ဖြစ်လာသည်။ ။။။။

ဂျပန် ရည်မှန်းချက်မှာ ဓါးဦးချွန်ဟု စစ်ရေးကျွမ်းကျင်သူများ ယုံကြည်သည့် ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ် သိမ်းပိုက်ရန်ဖြစ်သည်။ ကိုရီးယားမှာ တရုတ် နှင့် ဂျပန် ဘတပြန် ကျားတပြန် တလှည့်စီ ကျူးကျော်ရန်စသည့်အခါ ဖြစ်နေကျ စစ်တလင်း ဖြစ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ကူဗလိုင်ခန် ဂျပန်အား ၁၂၇၄ နှင် ၁၂၈၁ တွင် ကျူးကျော်ရန်စပြီး မင်တရုတ်ပြည်ကို တိုယိုတိုမီ ဟိုင်ဒီယိုရှီ ၁၅၉၂ နှင့် ၁၅၉ရ တွင် သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားဖူးသည်။ ။။။။

လွတ်မြောက်သွားသော တရုတ်တပ်များ မြောက်ပိုင်းမြို့တော် ပြုံယမ်းသို့ ဆုတ်ခွာပြီး ကတုတ်ကျင်းတူးကာ ကွင်ဘုရင် စစ်ကူတပ်စောင့်နေသောကြောင့် ပြုံယမ်းရှိ တရုတ်မြို့စောင့်တပ်ဦးရေ ၁၅၀၀ဝ နီးပါးရှိလာသည်။ ၁၈၉၄ စက်တင်ဘာ ၁၅ မနက်အစောပိုင်းတွင် အမှောင်ထု အကာကွယ်ယူရွေ့ မြို့ကို ဂျပန်တို့ ဝိုင်းကာ နေရာပေါင်းစုံမှ တပြိုင်နက် ထိုးစစ်ဆင်သည်။ ၂၄နာရီကြာ တိုက်ပွဲ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဖြစ်ပြီးနောက် ပြုံယမ်းကို ဂျပန်တို့ ရသွားကာ တရုတ် ၂၀၀ဝ သေ၊ ၄၀၀ဝ ဒဏ်ရာရ (သို့) ပျောက်ဆုံးပြီး ဂျပန်ဘုရင့်တပ်မှ ၅၆၈ဦး ဒဏ်ရာရ၊ သေ (သို့) ပျောက်ဆုံးခဲ့ကြောင်း မှတ်တမ်းရှိသည်။ ။။။။

ယာလူးမြစ် တိုက်ပွဲတွင် ရေတပ် အရေးနိမ့်သည့်အပြင် ပြုံယမ်းပါ ဆုံးရှုံးသဖြင့် ကိုရီးယားမှ တရုတ် ဆုတ်ခွာရန် ဆုံးဖြတ်ပြီး နယ်စပ်တွင် အခိုင်အမာပြုသည်။ ၁၈၉၄ အောက်တိုဘာ ၂၄၊ ယာလူးမြစ်အား ဂျပန်တို့ တံတားထိုး ဖြတ်ကာ မန်ချူးရီးယာားထဲ ချီတက်ဝင်ရေက်သည်။ တချိန်ထဲတွင် ပေကျင်းနှင့် မြောက်ကိုရီးယား အကြား ပင်လယ်ဝါထဲ ငေါထွက်နေသည့် အချက်အခြာကျ လ ျှူဒေါင် ကျွန်းဆွယ်သို့ ဂျပန်ရေတပ် ကမ်းတက်ထိုးသည်။ မကြာခင် တရုတ်မြို့များဖြစ်သော Mukden, Xiuyan, Talienwan နှင့် Lushunkou ( Porn Arthur ပို့အာသာ) တို့အား ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်သည်။ နိုဝင်ဘာ၂၁ အစတွင် လက်နက်မဲ့ တရုတ်အရပ်သား ထောင်ပေါင်းများစွာ အသတ်ခံရမည့် ရာဇဝင်တွင်သည့် ပို့အာသာ လူသတ်ပွဲ ဖြစ်ရာ လူရွှန်းကူမြို့အား ဂျပန်တပ်များ ဒလကြမ်း စီးနင်းသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ။။။။

အရေးနိမ့်သွားသော ကွင်ရေတပ်အုပ်စုဟာ ဝေဟိုင်ဝေမြို့ ဆိပ်ကမ်း ခံတပ်သို့ ပြန်ဆုတ်ခွာခဲ့သဖြင့် လုံခြုံစိတ်ချပြီ ထင်မှတ်စရာ ဖြစ်ခဲ့သည်။ သို့သော် မြို့အား ဇန်နဝါရီ ၂ဝ ၁၈၉၅ တွင် ဂျပန်ကြည်းတပ်၊ ရေတပ် ဝိုင်းထားမိသည်။ ဝေဟိုင်းဝေကို ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁၂ အထိ ထိန်းထားနိုင်ပြီး မတ်လတွင် ရင်ကူ၊ မန်ချုးရီးယား နှင့် ထိုင်ဝမ်အနီး Pescadores ကျွန်းများ တရုတ် လက်လွတ်ရသည်။ ဧပြီတွင် ဂျပန်တပ်များ ပေကျင်းသို့ ချီတက်လာပြီကို ကွင်အစိုးရ နားလည်သဘောပေါက်သည်။ တရုတ်တို့ ငြိမ်းချမ်းရေး ကမ်းလှမ်းရန် ဆုံးဖြတ်လိုက်သည်။ ။။။။။

တရုတ်သဗုံ အော်ကွေ့ကျီ ကြေးမုံဂျီး၏ဘဲ ဆာမူရိုင်း တန်ပူရာကြောင်

မူရင်း။ ။။ https://www.thoughtco.com/first-sino-japanese-war-1894-95-195784