Victims + Resources = STOP THE HATE ” Resources တွေကို ရဲရဲ သုံးပါ” Stop the Hate Newsletter – Vol V

ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ Covid-19 က US ကိုရောက်လာတဲ့အချိန်ကနေ အခုချိန်တွေထိ အာရှလူမျိုးများကို ပစ်မှတ်ထားပြီး ရန်ရှာ၊ တိုက်ခိုက်တဲ့အဖြစ်အပျက်တွေဟာ California အပါအဝင် US တနိုင်ငံလုံးမှာ ဖြစ်ပျက်နေပါတယ်။ ပြောင်းရွှေအခြေချနေထိုင်သူ Immigrants များနဲ့တည်ထောင်ထားတဲ့ United States သမိုင်းမှာ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုအဖြစ်အပျက်တွေဟာ လူမျိုးစုတွေကြားမှာ ရှိနေခဲ့ပါတယ်။ လူမျိုးစုအသီးသီး အာဖရိကန်အမေရိကန်တွေ၊ အာရှလူမျိုးတွေ၊ Spanish တွေက တိုက်ယူခဲ့တာတွေဟာ အကြိမ်ကြိမ်ရှိနေခဲ့ပါတယ်။ လူဖြူက အသားအရောင်နဲ့လူမျိုးကြောင့် ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းနဲ့တိုက်ခိုက်တာတွေရှိသလို လူမျိုးစုအသီးသီးကြားမှာလဲ တခုနဲ့တခု ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းနဲ့တိုက်ခိုက်ခြင်းတွေ ရှိနေကြတာပါပဲ။ ဒီလို ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းနဲ့တိုက်ခိုက်ခြင်းတွေကို United States က ဥပဒေနဲ့အကာအကွယ်ပေးထားတဲ့အတွက်၊ ဒီနိုင်ငံမှာ နေထိုင်နေတဲ့သူတဦးချင်းစီရဲ့ Civil Rights ရှိနေတဲ့အတွက် အဖြစ်အပျက်တွေဟာ ဥပဒေမဲ့ စည်းမဲ့ကမ်းမဲ့နဲ့တော့ အဆုံးသတ်မသွားပါဘူး။ သို့သော်လည်း ဥပဒေပြုသူတွေ အာရုံစိုက်ပြီး ဒီကိစ္စကို ဥပဒေတွေနဲ့ဖြေရှင်း နိုင်ဖို့ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းရဲ့သားကောင်တွေ၊ မျက်မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့သက်သေတွေကပါ အစိုးရပိုင်းဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ Community based organizations တွေနဲ့ ပူးပေါင်းပါဝင်မှသာ ဒီကိစ္စတွေကို ရပ်တန့်စေပါမယ်။

ဒီလိုရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေကို ဖြေရှင်းဖို့အတွက် အချက်၂ခုက အခရာပါပဲ။ ပထမတချက်က ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းရဲ့သားကောင်ဖြစ်ရခြင်းဟာ ရှက်စရာ၊ သိမ်ငယ်စရာမဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့အသိတရားကို လက်ခံဖို့နဲ့ နောက်တချက်က ဒီလိုအဖြစ်အပျက်တွေကြုံလာတဲ့အခါမှာ ကိုယ်တိုင်က ကျုးလွန်ခံရသူဖြစ်ခဲ့ရင်သော်လည်းကောင်း၊ ဘေးကတိုက်ရိုက်မြင်တွေ့ခဲ့ရသူ သက်သေဖြစ်ခဲ့ရင်သော်လည်းကောင်း အသိပေးတိုင်ကြားရမယ့် California က အစိုးရပိုင်းဆိုင်ရာအရင်းအမြစ် Resources တွေကို သိဖို့ပါပဲ။ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကိုအကြောင်းပြုပြီး ရန်ရှာခံရတာ၊ တိုက်ခိုက်ခံရတာဟာ ရှက်စရာ၊ သိမ်ငယ်စရာလို့တွေးပြီး အဖြစ်အပျက်ကို လူမသိစေဘဲ တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ်နဲ့ပြီးသွားတာမျိုးတွေဟာ အာရှနွယ်ဖွားအသိုင်းအဝိုင်းမှာ အခြားလူမျိုးစုတွေထက်ပိုများပါတယ်။ အဓိကအကြောင်းတရားက ဘာလဲဆိုတော့ Social taboo လို့ခေါ်တဲ့ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းမှာအများစုက လက်ခံထားတဲ့အတွေးခေါင်မှုတွေရယ်၊ မိမိရဲ့ US မှာနေထိုင်တဲ့လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးနဲ့ဆိုင်တဲ့ Immigration status ရယ်ကို လူသိမှာစိုးတဲ့အချက်၂ချက်ပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ရန်လိုရွံမုန်းခြင်း၊ အကြမ်းဖက်ခြင်း၊ အနှောက်အယှက်ပေးခြင်း(harassment), ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်း၊ အာရှအမေရိကန်နဲ့ ပစိဖိတ်ကျွန်းသားမျိုးနွယ် ကလေးတွေကို အနိုင်ကျင့်ခြင်းတွေဟာ Covid-19 ကာလကနေ အခုချိန်ထိ US မှာ Asian Americans and Pacific Islanders တွေ ကြုံတွေ့ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ မနှစ်မျို့ဖွယ်ကိစ္စတွေပါပဲ။ Covid-19 ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါက US ကိုပျံ့နှံ့လာပြီး လူတွေသေဆုံးချိန်၊ နာမကျန်းဖြစ်ချိန်၊ Stay at home နေရချိန်များမှာ တချို့သောသူများရဲ့ ပစ်တင်မှုဟာ China ကနေစတဲ့ ဒီ Virus နဲ့ပတ်သက်ပြီး လူမျိုးရေးကိုပါအပြစ်ရှာပြီး US မှာနေထိုင်နေတဲ့ အာရှသားတွေကို မုန်းတီးပြီး ရန်ရှာကြတာပဲဖြစ်ပါတယ်။

US မှာနေထိုင်နေကြတဲ့ အာရှအမေရိကန်မျိုးနွယ်စုတွေဟာ ၂၄သန်းခန့်ရှိပါတယ်။ AAPI Equity Alliance ရဲ့ ၂၀၂၀ခုနှစ်၊ မတ်လ၁၉ကနေ ၂၀၂၂ခုနှစ် မတ်လ၃၁ရက်ထိ အစီရင်ခံစာထဲမှာ အာရှအမေရိကန်နဲ့ ပစိဖိတ်ကျွန်းသားမျိုးနွယ်တွေ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတဲ့ Hate incidents ပေါင်း ၁၁, ၅၀၀ ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲ့ဒီ့ဖြစ်ရပ်ပေါင်း၁သောင်း၁ထောင်ကျော်ရဲ့ ၄၀% ဟာ California မှာဖြစ်ပျက်ခဲ့ပါတယ်။ Hate incidents လို့ဆိုရာမှာ ကိုယ်ခန္ဓာကို တိုက်ခိုက်ခံရတာတမျိုးထဲမဟုတ်ဘဲ နှုတ်နဲ့စော်ကားခြင်း၊ စိတ်အနှောက်အယှ့က်ဖြစ်အောင် ပြုခြင်း၊ တောက်လျှောက်ရှောင်ဖယ်/ မသိကျိုးနွံပြု/ ငြင်းပယ်ခြင်း၊ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းနဲ့ လူတိုင်းသွားလာ၊ အသုံးပြု၊ ဆက်ဆံနေရတဲ့ အရင်းအမြစ်တွေ၊ နေရာတွေမှာ ညီတူညီမျှ အဆက်ဆံမခံရခြင်း၊ ညီတူညီမျှဝန်ဆောင်မှု မပေးခြင်းတွေပါ ပါဝင်ပါတယ်။

AAPI Equity Alliance မှာဖော်ပြထားတဲ့ University of Chicago က Nonpartisan and independent research organization NORC ရဲ့ စစ်တမ်းအရ US တိုင်းပြည်တခုလုံးမှာ ခွဲခြားဆက်ဆံခံရတဲ့ (သို့မဟုတ်) ညီတူညီမျှမဟုတ်တဲ့ဆက်ဆံခံရတဲ့ အာရှအမေရိကန်နဲ့ ပစိဖတ်ကျွန်းမျိုးနွယ်စုတွေဟာ၄၉% ၊ အဲ့ဒီ့ခွဲခြားဆက်ဆံခံ(သို့မဟုတ်) ညီတူညီမျှမဟုတ်တဲ့ဆက်ဆံခံရခြင်းရဲ့နောက်ဆက်တွဲ ဝမ်းနည်းခြင်း၊ စိတ်ဖိဆီးမှုဖြစ်ရခြင်း၊ ကြောက်ရွံ့ခြင်းနဲ့ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းတွေကြုံတွေ့ရတဲ့ရာနှုံးဟာ၅၀% ရှိပြီး ့ခွဲခြားဆက်ဆံခံ(သို့မဟုတ်) ညီတူညီမျှမဟုတ်တဲ့ဆက်ဆံခံရတဲ့ အာရှအမေရိကန်နဲ့ ပစိဖတ်ကျွန်းမျိုးနွယ်စုပေါင်း၅ဦးမှာ၁ဦးသာ သက်ဆိုင်ရာကိုအသိပေးတိုင်ကြားကြတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ၆၀ ရာနှုံးသောအာရှအမေရိကန်နဲ့ ပစိဖတ်ကျွန်းမျိုးနွယ်စုတွေဟာ သူတို့ရဲ့ Rights အခွင့်အရေးတွေဟာဘာဆိုတာနဲ့ ဘယ်လိုသက်ဝင်အင်အားရှိအောင်လုပ်ရမယ်ဆိုတာကို သင်ယူလေ့လာလိုကြပါတယ်လို့လဲ ဖော်ပြထားပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံကနေ US ကို ရွှေ့ပြောင်းအခြေချလာတဲ့သူတွေထဲက ဒီလိုရန်လိုရွံမုန်းခြင်းရဲ့သားကောင်ဖြစ်ခဲ့ရသူတွေရှိပါတယ်။ မတ်လ၁၄၊ ၂၀၂၀ ခုနှစ်မှာ အသက်၂၁နှစ်အရွယ် Jose Gomez III ဟာ Texas ပြည်နယ်၊ Midland က Sam’s Club မှာ ဈေးလာဝယ်တဲ့ မြန်မာပြည်ကပြောင်းရွေွှှ့အခြေချလာတဲ့ချင်းအမျိုးသားတဦးကို ဓားကိုဆုတ်ကိုင်ထားတဲ့လက်သီးနဲ့ထိုးပြီး ဈေးဝယ်ခြင်းအရှေ့ဘက်မှာထိုင်နေတဲ့ အသက်၆နှစ်နဲ့အသက်၂နှစ်အရွယ်ကလေးနှစ်ဦးထဲက အသက်၆နှစ်အရွယ်ကလေးကိုလည်း အသွား၈လက်မရှိတဲ့ဓားနဲ့ ထိုးခဲ့လို့ ညာဘက်မျက်လုံးဒဏ်ရာရ၊ ညာဘက်နားပြတ်ရှခဲ့ပြီး ဦးခေါင်းနောက်ဘက်မှာ ဒဏ်ရာတွေရခဲ့ပါတယ်။ သူဟာ ဒီသားအဖတွေကို US မှာ COVID-19 ကိုစဖြန့်တဲ့ Chinese တွေလို့ထင်ပြီးရန်လိုရွံမုန်းတာကြောင့် ဒီလိုလုပ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အသက်၆နှစ်ကလေးကိုလည်း သတ်ဖို့ကြိုးစားခဲ့တယ်လို့ တရားရုံးမှာထွက်ဆိုခဲ့တယ်လို့ သြဂုတ်၄၊ ၂၀၂၂က တရားရေးဌာနက တရားဝင်ထုတ်ပြန်တဲ့ သတင်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာပြည်ကပြောင်းရွှေ့လာပြီး New York မြို့၊ Brooklyn မှာနေထိုင်နေတဲ့ အသက်၅၈နှစ်ရှိတဲ့ ဒေါ်သန်းသန်းထွေးဟာ ဇူလိုင်၁၇၊ ၂၀၂၁ခုနှစ်၊ မနက်ပိုင်းမှာ Canal Street station ဘူတာလှေကားကို သားဖြစ်သူ မောင်ကျော်ဇောဟိန်းနဲ့အတူတက်လာစဉ် မှာ အသက်၅၀ကျော်အရွယ် အာဖရိကန်အမေရိကန် David Robinson ဆိုသူက မောင်ကျော်ဇောဟိန်းရဲ့ကျောပိုးအိတ်ကိုလှမ်းဆွဲပြီး နောက်ကနေ တိုက်ခိုက်တဲ့အတွက် သားအမိနှစ်ယောက်လုံး လှေကားပေါ်က ပြုတ်ကျပြီး ဒေါ်သန်းထွေးဟာ ဦးခေါင်းကိုပြင်းထန်စွာထိခိုက်ခံရပြီး ဆေးရုံမှာ ၁၁ရက် သတိလစ်မေ့မျောပြီး ကွယ်လွန် သွားခဲ့ပါတယ်။ တရားခံလို့ယူဆရတဲ့ David Robinson ကို နိုဝင်ဘာ၊ ၂၀၂၁မှာ ဖမ်းမိပြီး တရားဥပဒေအရ အရေးယူခဲ့ပါတယ်။ ဒီအဖြစ်အပျက်ဟာ ပစ္စည်းလုယက်မှုလိုလို အသွင်ဆောင်ထားပြီး အာရှလူမျိုးတွေကို ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကိုအခြေခံခြင်းဟုတ်၊ မဟုတ်၊ ဒွိဟဖြစ်စရာလို့ ယူဆရပေမယ့် အာရှလူမျိုးတွေကို ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခံရတာမို့ New York က မြန်မာလူမှုအဖွဲ့အစည်းခေါင်းဆောင်တွေကလည်း တတ်နိုင်သလောက် ကွန်မြူနတီမှာ သတိပေးပြောဆိုကြတာတွေရှိခဲ့ပါတယ်။

“California မှာရှိတဲ့အာရှအမေရိကန်နဲ့ ပစိဖတ်ကျွန်းမျိုးနွယ်စုတွေထဲက ၁၅% သာ ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်းကို အသိပေးတိုင်ကြားပါတယ်။ မတိုင်ကြားကြသူတွေရဲ့ ၅၂% ကတော့ တိုင်လဲ ဘာမှမထူးဘူးထင်လို့၊ ၃၈%က ဘယ်ကိုတိုင်ရမယ်ဆိုတာကိုမသိလို့၊ ၃၇% က ကြောက်လို့၊ ကိုယ့်အဖြစ်အပျက်တွေကိုသူများတွေသိပြီး မလိုလားအပ်တဲ့အာရုံစိုက်မှုတွေရမှာစိုးလို့၊ အလုပ်ရှုပ်လို့စသဖြင့် အကြောင်းရင်းတွေရှိတယ်” လို ၂၀၂၃ခုနှစ်၊ စက်တင်ဘာ၂၈၊ နေ့လယ်၁နာရီခွဲက County of Los Angeles Commission on Human Relations က ကျင်းပခဲ့တဲ့ Network against Hate Crime Quarterly Meeting မှာ AAPI Equity Alliance ရဲ့ Managing Director of Policy and Counsel ဖြစ်တဲ့ Candice Cho က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ကျမတို့ မြန်မာအသိုင်းအဝိုင်းမှာတော့ သူတပါးက နိုင့်ထက်စီးနင်းရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကြောင့်တိုက်ခိုက်ခံရရင် သက်ဆိုင်ရာကိုအသိပေးမတိုင်ကြားရခြင်းတွေထဲမှာ အခြားအရေးပါတဲ့အကြောင်းရင်းတခုရှိပါသေးတယ်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာလူများ စုကိုးကွယ်တဲ့ဘာသာရေးမိရိုးဖလာယုံကြည်မှုတခုဖြစ်တဲ့ ” အတိတ်ဘ၀ ဝဋ်ကြွေးကို ပြန်လည်ပေးဆပ်လိုက်ပါ။ အကျေဆပ်လိုက်ပါ။ အခုဘဝမှာကိုယ်ခံရတာတွေဟာ သူတပါးကို အရင်ဘ၀တွေက ကိုယ်ကပြုခဲ့လို့ပဲ။” ဆိုတာကလဲ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းအပေါ်သက်ရောက်မှု အား တော်တော်ကြီးပါတယ်။ နိုင့်ထက်စီးနင်းရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကြောင့်တိုက်ခိုက်ခံရသူအနေနဲ့ တဘက်ကတိုက်ခိုက်မှုကိုလဲခံရ၊ ဘေးပတ်ဝန်းကျင်လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ ” သူက အရင်ဘ၀တွေက မကောင်းတာတွေလုပ်ခဲ့လို့ ခုပြန်ခံရတာ” ဆိုတဲ့လက်ဆုပ်လက်ကိုင်သက်သေ မပြနိုင်တဲ့ အရင်ရှေးဘဝက အပြစ်တွေလို့လဲ အပြစ်တင်ခံရ၊ အထင်သေးခံရမှာစိုးတာကြောင့် နှစ်ခါနာသလိုဖြစ်မှာမို့ လူသိမခံချင်ဘဲ၊ ဘယ်ကိုမှ မတိုင်ကြားဘဲ တိတ်တိတ်ဆိတ်ဆိတ်နေလိုက်ကြတာမျိုးတွေလဲ ရှိပါတယ်။ ဂေါတမဗုဒ္ဓရဲ့တရားအစစ်မှာတော့ ပစ္စုပ္ပန်တည့်တည့်သာ ရှုဖို့ကိုသာ ဟောကြားထားတာပါ။

အာရှလူမျိုးစုတွေရဲ့ Victim ဖြစ်ခြင်းကို လူသိခံရမှာ နှုတ်ဆိတ်နေတဲ့အကြောင်းတရားတွေနဲ့ Victim ဖြစ်ခြင်းဟာ ခံရသူမှာ အပြစ်မဟုတ်ကြောင်းကို ကွန်မြူနတီအသီးသီးမှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်းသိပြီး လက်ခံနိုင်ဖို့ဟာ အရေးကြီးတဲ့ကဏ္ဍဖြစ်ပါတယ်။ ” တကယ်လို့ သင်ဟာ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကြောင့် ရန်ရှာ၊ တိုက်ခိုက်ခံရတယ်ဆိုရင် အဲ့ဒါ သင့်ရဲ့အပြစ်မဟုတ်ပါဘူုး။ သင်လုံးဝမမှားပါဘူး။ ဒီလိုအဖြစ်အပျက်မျိုးနဲ့ သင်ဟာ မထိုက်တန်ပါဘူး။ နောက်ပြီး သင်တယောက်ထဲမဟုတ်ပါဘူး။ သင်တွေ့ကြုံရတာမျိုး တခြားသူတွေမှာလဲ တွေ့ကြုံကြရတာတွေရှိပါတယ်။ သင့်ကို ကူညီနိုင်တဲ့နေရာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ သင်တွေ့ကြုံခဲ့ရတာတွေကို ရှင်းရှင်းလေးပဲ တခါတလေ တခြားတယောက်ကို ပြောပြနိုင်ပါတယ်။ ဥပမာအားဖြင့် သူငယ်ချင်း၊ therapist ကုထုံးကျွမ်းကျင်သူတွေပေါ့။ တခါတလေမှာ ဒီလိုပြောပြချင်းဟာ ကိုယ့်လိုအတွေ့အကြုံတွေကြုံခဲ့ရသူတွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပေးခြင်းပါပဲ။ သင်ဟာ ဘာတွေကြုံတွေ့ခဲ့ရတယ်ဆိုတာကို အစိုးရကို သတင်းပေးတိုင်ကြားခြင်းဟာ စိတ်ကျန်းမာရေး၊ တရားဥပဒေနဲ့ တခြားဝန်ဆောင်မှုအဆက်အသွယ်အရင်းအမြစ် တွေကို ဆက်သွယ်ရရှိနိုင်မှာဖြစ်ပြီး သင့်ရဲ့အခွင့်အရေးအတွက် သင်ရပ်တည်တာပဲဖြစ်ပါတယ်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ပြောရရင် သင့်ရဲ့အဖြစ်အပျက်တွေဟာ ကွန်မြူနတီတွေမှာဘာတွေဖြစ်ပျက်နေတယ်ဆိုတာကို နိုးကြားမှုရစေဖို့ အကူအညီပေးပါတယ်။ အာရှအမေရိကန်တွေနဲ့ ပစိတ်ဖိတ်ကျွန်း သားတွေဟာ သူတို့ရဲ့အဖြစ်အပျက်တွေကို AAPI နဲ့မျှဝေခဲ့တဲ့အတွင် ကျမတို့ဟာ ကျမတို့ကွန်မြူနတီတွေက လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတွေကို အာရုံစိုက်မှုပိုများအောင် ပြုလုပ်နိုင်ခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်” လို့ Managing Director of Policy and Counsel at AAPI Equity Alliance ဖြစ်သူ Candice Cho က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

Hate incidents တွေနဲ့ Civil Rights ချိုးဖောက်ခံရသူတွေဟာ ရှက်စရာ၊ သိမ်ငယ်စရာမဟုတ်ဘဲ ကြုံတွေ့ခဲ့ရရင် သက်ဆိုင်ရာကိုအကြောင်းကြားခြင်းဟာ ကိုယ့်မိသားစုနဲ့ ကွန်မြူနတီကိုကာကွယ်စောင့်ရှောက်တာဖြစ်ပြီး အစိုးရပိုင်းဆိုင်ရာတွေအတွက်ပါ ဘယ်လိုအရေးကြီးကြောင်းကို ရွေးကောက်ခံအစိုးရပိုင်းဆိုင်ရာပုဂ္ဂိုလ်တွေကလည်း တိုက်တွန်းပြောကြားပါတယ်။ ” ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်တွေကနေ အခုပိုပြီးဖြစ်ပွားမှုများလာတဲ့ အာရှအမေရိကန်ကွန်မြူနတီထဲ Hate incidents တွေကနေ ကျနော်တို့ဟာ တယောက်နဲ့တယောက် ကာကွယ်ပေးကြဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဖုန်းဆက်အသိပေးခြင်း၊ တိုင်ကြားခြင်း အားဖြင့် အစိုးရနဲ့ကျနော်တို့ကွန်မြူနတီဟာ တခြားကွန်မြူနတီတွေစိတ်ဝင်စားသလိုပဲ ဖြစ်လာတဲ့ကိစ္စတွေအတွက် ဖြေရှင်းပေးဖို့နဲ့ ပြဿနာအရင်းအမြစ်ကိုလိုက်ဖို့ သေချာတဲ့အထောက်အကူဖြစ်စေလို့ပါပဲ။ Hate incidents တွေ မှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ တခြား ဆိုးဆိုးရွားရွားရာဇဝတ်မှုတွေပါဝင်နိုင်သလို Hate incidents ကနေ အဲ့ဒီလို အကြမ်းဖက်မှုတွေနဲ့ တခြားဆိုးဆိုးရွားရွားရာဇဝတ်မှုတွေထိ ဆိုးရွားစေနိုင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ဟာ Hate incidents ကိုရပ်တန့်ဖို့ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ပြဿနာတွေကို သက်ဆိုင်ရာတွေကို အသိပေးတိုင်ကြားခြင်းအားဖြင့် တယောက်နဲ့တယောက် ဖေးမကြ၊ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ချေရှိတဲ့အန္တရာယ်တွေကို သတိထားဂရုတစိုက်ရှိနေကြရမှာဖြစ်ပါတယ်”ဟု Monterey Park လက်ထောက်မြို့တော်ဝန်Thomas Wong, Mayor Pro Tem, Monterey Park က မြန်မာ့ဂဇက်ကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ ” Hate incidents တွေနဲ့ ကြုံတွေ့ရတဲ့အခါမှာ အဖြစ်အပျက်တွေကို ခြေရာခံနိုင်ဖို့နဲ့ သက်သေအထောက်အထားတွေပြုစုနိုင်ဖို့အတွက်ဒေသတွင်းရဲစခန်းကိုဖြစ်စေ၊ Stop AAPI Hate အဖွဲ့အစည်းကိုဖြစ်စေ သတင်းပေးတိုင်ကြားကြပါ။ https://stopaapihate.org/report-hate/ ဝက်ဆိုက်ကနေလဲ သတင်းပေးတိုင်ကြားလို့ရပါတယ်။ ဒီလိုတိုင်ကြားခြင်းအားဖြင့် အစိုးရပိုင်းက ဒီလိုဖြစ်ပွားမှုတွေကိုဖြေရှင်းဖို့၊ အရေးယူဖို့ လိုအပ်တဲ့ Resources ရင်းမြစ်တွေကိုပံ့ပိုးနိုင်ပြီး နောက်ထပ်မဖြစ်ဖို့အတွက် ကာကွယ်ပေးနိုင်မှာပါ” လို့ သူက ဆက်ပြီးပြောပါတယ်။

Hate incidents ဆိုတာဟာ အထက်ကဆိုခဲ့သလို ကိုယ်ခန္ဓာကိုထိပါးမှ အကျုံးဝင်တာမဟုတ်ပါဘူး။ အာရှလူမျိုးတွေနဲ့ ပစိဖိတ်ကျွန်းမျိူးနွယ်စုတွေ US မှာ ကြုံတွေ့ကြတဲ့ Hate incidents တွေထဲမှာ မိခင်ဘာသာစကားပြောဆိုမှုကို ပျက်ရယ်ပြုမှု၊ ရန်ရှာမှု၊ လူမျိုးနာမည်(သို့မဟုတ်) အာရှသား/ ပစိဖိတ်ကျွန်းသားလို့ ခေါ်ပြီး မဖွယ်မရာပြောဆို၊ ထိပါးမှုတွေကစပြီး Civil rights ကိုဖောက်ဖျက်တဲ့ ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်း၊ ညီတူညီမျှ မဆက်ခံခြင်းတွေအကုန်ပါဝင်ပါတယ်။ ယုတ်စွအဆုံး မိခင်ဘာသာနဲ့မှည့်ထားတဲ့အမည်ကို တမင်တကာ သယော်စရာလို၊ ရည်ရွယ်ချက် ရှိရှိနဲ့ အမည်အသံထွက်ကိုသေချာမမေးဘဲ မပီမသခေါ်တာတွေထိ အကျုံးဝင်ပါတယ်။ AAPI ကွန်မြူနတီတွေကြုံတွေ့ခဲ့ရတဲ့ ရာဇဝတ်မှုမမြောက်သော်ငြား အန္တရာယ်ပေးတဲ့ Hate incidents တွေထဲမှာ Harassment အနှောက်အယှက်ပေးခြင်းဟာ အဓိကပြဿနာဖြစ်ပါတယ်။ ဖြစ်ရပ်ပေါင်း ၁၁, ၅၀၀ မှာ ၆၇% (သုံးချိုးတချိုးဟာ) ပါးစပ်နဲ့ (သို့မဟုတ်)၊ စာနဲ့၊ (သို့မဟုတ်) မဖွယ်မရာကိုယ်အမူအယာနဲ့ဖြစ်ပြီး AAPI တွေထဲက အမျိုးသမီး၊ မိမိကိုယ်ကိုယ် ကျား/မ လိင် သတ်မှတ်ခြင်းမပြုသူုတွေ၊ LGBTQ+ နဲ့/ သို့မဟုတ် သက်ကြီးရွယ်အိုတွေဟာ Hate incidents တွေရဲ့ ပစ်မှတ်ဖြစ်နေပါတယ်လို့ AAPI Equity Alliance ကထုတ်ပြန်တဲ့စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ Stop AAPI Hate/Edelman Data & Intelligence စစ်တမ်းကောက်ယူသူတွေထဲက ၃၂% မိဘဖြစ်သူတွေဟု သူတို့ကလေးတွေ အုပ်ထိန်းသူမပါတဲ့နေရာတွေမှာသွားတဲ့အခါ၊ ကျောင်းသွားကျောင်းပြန်တွေမှာ anti-AAPI hate ရဲ့သားကောင်တွေ(သို့မဟုတ်) ခွဲခြားဆက်ဆံခံရသူတွေဖြစ်မှာကို စိုးရိမ်ကြတယ်လို့လဲ ဖော်ပြထားပါတယ်။ Hate incidents တွေဟာ Public နေရာတွေမှာဖြစ်ပွားကြပြီး ဝန်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းတွေမှာအများဆုံး ၄၇%၊ အလုပ်လျှောက်ခြင်းနဲ့အလုပ်ခွင်မှာ ၄၁%၊ တတိယ ကျောင်းတွေမှာ ၃၂%၊ Public transport နေရာတွေမှာ ၂၆%၊ ကား၊ အိမ်အငှားအဝယ်တွေမှာ ၂၂%လို့ စစ်တမ်းက ဖော်ပြပါတယ်။

California Governor Newsom ဟာ California ပြည်နယ်မှာ အများပိုင်လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး Public transit systems တွေမှာ စီးနင်းလိုက်ပါသူ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ သက်ကြီးတွေ၊ LGBTQ+ နဲ့ အခြားထိခိုက်လွယ်တဲ့ ကွန်မြူနတီတွေ စော်ကားအနှောက်အယှက်ပေးခြင်းနဲ့ တန်းတူညီမျှစီးနင်းလိုက်ပါခွင့်ဖြစ်တဲ့ Senate Bill (SB) 1161 နဲ့ လုပ်ငန်းတွေမှာ ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းနဲ့ စော်ကားအနှောက်အယှက်ပေးခြင်းကို ကာကွယ်ပေးတဲ့ Assembly bill 2448 ကို စက်တင်ဘာ၁၃၊ ၂၀၂၂ မှာ လက်မှတ်ထိုးပြီး ဥပဒေတွေအဖြစ်အတည်ပြုပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီလို ဥပဒေမူကြမ်းတွေထွက်ပြီး အပြီးသပ်ဥပဒေအဖြစ် အတည်ပြုဖို့ အစိုးရပိုင်း၊ တက္ကသိုလ်တွေနဲ့ Community based organizations တွေက စစ်တမ်းတွေ ကောက်ယူရ၊ Reserch တွေလုပ်ရ၊ အချက်အလက်တွေတင်ပြပြီး အားလုံး ဝိုင်းကြိုးစားခဲ့ကြရတာ ဖြစ်ပါတယ်။

” ရန်လိုရွံ့မုန်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်တဲ့အဖြစ်အပျက်တွေကိုတိုင်ကြားခြင်းဟာ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေမှာ ပုံမှန်လိုဖြစ်နေတဲ့ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကို ရပ်ပစ်ဖို့ အဓိကကျတဲ့ကူညီမှုတခုပါပဲ။ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းရဲ့ပစ်မှတ်သားကောင်ဖြစ်ခဲ့ရင် သူတယောက်ထဲ ပစ်မှတ်သားကောင်ဖြစ်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ ကွန်မြူနတီတခုလုံးဟာလဲ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းရဲပစ်မှတ်သားကောင်ဖြစ်လာပါလိမ့်မယ်။ ပြီးတော့ တိုင်ကြားသတင်းပေးတဲ့အခါမှာ လိုအပ်တဲ့ Healing ရဖို့ ရင်းမြစ်တွေကို ရပါလိမ့်မယ်။ ပြည်နယ်နဲ့ဒေသတွင်းက ခေါင်းဆောင်တွေကိုလဲ ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကို ထိထိရောက်ရောက်တုန့်ပြန်နိုင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့အချက်တွေကို ကူညီပေးတာနဲ့တူတူပါပဲ” လို့ California Civil Rights Department က တာဝန်ရှိသူတဦးက မြန်မာ့ဂဇက်ကို ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

California မှာနေထိုင်သူ ဘယ်သူဆို ရန်လိုရွံမုန်းခြင်းကြောင့် ရန်အရှာခံရခြင်းမှာ ရာဇဝတ်မှုမြောက်တဲ့အဆင့်ထိရောက်သည်ဖြစ်စေ၊ မရောက်သည်ဖြစ်စေ California vs Hate ကို hotline ကိုဖုန်းခေါ်ပြီးဖြစ်စေ 833-8-NO-HATE ၊ (833) 866-4283 ဖြစ်စေ၊ ဝက်ဆိုက်ကနေဖြစ်စေ တိုင်ကြားကြပါ။ www. CAvsHate.org တိုင်ကြားသတင်းပေးသူဟာ အမည်မဖော်လိုသူအနေနဲ့တိုင်ကြားလို့ လက်ခံပါတယ်။ တိုင်ကြားသတင်းပေးသူရဲ့ Immigration လူဝန်မှုကြီးကြပ်ရေးကိစ္စကို ဖော်ပြစရာမလိုပါ။ ကာယကံရှင်က ခွင့်မပြုဘဲနဲ့၊ တရားဥပဒေအရလိုအပ်ချက်မဟုတ်ဘဲနဲ့ တိုင်ကြားခြင်းကို Law enforcement ထံ မပေးပို့ပါ။ တနင်္လာကနေသောကြာထိ မနက်၉နာရီကနေညနေ၆နာရီ (PT) အတွင်းတိုင်ကြားသတင်းပို့နိုင်ပါတယ်။ Online တိုင်ကြားခြင်းမှာ ဘာသာစကား ၁၅မျိုးနဲ့တိုင်ကြားနိုင်ပြီး Hotline ကဖုန်းခေါ်ရင်ဘာသာစကားအမျိုး၂၀၀ နဲ့တိုင်ကြားနိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ အရေးပေါ်လတ်တလောအန္တရာယ်ကျရောက်တဲ့တိုက်ခိုက်ခံရမှုမျိုးဆိုရင် 911 ကိုခေါ်ပါ။ အသေးစိတ်ကို www. CAvsHate.org မှာဖတ်နိုင်ပါတယ်။

“This resource is supported in whole or in part by funding provided by the State of California, administered by the California State Library in partnership with the California Department of Social Services and the California Commission on Asian and Pacific Islander American Affairs as part of the Stop the Hate program. To report a hate incident or hate crime and get support, go to https://www.cavshate.org/