English for Emergencies – အရေးပေါ်သုံးအင်္ဂလိပ်စာ – Prof; Myo Kyaw Myint

ယခုနှစ်သစ် 2025 တွင် စာရေးသူ ရိုသေလေးစားရပါသော ဆရာတော်တပါး၏ အကြံပေးချက်အရ အရေးပေါ်ကိစ္စများတွင် သိထားသင့်သည့် အချက်အလက်များ၊ အင်္ဂလိပ်စကားအသုံးအနှုံးလေးများကို လက်ဆောင်အဖြစ် ဖေါ်ပြပေးလိုပါသည်။ အရေးပေါ်ကိစ္မများနှင့် ကြုံကြိုက်သည့်အခါ ဆရာဝန်၊ သူနာပြုများနှင့် ဆက်ဆံရသည့်အခါ၊ ရဲအရာရှိများနှင့် ဆက်ဆံရသည့်အခါ တော်တော်ဒုက္ခ တွေ့ရနိုင်ပါသည်။

တဖက်သားရဲ့စကားတွေကို နားမလည်၍ဖြစ်စေ၊ မိမိပြောလိုသည့်ကိစ္စကိုပြောဖို့ vocabulary မရှိ၍ဖြစ်စေ၊ တော်တော်လေးကို ကသိကအောက် ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် လူငယ်လူရွယ်လေးများကို စာရေးသူ ပူပန်မိပါသည်။ ရဲများနှင့် ဆက်ဆံရသည့်အခါ အပြောအဆို မတတ်လျှင် ကံကောင်းရင် အဖမ်းခံရမည်၊ ဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်း ခံရမည်။ ကံဆိုးရင်တော့ အပစ်အခတ်ခံရပြီး အသက်ပါ ပျောက်သွားနိုင်ပါသည်။ ဒီနိုင်ငံမှာ driver license မရှိရင် အလုပ်မဖြစ်ပါ။ License ရှိပြန်တော့ တနေ့မဟုတ်တနေ့ ရဲများ၊ ယာဉ်ထိမ်းရဲများနှင့် တွေ့ကြုံဆက်ဆံရမှာ သေချာပါသည်။ ထိုအခါမျိုး၌ အောက်ပါအချက်လေးများကို အထူးသတိပြုပြီး လိုက်နိုင်ကြပါစေ။
(၁) Accident ဖြစ်လာခဲ့ရင်၊ Accident နဲ့ ကြုံကြိုက်ခဲ့ရရင် ဘာဘဲဖြစ်ဖြစ် မောင်းပြေးဖို့ မကြိုးစားပါနဲ့။ accident ဆိုတာ misdemeanor ပါ။ ထောင် မကျလောက်ပါ။ အလွန်ဆုံး License ပေးရရုံပါ။ Hit and run လုပ်မိရင်‌တော့ felony အဆင့်ထိရောက်သွားပါပြီ။ ကံမကောင်းရင် ထောင်ကျသွားနိုင်ပါသည်။ အထူးသတိထားဖို့ကတော့ DUI ကိစ္စများပါ။ DUI ဆိုတာ လုံးဝမဖြစ်အောင် အထူးကြိုးစားပြီး ရှောင်ကျဉ်ရမှာပါ။ DUI ဆိုတာ ဖြစ်ခဲ့ရင်တော့ ရှင်းဖို့မလွယ်ပါ။ Driver License တောင် ဆုံးရှုံးသွားနိုင်ပါတယ်။ အနိမ့်ဆုံး Driver License ကို Suspension လုပ်ခြင်း ခံရပါလိမ့်မယ်။ ဒီတော့ မူးရင်မမောင်းနဲ့၊ မောင်းရင်မမူးကြပါနဲ့လို့ တိုက်တွန်းပါရစေ။
(၂) ရဲအရာရှိများနှင့် ဆက်ဆံရသည့်အခါ ယာဉ်ထိန်းရဲများနဲ့ ဆက်ဆံရသည့်အခါ အမြဲတစေ ယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး၊ သိမ်သိမ်မွေ့မွေ့ ပြောနိုင်ဖို့ လေ့ကျင့်ထားပါ။ ဆုံးဖြတ်ချက် ချထားပါ။ ဒီနေရာမှာ Vocabulary ကို မသုံးတတ်ရင် မရည်ရွယ်ဘဲ ရိုင်းသွားတတ်ပါသည်။ စာရေးသူ ငယ်စဉ်က English Major မှာ စာသင်ကြားနေရချိန်မှာ ဆရာမကြီး Daw El Kangyi ကြီး၊ English Professor ကို စာရေးသူတို့အခန်းထဲမှ ကျောင်းသားတယောက်က မရိုင်းလိုသော်လည်း တော်တော်လေးကို ရိုင်းရိုင်းစိုင်းစိုင်း စကားတခွန်းထွက်သွားခဲ့တာ ယနေ့အထိ မှတ်မိပါသေးသည်။ ဆရာမကြီး ပြောလိုက်တာကို သူ မကြားလိုက်လို့ “ဆရာမကြီးခင်ဗျား၊ ကျွန်တော် မကြားလိုက်မိပါ။ ကျေးဇူးပြု၍ ပြန်ပြောပါ”လို့ သူပြောချင်ရှာသော်လည်း vocabulary မရှိ၍ What you say ? လို့ နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ရိုင်းရိုင်းစိုင်းစိုင်း ပြောထွက်သွားပါသည်။ ဆရာမကြီးကတော့ သဘောကောင်းစွာဖြင့် ပြုံးပြုံးနှင့် သူ မကြားလိုက်သည့်စကားလေးများကို ပြန်ပြောပေးရှာပါသည်။
အမေရိကားရှိ ရဲများကတော့ ဒီလိုသဘောကောင်းလိမ့်မည်မထင်ပါ။ “What you say?” လို့ မေးခဲ့မိရင် စိတ်ဆိုးသွားမှာ သေချာပါသည်။ Warning နှင့် ပြီးရမည့်ကိစ္စမှာ Ticket ရသည်အထိ ဖြစ်သွားပါလိမ့်မည်။ Ticket ရသည့်ကိစ္စဆို Suspend လုပ်တဲ့အထိ တိုးမြင့်သွားပါလိမ့်မည်။ ဒီတော့ ထာဝစဉ် ယဉ်ကျေးစွာပြောဆိုပါ။

I’m sorry , could you please repeat that, please.
Would you mind speaking a little slower?
Excuse me, but I thought I was driving under the speed limit.
May I know why you stopped me.
ဒီလိုယဉ်ယဉ်ကျေးကျေး ပြောနိုင်ဆိုနိုင်ရင် သိသိသာသာ အကျိုးထူးများရရှိမှာ သေချာပါသည်။ ပြုံးပြုံးလေးနေဖို့ မမေ့ပါနဲ့။
A smile can help you make friends. လို့ ဆိုကြပါသည်။ ရဲအရာရှိများကို မိမိရဲ့ အပြုံးလေးဖြင့် မိတ်ဆွေဖြစ်သွားအောင် ဆွဲဆောင်လိုက်ပါ။

၃။ Know your rights. Don't be afraid to say "No" when somone infringes on your rights. 

အမေရိကနိုင်ငံသည် Democracy စိုးမိုးသည့်နိုင်ငံဖြစ်သည့်အလျှောက် ကားမောင်းသူတိုင်းမှာ ရပိုင်ခွင့်များ rights များ ရှိနေပါသည်။ မိမိတို့ရဲ့ ရပိုင်ခွင့်များကို သိထားဖို့လိုပါသည်။ ထိုရပိုင်ခွင့်များကို ကျူးလွန်ချိုးဖောက်ခွင့် မပေးမိစေရန်အရေးကြီးပါသည်။ ရဲများက ဖေါ်ပြပါ မေးခွန်းလေးများ မေးလာရင် “No” ပြောဖို့ မတုန့်ဆိုင်းပါနှင့်။ ခွင့်မပေးလိုက်ပါနှင့်။ မိမိအတွက် အကျိုးမရှိနိုင်ပါ။

Will you give us permission to search your car?
Can you please give me your phone? I want to see if you have sent any texts.

ဒီလိုမေးခွန်းမျိုးနှင့်ကြုံရင် ယဉ်ကျေးစွာဖြင့် I am sorry, I must say “No”. ဟု တုန့်ပြန်လိုက်ပါ။ အထူးသတိပြုစေလိုတာက ဘာကြောင့် ခွင့်မပြုလိုကြောင်း ရှင်းပြနေဖို့ မလိုပါ။ ဉပမာ – မိမိရဲ့ cell phone ကို ကြည့်ခွင့်တောင်းဆိုလာရင် No, I can’t let you. လို့ ပြောလိုက်ရုံနဲ့ လုံလောက်ပါပြီ။

ဘာကြောင့် မကြည့်စေလိုလည်းလို့ ပြောဖို့မလိုပါ။ အတင်းကြီးတောင်းဆိုလာခဲ့ရင်တော့ I’m sorry, Sir, but I know my rights. I’m sorry, Ma’am, but I have rights.
စသဖြင့် ပြောလိုက်ရုံပါဘဲ။ ယဉ်ကျေးစွာ Sir တို့၊ Ma’am တို့ ထည့်သုံးလိုက်ရင် လုံလောက်ပါပြီ။ နောက်ဆုတ်သွားပါလိမ့်မည်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ကတော့ ရဲများနှင့်ဆက်ဆံရပြီဆိုလျှင် evidence အနေနဲ့ video လေး ရိုက်ထားနိုင်ရင် အကောင်းဆုံးပါ။ she said, he said မဖြစ်တော့ဘူးပေါ့နော်။
ဒီနှစ်သစ်ကူးမှာ မိမိကိုယ်မိမိ လက်ဆောင်အနေနဲ့ Dash Cam လို့ခေါ်တဲ့ Dash camera for cars လေးတလုံး ဝယ်ယူထားကြဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါရစေ။ စာဖတ်သူအားလုံး နှစ်သစ်ကူးမှာ ဘေးကင်း၊ ရန်ကင်းကြပါစေ။ Safe and sound Drivers များ ဖြစ်ကြပါစေလို့ ဆုတောင်းပေးလိုက်ပါသည်။