မြန်မာ့ဂဇက် အယ်ဒီတာ့သင်ပုန်း -၂၀၂၅ ဇူလိုင်

အမေရိကားတွင် သမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်အာဏာရလာပြီးနောက် တကမ္ဘာလုံးသို့ ရည်ရွယ်ဦးတည်သော ကုန်သွယ်စစ်များပြုခဲ့သည်။ မိတ်ဖက် စစ်ရေးမဟာမိတ်များ၊ အိမ်နီးချင်းများပင်မချန်သော ကုန်သွယ်စစ်များ၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ Make America Great Again နှင့် The Golden Age of American ဟုဆိုပါသည်။
“အထူးကုန်ခွန်လက်နက် ထရမ့်စက်”
ဇူလိုင် ၂၇ ရက်တွင် သမ္မတထရမ့်နှင့် ဥရောပသမဂ္ဂ(EU)ကော်မရှင်နာမင်းကြီး
ဗွန်ဒါ လိုင်ယန် တို့ EU နှင့် US ကုန်သွယ်အထူးခွန် သဘောတူညီချက် ရယူနိုင်ခဲ့သည်။ ဥရောပသမဂ္ဂတွင် နိုင်ငံပေါင်း ၂၇နိုင်ငံပါသည်။ အဓိကပို့ကုန်တို့မှာ ဆေးဝါး၊ စက်ပစ္စည်းကြီးများနှင့် ယာဉ်နှင့်ကားပစ္စည်းများပါ။
ဥရောပသည် အမေရိကထွက်ကုန်များကို “သုည” ရာခိုင်နှုန်းနှင့်လက်ခံကြရမည်ဖြစ်ပြီး အမေရိကားမှာမှု ဥရောပထွက်ကုန်များကို ၁၅% ချနိုင်သည်ဟုဆိုသည်။ ထိုအထဲတွင် အလှူမီနံနှင့် စတီးလ်အထူးနှုန်း ၅၀%မပါသေး။ ရင်းနှီးမြုတ်နှံမှု ဘီလီယံ၆၀၀အထက်ပြုကြရဦးမည်။
ထိုနှုန်းအတိုင်းထပ်တူမျှပင် ဂျပန်ကိုလည်း ပြုနိင်ခဲ့ပြီးဖြစ်သည်။
ဇူလိုင် ၂၄ရက်နေ့တွင်ထိုင်းနှင့် ကမ္ဘောဒီယားတို့ နယ်စပ်ဒေသတွင်းရှိ ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်း Ta Muen Thom နှင့်ဝန်းကျင်ဒေသပိုင်ဆိုင်မှုနှင့်ပတ်သက်၍ စစ်တပ်ချင်း စစ်စဖြစ်သည်။ နှစ်ထောင်ချီပိုင်ဆိုင်မှုပြဿနာဖြစ်သော်လည်း မူလအတွင်းကျလိုက်လျှင် စစ်ဖြစ်ရခြင်းအခြေခံမှာ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းသက်ဆင်/ရှင်နာဝပ် မိသားစုလွှမ်းမိုးမှုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား၏အာဏာရှင်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း ဟွန်ဆန်တို့၏ အကွဲအပြဲဟုသာဆိုရမည်။သို့နှင့် ခမာမျိုးနှင့် ခွန်ထိုင်မျိုးတို့ စစ်နှင့်ဖြေရှင်းခြင်းပါပေ။
မည်သို့ဆိုစေ သမ္မတထရမ့်မှ အပစ်ချက်ခြင်းရပ်ရင်ရပ် မရပ်လျှင် ချထားသောကုန်သွယ်စီးပွားအထူးခွန်ရာခိုင်နှုန်းများညှိနှိုင်းခြင်း မလုပ်ဟုရာဇသံပေးလေရာ ငိုချင်လျက် လက်တို့ စစ်ကြီး တကယ်ရပ်သွားခဲ့သည်ဆိုရမည်။ ကုန်သွယ်စီးပွားညှိနှိုင်းခြင်းများလည်း ပြီးမြောက်ခဲ့သည် ဆိုပါသည်။
“သယံဇာတ ဒီပလိုမေစီ”
သမ္မတထရမ့်သည် နိုင်ငံခြားရေးရာပေါ်လစီကို သယံဇာတအပေါ် မူတည်၍ ပြင်ဆင်လာသည်။ ထင်ရှားသည်မှာ ယူကရိန်းဖြစ်ပြီးလက်နက်ဆက်ထောက်ပံ့ရမည်ဆိုလျှင် ယူကရိန်း၏သယံဇာတတို့ကို အမေရိကားသို့ ထုတ်ပေးရမည်ဟူ၍ ဖိအားပေးကာ၂၀၂၄ ဇွန်က စာချုပ်ပင်ချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ ဆိုဗီယက်ယူနီယံခေတ်မှ ဆန်းစစ်ထားချက်များအရ ယူကရိန်းတွင် မြေရှားသတ္တုတွဲများအပါအဝင် သယံဇာတပေါကြွယ်လှသောလုပ်ကွက်များစွာရှိသည်ဆိုထားပေရာ ထိုအကွက်ကိုနင်း၍ အမေရိကားမှ စိုက်ထုတ်ကုန်ကျခဲ့သည်တို့ကို ပြန်ယူရန် ရည်ရွယ်ရင်းပါ။ စစ်သည်ဖြစ်ဆဲဖြစ်မြဲဖြစ်ပြီး မြေပေါ်မြေအောက်ကွင်းဆင်း သုတေသနများပင်မလုပ်နိုင်သဖြင့် ထရမ့်အုပ်ချုပ်ရေးသည် အခြားတနိုင်ငံကို ပစ်မှတ်ထားရှာပြန်သည်။
သို့နှင့် ကွန်ဂို(DRC) နှင့် ယူဂန္ဓာနိုင်ငံတို့၏ သူပုန်ကြားခံစစ်ရေးတွင် ဝင်ရောက်ပြီး လုံခြုံရေးရယူပေးကာ ကွန်ဂိုနှင့် ဇွန်လအတွင်းက သယံဇာတစာချုပ်များချုပ်ဆိုလိုက်သည်။ ကွန်ဂိုသည် အာဖရိကတိုက်တွင် သယံဇာတပေါကြွယ်လှသော နိုင်ငံတခုဖြစ်သည့်အပြင် ချိုင်းနားနှင့်လည်း သယံဇာတ/မိုင်းတူးလုပ်ငန်းများ ကူးလူးဆက်ဆံမှုအားကောင်းနေသည်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။
ပြီးခဲ့သည်မေလတွင် ချိုင်းနီးစ်ကျောင်းသားများအား ပြည်ဝင်ခွင့်ပိတ်ကာ ကုန်သွယ်စစ်တွင် မြင့်မားလှသော အထူးခွန်များ ချခဲ့ဖူးသည်။ ကမ္ဘာစူပါပါဝါဖြစ်လာပြီဖြစ်သည့်ချိုင်းနားမှလည်း ကုန်သွယ်ခွန်တို့တန်ပြန်ချသည့်အပြင် မြေရှားသတ္တုတွဲများအား တင်ပို့ခွင့်ပိတ်စို့လိုက်ရာ သမ္မတထရမ့်၏ ပေါ်လစီများ ရုတ်တရက် ပြောင်းပြန်လန်ကုန်သည်။ ဇွန်လတွင် ချိုင်းနားနှင့်ကုန်သွယ်စစ်တွင် ကြီးစွာအလျှော့ပေးလိုက်ရသည်။
“မြေရှားသည် အသက်”
ခေတ်မှီစစ်လက်နက်များထုတ်လုပ်ရာတွင် မြေရှားသတ္တုတွဲတို့များစွာလိုအပ်၏။
ထင်ရှားသောဥပမာတခုမှာ အစ္စရေး-ဟာမားစ်စစ်ပွဲတွင် အသုံးပြုနေသော အစ္စရေး/အမေရိကား၏ ခေတ်မှီစစ်လက်နက်များဖြစ်သည်။
ဇွန်လ၁၃ ရက်နေ့၌ အီရန်-အစ္စရေးတိုက်ရိုက်စစ်ဖြစ်ပြီး ၁၂ရက်စစ်ပွဲအတွင်း အပြန်အလှန်ဒုံးကျည်များဖြစ်ပစ်ကြရာတွင် အီရန်ထုတ်ဒုံးအများစုကို ကြားဖြတ်ဟန့်တားဖျက်ချပေးခဲ့သည်မှာ အမေရိကား၏THAAD (Terminal High Altitude Area Defense) များဖြစ်သည်။ တစင်းလျှင် ၁၀သန်းအထက်တန်သော အဆိုပါဒုံးလက်နက်များကိုအမေရိကားမှအလွန်အကျွံသုံးခဲ့ရပေရာ ရှိပြီးထုတ်လုပ်နိုင်အားကျော်လွန်၍ အရံသိမ်းဆည်းထားသည်များပါ လျော့နည်းကုန်သည်ဆိုပါသည်။
ထို့အတူ ယူကရိန်းနိုင်ငံကာကွယ်ရေးတွင်လည်း အမေရိကား၏ မာစတာပိစ်ဆိုရမည့် US Patriot မစ်ဆိုင်းစနစ်များကိုပေးပို့သုံးစွဲရပေရာ အမေရိကား၏ပြည်တွင်းကာကွယ်ရေးအတွက်ပင် မလောက်မငှဖြစ်နေပုံကို NATO သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် သမ္မတထရမ့်မှ BBC သတင်းထောက်အား အရိပ်အမြွတ်မျှ ထုတ်ပြောပြီးဖြစ်သည်။
အကယ်၍ စစ်ကြီးနောက်တခုဖြစ်ခဲ့သော် အမေရိကား၏ ခုခံကာကွယ်နိုင်စွမ်းအားကိုပင် ထိခိုက်နိုင်၏။ စာရင်းချုပ်သော် မြေရှားသတ္တုတွဲများသည်အမေရိကား၏ကာကွယ်ရေး/လုံခြုံရေးအဆင့်ဖြင့်သေရေးရှင်ရေးမျှလိုအပ်နေချိန်တည်း။
သို့နှင့် ကမ္ဘာ့တတိယဖြင့်မြေရှားသတ္တုတွဲတို့ကို အသင့်ထုတ်လုပ်ရောင်းချနေသော မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် သူ၏အကျိုးစီးပွားပေါ်မူတည်၍ လှမ်းကြည့်လာခြင်းသာ။ မြန်မာတို့၏ အကျိုးစီးပွားကို ငှဲ့မည် ဒီမိုကရေးစီအရေးလုပ်ပေးမည်ဟု မမျှော်လင့်ကြစေလို။ အကျိုးစီးပွားချင်း စီးချင်းထိုးခေတ်ဝယ် အခက်ကိုအချက်အဖြစ် သုံးတတ်ရန်သာ။
“လက်ဆွဲနှုတ်ဆက် ရှေ့ရောက်လျှက်”
ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီးမင်းအောင်လှိုင်၏ အစိုးရနှင့် အကြံပေးအဖွဲ့သည် ထိရောက်စွာအလုပ်လုပ်နေဟန်ရှိသည်။ အမေရိကား ဝါရှင်တန်မှသည် အိမ်ဖြူတော်အထိ ပေါက်ရောက်နေသည်ကို သူတို့၏ထုတ်ပြန်စာ လှုပ်ရှားနေပုံများကပြ၏။
အာဏာသိမ်းပြီး ၄နှစ်ခွဲကာလအတွင်း စစ်ကောင်စီ၏ နိုင်ငံခြားရေးရာ ပေါ်လစီတို့သည် ဆုံးရှုံးနေသည်ဟုပြော၍မရပါ။ ရုရှားသို့အကြိမ်ကြိမ်သွားရင်း သမ္မတပူတင်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီးမင်းအောင်လှိုင် တိုက်ရိုက်ဆွေးနွေး/လက်ဆွဲနှုတ်ဆက်နိုင်ခွင့်ရခြင်း၊ အိန္ဒိယဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီနှင့် BIMSTEC Summit ၌ဧပြီလတွင် ထိုင်းနိုင်ငံ၌ ၄င်း ချိုင်းနားသမ္မတရှီနှင့် မေလ ဆိုဗီယက် စစ်ပွဲအောင်ပွဲနေ့ နှစ်၈၀မြောက်၌တိုက်ရိုက်ဆွေးနွေးခွင့်ရခြင်းတို့ရှိဖူးရာ မြန်မာ့အဆက်ဆက်စစ်ခေါင်းဆောင်များ မရဖူးသည့် အောင်မြင်မှုဟု ဆိုရမည်။
ဆဲဗန်းဇူလိုင်ဟု မြန်မာတို့၏ အထိမ်းအမှတ်နေ့တွင် အမေရိကပြည်ထောင်စုသမ္မတဒေါ်နယ်ထရမ့်မှ ဗိုလ်ချုပ်မှုးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ထံ လိပ်မူ၍ ကုန်သွယ်စီးပွားစစ်တွင် အထူးခွန် ၄၀% အထိချမည်ဟူသော စာကို အခြား ၁၃နိုင်ငံနှင့်အတူပေးပို့ခဲ့သည်။ နှစ်ရက်အတွင်း မိမိလိုချင်သော အချက်အလက်များထည့်ရေး၍ အကြောင်းပြန်စာထုတ်ပြန်ပို့နိုင်သော စစ်ကောင်စီသည် သံတမန်ရေးတွင် သမ္မတထရမ့်အလိုရှိသည့်အတိုင်း ကွက်တိချနင်းဝင်ရောက်နိုင်ခဲ့သည်။
“ကချင်သည်သာ အခရာ”
KIA, KOA အစိုးရတရပ်အသွင် စနစ်တကျဖွဲ့စည်းထားသော ကချင်တို့သည်လည်း ခြေလှမ်းနောက်မကျပါ။ ထရမ့်၏ ပထမသက်တမ်းအတွင်း ၂၀၁၉ ဇူလိုင် ၁၇ မှာပင် ကချင်လူမျိုး ခရစ်ယန်တရားဟောဆရာRev. Dr. Hkalam Samson မှ အိမ်ဖြူတော် အိုဗယ်ရုံးခန်းထဲဝင်ရပ်၍ တိုက်ရိုက်စကားပြောနိုင်ခဲ့ဖူး သလို ဗိုလ်ချုပ်ဂွမ်မော်ကိုယ်တိုင်လည်း ၂၀၁၄ (သမ္မတအိုဘားမားလက်ထက်) က ဝါရှင်တန်သို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ လာရောက်နိုင်ခဲ့သည်။
ညီနောင်သုံးဖွဲ့၏ ၂၀၂၃ ခုနှစ် ၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး နောက်ပိုင်း ဟန်ချက်ပျက်သွားသော စစ်ကောင်စီတပ်များအား ၂၀၂၄ အစောပိုင်းလများတွင် ၂လကြာထိုးစစ်ဆင်နွဲ၍ စစ်ကောင်စီစခန်း ၂၀၀ကျော်ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သော KIA သည် မြေရှားသတ္တုထွက်ရာ ဒေသအားလုံးလိုလိုကို ထိမ်းချုပ်မှုအောက်ထည့်သွင်းနိုင်ခဲ့သည်။ ချိုင်းနားနှင့်မြန်မာ ကုန်သွယ်လမ်းမကြီးများကိုပင်ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပြီး ချိုင်းနားအား အပေး/အယူစားပွဲပေါ် တက်စေနိုင်ခဲ့သည်။ ချိုင်းနားအစိုးရသည် ကချင်နိုင်ငံရေး/စစ်ရေးအဖွဲ့အစည်းများအား တဦးချင်းတဖွဲ့ချင်းစီခေါ်တွေ့ခဲ့သည်များ စာချုပ်ချုပ်ခြင်းများ စစ်ရေး/စီးပွားရေး ပြောင်းလဲထောက်ပံ့ခြင်းများရှိနေပါသည််။ သို့သော်ကိုးကန့်နှင့် “ဝ”ကိုမူ ဖမ်းချုပ်အရေးယူဖြိုခွဲပစ်သည်များရလုပ်နေသည်ဟု မြင်ကြရ၏။
“ရေပွက်ပမာ တသက်လျာ”
အားလုံးထဲတွင် နောက်ကျပြတ်ကျန်ရစ်သည်မှာ လူထုအများစု ထောက်ပံ့မှုဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည့် NUG သာဖြစ်၏။ ဆိုရှယ်မီဒီယာများကြား သာမန်သူတို့၏ မြောက်ပင့် ဖြေသိမ့်သော စာများ ကြားတွင်နစ်မွန်းရင်း ရုန်းကန်နေရသည်သာမြင်ပါသည်။ ခေါင်းဆောင်ဆိုသူများ နိုင်ငံခြားတွင် အခြေချမှုကိုရွေးချယ် ခဲ့ကြသဖြင့် ဗီဇာ/နေခွင့်နှင့် ရပ်တည်နိုင်ရေးအတွက် ဦးနှောက်ခွန်အားစွမ်းအားကုန်သုံးရင်းပင် ၄နှစ်ခွဲအချိန်ကာလ ဖြတ်ကနဲ့သာ။
သမိုင်းဘီးတပတ်လှည့်၍ ၂၀၁၀ ပုံစံတူ ဦးသိန်းစိန် ၁.၀ မှ ဦးညိုစော၁.၀ သွားနေသည်ကို မဖြစ်နိုင်ပါဟူ၍ ငြင်းဆဲ။ ဆဲဆိုဆဲ။
လူထုဆက်ဆံရေးနည်းပညာ မီဒီယာအတတ်ညံ့ဖျင်းလွန်းသဖြင့် တကယ့်အုပ်ချုပ်ရေးတို့သည် ပွင့်လင်းမြင်သာခေါင်းစဉ် အောက်တွင် ဟင်းလင်း ဟာလာကြီးပွင့်လျှက်ရှိသည်ကိုတွေ့ရမည်။ နိုင်ငံရေး/စစ်ရေး အတွေ့အကြုံမရှိသူများက မြေစမ်းခရမ်းပျိုး လုပ်ရင်းသင် သင်ရင်းသွားနေကြလေသည်။
ထွက်လာသော သတင်းများကိုကြည့်၍ “ဟင်-ဟာ”ဖြင့် သွားကြမည်လား?၊ ဦးဆောင်၍ ပွဲဖေါ်ဆောင်မည်လား?၊ မည်သို့ဆိုစေ ယခုနှစ်သည် မြန်မာပြည်အနာဂတ် နောင်ဆယ်စုနှစ်များစွာကို အဆုံးအဖြတ်ပေးမည့် လမ်းဆုံ/လမ်းခွပေါ်တွင် ခြေစုံရပ်လျှက်ရှိနေပါပြီ။
မြေရှားပေါ်တွင် မြန်မာ့အနာဂတ်တည်နေပြီဖြစ်ပါသတည်း။