ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်သူများကို ပိုမိုစောင့်ကြည့်ထောက်လှမ်းလာခြင်းနှင့် သက်ရောက်မှုများ

by SweSwe Aye

US အစိုးရသည် လိမ်လည်မှုများ၊ ရာဇဝတ်မှုများကိုကာကွယ်ရန်နှင့် အထောက်အထားမဲ့နေထိုင်သူများကို သိရှိရန်ဆိုသောအချက်များကို အကာအကွယ်ယူပြီး စောင့်ကြည့်သည့်ပစ္စည်းများ/နည်းပညာများ (surveillance tools) ကို တောက်လျှောက်အသုံးပြုခဲ့ပြီး ချဲ့ထွင်လျက်ရှိသည်။ ထိုစောင့်ကြည့်သည့်ပစ္စည်းများ/နည်းပညာများထဲမှ DMV မှအချက်အလက်များ၊ ငွေကြေးပိုင်းဆိုင်ရာကဏ္ဍမှအချက်အလက်များ၊ လက်ကိုင်ဖုန်းကိုခြေရာခံခြင်းများနှင့် အချက်အလက်များဆိုင်ရာစာချုပ်ကိုချိုးဖောက်ပြီး လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးကိစ္စထက်ကို ကျော်လွန်အသုံးပြုလျက်ရှိသည်။ ထိုသို့ ဒစ်ဂျစ်တယ်နည်းပညာကိုသုံးပြီး ရာဇဝတ်မှုများကို ရှာဖွေခြင်းသည် အမေရိကန်လူမျိုးတိုင်းကို မကြုံစဖူး စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးနိုင်ခြေရှိနေသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအချက်အလက်များကို data များ ပြုစုစုဆောင်းခြင်း၊ ဖလှယ်ခြင်းများအားဖြင့် အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများသည် နိုင်ငံရေးအရပစ်မှတ်ထားနိုင်ခြေ၊ data ချိုးဖောက်ခြင်းများအလွန်များပြားလာနိုင်ခြေနှင့် identity theft များ ပါလာနိုင်ခြေများ ပိုမိုများလာမည်ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံသားများအပေါ်တွင်ပါသက်ရောက်မှုရှိသောစောင့်ကြည့်ခြင်းများအကြောင်းဆွေးနွေးပွဲကို American Community Media က ၂၀၂၅၊ စက်တင်ဘာ၅တွင် ဆွေးနွေးပွဲပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက်များကို အကန့်အသတ်စံနှုံးများကျော်လွန်ကာ မျှဝေခြင်း

Nicole Alvarez, Senior Policy Analyst for Technology Policy at the Center for American Progress က အမေရိကန်များ၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအခွင့်အရေးများကို ချိုးဖောက်ပြီး ခြိမ်းခြောက်လျက်ရှိသော၊ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများသာမက အမေရိကန်များ၏အချက်အလက်များကို စောင့်ကြည့်ထောက်လှမ်းခြင်း ရုတ်ချည်းမြန်ဆန်စွာကျယ်ပြန့်လာခြင်းအကြောင်းကိုဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ဖယ်ဒရယ်အထောက်အထားများအရ လူများသည် အကျိုးခံစားခွင့်များလျှောက်ထားသောအခါ၊ အခွန်ဆောင်သောအခါ၊ public service များမှာစာရင်းသွင်းသောအခါ၊ အေဂျင်စီများနှင့်ဆက်ဆံသောအခါ မိမိတို့၏ social security numbers, ဆေးမှတ်တမ်းများ၊ နေထိုင်ခွင့်အခြေအနေ၊ အခွန်မှတ်တမ်းစသဖြင့် အချက်အလက်များကို မျှဝေကြရသည်။ Nicole Alvarez သည် Trump အုပ်ချုပ်ရေးသည် အမေရိကန်များ၏ sensitive data များကို ဒစ်ဂျစ်တယ်ကင်းမျှော်စင်ဆောက်ဖို့အတွက်သုံးနေပါသည် ဟူသော အစီရင်ခံစာကို ပြီးခဲ့သည့်လက ပြုစုခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူမ၏ အစီရင်ခံစာတွင် (မူရင်းအကြောင်းပြချက်နှင့်သွေဖယ်ပြီး အချက်အလက်ချိုးဖောက်ခြင်း)secondary data abuse နှင့် centralization of federal data systems ဟု အပိုင်း၂ပိုင်း ဖော်ပြထားသည်။

Privacy Act of 1974 နဲ့ အင်တာနက်ခေတ်

Privacy Act of 1974 ဥပဒေသည် ဖယ်ဒရယ်အေဂျင်စီများက လူများ၏အချက်အလက်များကို မည်သို့ကိုင်တွယ်ရမည်ဆိုခြင်းအတွက် အဓိကဥပဒေဖြစ်ပြီး Watergate ပြဿနာအပြီးမှာ ရေးဆွဲပြဌာန်းခဲ့သည်။ ထိုဥပဒေတွင် ဖယ်ဒရယ်အစိုးရကိုပေးသော ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအချက်များကို ဘာ့ကြောင့်ပေးရသလဲအကြောင်းရင်းရည်ရွယ်ချက်အတွက်တခုထဲအတွက်မှာသာသုံးရန် ဖော်ပြထားသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအချက်များကို မိမိ၏ အခွင့်ပေးသောရေးစာမပါဘဲ အခြားနေရာများကို မျှဝေခွင့်မရှိချေ။ ယခုအခါတွင် သီးသန့်အချက်အလက်များအတွက်သုံးရန် သီးခြား privacy laws များထွက်ပေါ်လာရာ ဥပမာ- အခွန်မှတ်တမ်းများကို Internal Revenue Code မှသာ ထိန်းသိမ်းရန်၊ ကျန်းမာရေးအချက်အလက်များကို HIPAA အောက်မှာထားရန် စသဖြင့် ပြဌာန်းထားသည်။ Privacy Act of 1974 ဥပဒေသည် အင်တာနက်ပေါ်လာသောအခါ သူ၏အရေးပါအသိအမှတ်ပြုခံရမှုမှာ အကန့်အသတ်များရှိလာခဲ့သည်။ Mass data storage, အေဂျင်စီများက ဒေတာဖလှယ်ခြင်းများ စသဖြင့် လူအများ မမျှော်လင့်ထားခဲ့သောအရာများဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပြီး ယခုသမ္မတသစ်အုပ်ချုပ်ရေးကာလတွင် ဥပမာအားဖြင့် IRS သို့ပေးထားသော ပုဂ္ဂလိကအချက်အလက်များကို ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကို ပြန်ပို့ရန်ရည်ရွယ်ချက်အတွက် Immigration and Customs Enforcement ကို မျှဝေခြင်းများဖြစ်လာခဲ့သည်။ အေဂျင်စီတခုနှင့်တခုကြားမှာလိုက်နာကျင့်သုံးရန် သီးသန့် MOU များရှိသော်လဲ လက်တွေ့မှာ ဘယ်လိုကျင့်သုံးနေသလဲ လူထုကြားမှာ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုက အလွန်နည်းပါးလှသည်။ ထို့အတူ Medicaid data များကိုလဲ Immigration and Customs Enforcement ကို မျှဝေခဲ့သည်။

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက်များချိုးဖောက်မျှဝေခြင်းကြောင့် Public systems များမှာ ပြည်သူများပါဝင်မှုထိခိုက်ခြင်း

Nicole Alvarez က “ယေဘူယျအားဖြင့် ပြည်သူတွေရဲ့အချက်အလက်တွေကိုအသုံးပြုခြင်းဟာ ရေရှည်တည်မြဲရမယ့် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာစံနှုန်းနဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ကန့်သတ်ချက် စံနှုန်းတွေကို ချိုးဖျက်ခြင်းရဲ့ အဓိကအချက်ပါပဲ။ ဒီအလေ့အကျင့်တွေဟာ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာချိုးဖောက်မှုများထက် ကျော်လွန်သွားနိုင်တယ်လို့ ကျမက ရှင်းရှင်းပဲပြောချင်ပါတယ်” ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ အစိုးရသည် ထိုကိုယ်ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက်များကို ပြည်သူလူထုယုံကြည်မှုကျဆင်းရန်အတွက်သာမကဘဲ ပိုမိုကျယ်ပြန့်သောအလွဲသုံးစားပြုခြင်းများပြုရန် တံခါးဖွင့်ပေးလိုက်သကဲ့သို့ တရားဝင်နေထိုင်သူများနှင့် နိုင်ငံသားများကိုပါ တဖြည်းဖြည်းထိခိုက်လာနိုင်ကြောင်းကို ဆက်လက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ လူအများသည် မိမိတို့၏ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအချက်အလက်များကို အစိုးရက အခြားသောရည်ရွယ်ချက်များဖြင့်အသုံးပြုနေသောအခါ အတိုင်းအတာကို မမှန်းဆနိုင်ဘဲ မလုံမခြုံဖြစ်ကြရပြီး ပုံမှန်ပါဝင်နေရာမှ မပါဝင်တော့ခြင်းများအထိ ဖြစ်လာနိုင်သည်ကို Nicole Alvarez က အခွန်ဆောင်ခြင်းကို ရှောင်ခြင်း၊ ကိုယ်တိုင်(သို့) ကလေးများ၏ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအစီအစဉ်များမှာ မပါဝင်တော့ခြင်း၊ အကျိုးခံစားခွင့်များ မလျှောက်တော့ခြင်း စသည်တို့ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်းကို ဥပမာပြဆွေးနွေးခဲ့သည်။ “လူတွေက public systems တွေကနေ ထွက်သွားတဲ့အခါ ဒီ public systems တွေက အားနည်းလာမယ်။ တရားမျှတမှု နည်းပါးလာပြီး ဒီမိုကရေစီနည်းပါးလာမယ်။ ဒီ ripple effects တွေက အေဂျင်စီက လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းကို ထိထိရောက်ရောက် ဝန်ဆောင်မှုပေးနိုင်ဖို့ ပိုပြီးခက်ခဲစေလိမ့်မယ်” ဟု Alvarez က ဆိုသည်။ “ရယ်စရာကောင်းတာက fraud လိမ်လည်မှုကာကွယ်ရေးနဲ့ လူထုပါဝင်မှုလိုမျိုး ရေရှည်ရည်မှန်းချက်တွေကို ပျက်ပြားစေပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် privacy ကိုကာကွယ်ခြင်းအတွက်သာမက အစိုးရစနစ်တွေရဲ့ လုပ်ဆောင်နိုင်စွမ်းနဲ့ တရားမျှတမှုကိုပါ ကာကွယ်ပေးခြင်းလဲ ဖြစ်ပါတယ်”။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အချက်အလက်အရ နေထိုင်ခွင့်မရှိသောရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူများသည် တနှစ်လျှင် federal, state, and local taxes စုစုပေါင်း $90 billion ခန့်အခွန်ဆောင်ကြရာ ထိုအခွန်ငွေများ နစ်နာမည်ဖြစ်သည်။ နေထိုင်ခွင့်မရှိသောရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူများဆောင်သောအခွန်၏ သုံးပုံတပုံနှင့်အထက်သည် payroll taxes များဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့သည် Social Security နှင့် Medicare များသို့ သွားသည်။ ထိုအခွန်ဆောင်သူများ၏အခွန်ဝင်ငွေများလျော့သွားပါက အခြားအခွန်ဆောင်သူများအပေါ် ဝန်ထုတ်ဝန်ပိုးအဖြစ် ပြောင်းသွားမည်ဖြစ်သည်။

“Centralization of federal data systems”

Privacy Act protections များတွင် ဘယ်အစိုးရအဖွဲ့တစုချင်းကမှ လူတယောက်၏ identity အလုံးစုံမျက်နှာစာတိုင်းကို တချိန်ထဲမှာ ကြည့်ဖို့လက်လှမ်းမမီအောင် ကာကွယ်ပေးထားသည်။ နှစ်ပေါင်းများစွာကြာသောအခါ မူဝါဒချမှတ်သူများနှင့် နည်းပညာသမားများက federal data systems သည် တသီးတသန့်ဖြစ်နေသည်၊ ထိရောက်မှုကို ဟန့်တားသည်၊ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကိုကန့်သတ်ထားသည်၊ အေဂျင်စီများက ပြည်သူကို ဝန်ဆောင်မှုပေးရန် ပိုမိုခက်ခဲစေသည်ဟု ဝေဖန်ခဲ့ကြသည်။ အဖြေရှာခြင်းသည် ဘယ်တုန်းကမှ နံရံများအားလုံးကို ထိရောက်စွာ မဖြိုချနိုင်ခဲ့ဘဲ ယနေ့ တွေ့မြင်နေရသော ပြန်လည်ပြုပြင်ခြင်းများသည် ဂရုတစိုက်ပြုပြင်ခြင်းများမဟုတ်ခဲ့ကြောင်း Alvarez က ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ယခင်ကဖြစ်နိုင်ခြေနည်းလွန်းလှသော လူတဦး၏အချက်အလက်မျိုးစုံကို အရေးကြီးသောဆုံးဖြတ်ချက်များချရာတွင်သုံးနိုင်ရန် ကာယကံရှင်ပင် မသိလိုက်ဘဲ ဖယ်ဒရယ်အာဏာပိုင်များက အသေးစိတ် profiles များပြုလုပ်ကြောင်းကို ဆက်လက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ “အခုကာလမှာ efficiency ဒါမှမဟုတ် (လိမ်လည်မှုကိုကာကွယ်ဖို့) fraud prevention ဆိုတဲ့အကြောင်းပြချက်နဲ့ ဒီအကျိုးဆက်တွေကို တရားမျှတယ်ဖြစ်အောင်လုပ်တယ်။ ဒါပေမယ့် မြင်သာပွင့်လင်းမှု၊ ကန့်သတ်မှုတွေနဲ့ စာရင်းသွင်းအသိအမှတ်ပြုခံရခြင်းတွေမရှိတာတွေက အသိသာကြီးပဲ။ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိရော၊ မတော်တဆနဲ့ရော အလွဲသုံးစားလုပ်ဖို့ အခွင့်အရေးတွေကို ဖန်တီးဖို့လုပ်နေတာသာဖြစ်တယ်” ဟု Alvarez က ပြောသည်။ “အစိုးရက ပိုမြင်ရပြီး ကျမတို့ကို နည်းနည်းပဲရှင်းပြတယ်။ ကျမတို့က အစိုးရကကျမတို့ရဲ့အချက်အလက်တွေနဲ့ဘာတွေလုပ်နေတယ်ဆိုတာကို နည်းနည်းပဲ မြင်ရတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူတွေကို စောင့်ကြည့်တယ်ဆိုတာက ဒီနေရာမှာ အစပြုတဲ့အချက်ပဲဖြစ်ပါတယ်”

Privacy Center က ထုတ်ပြန်သောအစီရင်ခံစာ၂ခု

Emerald Tse, Associate at Georgetown’s Center on Privacy & Technology က Georgetown’s Center သည် Privacy Center တခုဖြစ်ကာ သုတေသနနှင့် advocacy အဖွဲ့အစည်းဖြစ်ပြီး privacy law, မူဝါဒများနှင့် လူတဦးချင်းစီနှင့် ကွန်မြူနတီများအပေါ်တွင် သက်ရောက်သည့် ဒစ်ဂျစ်တယ်ခေတ်စောင့်ကြည့်မှုများကို အဓိကထားပြီး အာဏာပိုင်များ၏လူမျက်နှာမှတ်တမ်းထားအသုံးပြုခြင်းကို ရေရှည်စုံစမ်းစစ်ဆေးခြင်းများဖြင့် စတင်ခဲ့ပြီး ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာဥပဒေစနစ်နှင့် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးတို့အကြား ထပ်နေသည့်အစိတ်အပိုင်းများကို စစ်ဆေးစုံစမ်းခြင်းများလဲပြုလုပ်ကြောင်း ရှင်းပြခဲ့သည်။ Georgetown’s Center on Privacy & Technology ၏ surveillance နှင့်ပတ်သက်သောလုပ်ဆောင်မှုများတွင် ၂၀၂၂တွင်ထုတ်ပြန်သော ပထမအစီရင်ခံစာ American Dragnet, ၂၁ရာစု၏ Data-Driven Deportation နှင့် ၂၀၂၄တွင် ထုတ်ပြန်သော ဒုတိယ အစီရင်ခံစာ rating the genome– အမေရိကားအစိုးရသည် အနာဂတ်မှာရဲများက ဥပဒေနှင့်အမိန့်ကိုထိန်းသိမ်းနိုင်ဖို့ လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးလုပ်ပိုင်ခွင့်ပါဝါကိုသုံးပြီး မျိုးရိုးဗီဇ DNA အစုလိုက်အပြုံလိုက်ကို မည်ကဲ့သို့ အလွဲသုံးစားလုပ်ခြင်းတို့ပါဝင်သည်။

ဖယ်ဒရယ်အစိုးရသည် အမိမြေလုံခြုံရေးဌာန အားဖြင့် digital နည်းဖြင့်စောင့်ကြည့်သောပါဝါများကို နေရာအနှံ့မှာထားရှိသည်။ ၂၀၂၂တွင် Privacy Center ကထုတ်ပြန်သော American Dragnet အရ ICE သည် US ရှိလူအများစု၏ဘဝများကို စောင့်ကြည့်ရန်အတွက် digital surveillance ကို အသုံးပြုသည်။ လူအများ၏ အဖွဲ့အစည်းများတွင်ပေးထားသောသတင်းအချက်အလက်များကို ဖလှယ်သည်။ ဥပမာအားဖြင့် ရေနှင့်လျှပ်စစ်အတွက် လူအများလျှောက်ထားသည့်အခါပေးထားသည့်အချက်အလက်များ၊ ကားမောင်းလိုင်စင်လျှောက်သေညအခါပေးထားသောအချက်အလက်များသည် ICE ထံသို့ ရောက်သွားသည်။ အသေးစိတ်ပုဂ္ဂလိကအချက်အလက်များပါဝင်သော လူအများ၏ datasets များကို ICE က ဖန်တီးပြီးပိုမိုကျယ်ပြန့်သော စောင့်ကြည့်ခြင်းကိုပြုလုပ်သည်။ ၂၀၂၄တွင် ထုတ်ပြန်သော rating the genome တွင် အမိမြေလုံခြုံရေးဌာနသည် တနေ့ချင်းစီမှာ ထောင်ပေါင်းများစွာသောလူများ၏ DNA မျိုးရိုးဗီဇကို စုစောင်းသောအစီအစဉ်ကိုဖော်ပြထားသည်။ “လူတွေဟာ အနာဂတ်မှာ ရာဇဝတ်မှုတွေကျူးလွန်လာရင်ဆိုတဲ့ သုံးသပ်ချက်နဲ့ ဖယ်ဒရယ်အစိုးရက DNA မျိုးရိုးဗီဇတွေကို စုဆောင်းပါပြီးတော့ အတိတ်ကာလတွေက ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်သူတွေကို ဖော်ထုတ်တယ်။” Emerald Tse က ရှင်းပြသည်။ “ဒါပေမယ့် ဖယ်ဒရယ်အစိုးရက သူတို့က ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူတွေရဲ့ DNA မျိုးရိုးဗီဇတွေကို စုဆောင်းတာဟာ အနာဂတ်မှာ ရာဇဝတ်ကျူးလွန်မှုတွေကို မှန်းဆနိုင်ဖို့ပါလို့ ခုခံချေပတာကိုလဲ ကျမတို့ တွေ့ခဲ့ရပါတယ်”

၂၀၂၅၊ ဇူလိုင်တွင် Privacy Center က ထပ်ပြီးတွေ့ရှိခဲ့သည်မှာအမိမြေလုံခြုံရေးဌာနသည် profiles များကိုထပ်ဖြည့်သည်မှာ ၎င်းတို့မျှော်မှန်းထားခြင်းထက် များစွာပိုမိုမြန်ဆန်သောနှုံးဖြင့်ထပ်ဖြည့်ကြပြီး လူတယောက်ရာဇဝတ်မှုကျူုးလွန်ထားခြင်း၊ မကျုးလွန်ခြင်းကို ထည့်မတွက်ဘဲ၊ အသက်အရွယ်ကိုထည့်မစဉ်းစာဘဲ လူများ၏ကိုယ်ရေးကိုယ်တာသတင်းအချက်အလက်များနှင့် မျိုးရိုးဗီဇအချက်အလက်များ၊ biometric အချက်အလက်များကို စုဆောင်းနေကြောင်း Emerald Tse က ဆက်လက်ပြောကြားခဲ့သည်။ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းသည် ပါဝါကို လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေးအတွက်သာမကဘဲ နိုင်ငံရေးဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုများအတွက်ကိုပါအသုံးပြုနေကြောင်းကို Emerald Tse က ဆက်ပြီး ပြောပြသည်။ “အစိုးရအေးဂျင့်တွေက တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ union ခေါင်းဆောင်တွေကို ဖမ်းဆီးနေတာတွေကို ကျမတို့တွေ့နေရတာပဲ။ ပြီးတော့ လက်ရှိအုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းက အာဏာအလွဲသုံးစားလုပ်နေတာတွေကို စစ်ဆေးဖို့ကြိုးစားတဲ့ ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်တွေကို ဖယ်ဒရယ်အစိုးရက ဖမ်းဆီးပြီး ရာဇဝတ်မှုစွဲချက်တွေနဲ့တောင် အရေးယူတာတွေကို တွေ့ခဲ့ရတာပဲ” ဟု Emerald Tse က ဆိုသည်။

ထို့ပြင် လူထု၏စားရိတ်ကုန်ကျခံကာသုံးစွဲပြီး ပုဂ္ဂလိက နည်းပညာကုမ္ပဏီများကိုလဲ အကျိုးအမြတ်ပေးကာ ပါဝင်စေခြင်းကို တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း Emerald Tse က ဆက်လက်ပြောကြားသည်။ ၂၀၀၈နှင့်၂၀၂၁ခုနှစ်ကြားတွင် နှစ်စဉ် နည်းပညာစောင့်ကြည့်ခြင်းအတွက် ကုန်ကျငွေမှာ တနှစ်လျှင် $700 million မှ $400 million အထိကုန်ကျခဲ့ပြီး surveillance industry သည် ဆက်ပြီးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာခဲ့သည်။ ယခုနှစ် Border Security Expo ၌ DHS Secretary Noem က အစိုးရသည် ပုဂ္ဂလိက နည်းပညာကုမ္ပဏီများနှင့် မိတ်ဖက်ပိုမိုပြုလုပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့နောက် သန်းပေါင်းများစွာတန်သော စာချုပ်များချုပ်ဆိုခဲ့ကြသည်ကိုတွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း Emerald Tse က ဆိုသည်။

Social media များကို စစ်ဆေးခြင်းများ

Sophia Cope, Senior Staff Attorney at the Electronic Frontier Foundation က နယ်စပ်ကို ဖြတ်သောသူများအားလုံး (အမေရိကန်နိုင်ငံသားများအပါအဝင်)နှင့် US သို့တရားဝင်လာသူများကို social media surveillance စစ်ဆေးခြင်းကိစ္စ၊ State Department က စတင်စည်းကမ်းသတ်မှတ်လိုက်သော visa လျှောက်ထားသူများနှင့် visa waiver တိုင်းပြည်များမှလာရောက်သူများ၏ ESTA form တွင် လွန်ခဲ့သော၅နှစ်က social media အသုံးပြုခြင်းကို စိစစ်ခြင်းများအကြောင်းဆွေးနွေးခဲ့ပြီး Knight First Amendment Institute at Columbia University က ကျောင်းသားကိစ္စနှင့်ဆက်စပ်ပြီး တရားစွဲခြင်းဖြစ်ခဲ့သည့်အကြောင်းများကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ Sophia Cope က “ဒီကိစ္စက First Amendment သို့မဟုတ်လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်ကို စိန်ခေါ်မှုဖြစ်ပြီး ကြီးမားတဲ့စိုးရိမ်ထိတ်လန့်ခြင်းအကျိုးသက်ရောက်မှုဖြစ်တယ်လို့ အငြင်းပွားစရာဖြစ်ပါတယ်။” ဟု သုံးသပ်သည်။ အမေရိကန်နိုင်ငံသားများမှာလဲ ဗီဇာလျှောက်သောမိမိတို့၏ဆွေမျိုးများ ဗီဇာမရမှာစိုးသည့်အတွက်၊ သူတို့ပါ surveillance ထဲပါသွားမည်စိုးသည့်အတွက် ပြောဆိုလိုသည့်အရာများကို လူသိရှင်ကြားပြောခြင်းများကို မလုပ်ကြပေ။ အစိုးရက ဆက်စပ်နေသောလူအသိုင်းအဝိုင်းကွန်ယက်များကို စိစစ်မည်ဟု မပြောသော်လဲ ယခုအုပ်ချုပ်ရေးကာလသည် ဗီဇာလျှောက်ထားသူများသာမက US တွင်ဗီဇာပေါင်းစုံဖြင့်နေထိုင်လျက်ရှိကြသူများသာမက တရားဝင်အမြဲတမ်းနေထိုင်ခွင့်ရထားသူများ၏ social media များအထိကိုပါ ချဲ့ထွင်ပြီး စစ်ဆေးခြင်းများပြုလုပ်ကြောင်းကို Sophia Cope က ပြောကြားခဲ့သည်။

CBP (Customs and Border Protection) နယ်စပ်ကို လေယာဉ်ဖြင့်၊ ရေကြောင်းဖြင့်၊ ကုန်းကြောင်းဖြင့် ဖြတ်သွားသူတိုင်းအတွက် CB ၌ စစ်ဆင်ရေးမူဝါဒရှိရာ ကွန်ပြူတာ၊ ဖုန်း စသည်တို့ကိုရှာဖွေရာတွင် ၁။ လက်ဖြင့်/ mouse ဖြင့် tap scroll လုပ်ကာ folders များ၊ ဖိုင်များကို စစ်ဆေးခြင်းနှင့် ၂။ ခေတ်မီသော software များသုံးကာ hard drive တခုလုံးမှ data များကို download ယူပြီး စစစ်ဆေးခြင်းများရှိကြောင်းကိုလဲ Sophia Cope က ဆက်ပြီးရှင်းပြသည်။ CBP စစ်ဆေးရာတွင် ကိရိယာ၏ passcode ကိုတောင်းခြင်း၊ ဖွင့်ခိုင်းခြင်းများကိုအရင်တောင်းဆိုပြီး ယခင်က အမေရိကန်နိုင်ငံသားဖြစ်ပါက အခြားတိုင်းပြည်မှပြန်လာသောအခါ မိမိ၏တိုင်းပြည်ထဲပြန်ဝင်ခွင့်ကို သက်ဆိုင်ရာကငြင်းပယ်၍မရသော်လဲ ယခုအခါ သက်ဆိုင်ရာက အမေရိကန်နိုင်ငံသားဖြစ်စေကာမူ CBP စစ်ဆေးခြင်းကို ငြင်းဆိုပါက နာရီပေါင်းများစွာထိန်းသိမ်းစစ်ဆေးနိုင်ပြီး မိမိ၏ ကွန်ပြူတာ၊ ဖုန်းတို့ကို သီတင်းပတ်ပေါင်းများစွာ၊ လချီပြီး သိမ်းကာစစ်ဆေးနိုင်ပါသည်။ “သင်ခရီးတခါထွက်ပြီးပြန်လာရင် social media တွေကို private လုပ်တာဖြစ်ဖြစ်၊ apps တွေကို delete လုပ်လာတာဖြစ်ဖြစ်လုပ်ထားရင်လဲ သင့်ကို မေးခွန်းတွေမေးပြီး စစ်ဆေးနိုင်ခြေတွေရှိနေပါသေးတယ်” ဟု Sophia Cope က သတိပေးသည်။ ထိုသို့စစ်ဆေးခြင်းများသည် နယ်စပ် CBP သာက အခြားသောလေဆိပ်များတွင်လဲ HSI (Homeland Security Investigations) ကစစ်ဆေးနိုင်သည်။

Sophia Cope က “ဒီကိစ္စက First Amendment သို့မဟုတ်လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်ကို စိန်ခေါ်မှုဖြစ်ပြီး ကြီးမားတဲ့စိုးရိမ်ထိတ်လန့်ခြင်းအကျိုးသက်ရောက်မှုဖြစ်တယ်လို့ အငြင်းပွားစရာဖြစ်ပါတယ်။” ဟု သုံးသပ်သည်။ “စောင့်ကြည့်စစ်ဆေးနေခြင်းတွေဟာ immigrants တွေနဲ့သာမက လူတိုင်းအတွက် risk ရှိပါတယ်။ တချို့သောကွန်မြူနတီတွေက တခြားသူတွေထက်ပိုပြီး risk ရှိပါတယိ။ လက်ရှိအုပ်ချုပ်ရေးဟာ နေထိုင်ခွင့်အခြေအနေနဲ့မဆိုင်ဘဲ လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်နှင့် နိုင်ငံရေးသဘောထားကွဲလွဲချက်တွေကို ဖိနှိပ်ဖို့အတွက် လူတွေကိုပစ်မှတ်ထားဖမ်းဆီးနေတာတွေကို ကျမတို့တွေ့နေရတယ်။” Emerald Tse က ပြောကြားခဲ့သည်။