နေထိုင်ခွင့်ကြောင့်ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံရသူများထဲမှ သေဆုံးခြင်းများ၊ ပျောက်ဆုံးခြင်းများနှင့်အန္တရာယ်
kaiby SweSwe Aye
ယခုနှစ်တွင် နေထိုင်ခွင့်ကြောင့်ဖမ်းဆီးခံရသူများ၌ ၁၅ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ထိုထဲမှ ၁၀ ဦးမှာ ဇန်နဝါရီမှ ဇွန်လအတွင်း သေဆုံးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကာ သမိုင်းတွင် လတ်တလောကာလများသည် အသေအပျောက်အများဆုံးကာလ ဖြစ်သည်။ ထိုထဲမှ တချို့သေဆုံးမှုများမှာ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်ခြင်းများ ဖြစ်သည်။
လူ ၁,၂၀၀ ကျော်သည် ပျောက်ဆုံးလျက်ရှိပြီး အခြေအတင် ဆွေးနွေးစရာကိစ္စဖြစ်ခဲ့သည်။ Florida တောင်ပိုင်းရှိ “Alligator Alcatraz” ဟု အမည်ပေးထားသော ထောင်တွင်ရှိနေသူများ၏ မိသားစုဝင်များနှင့် ရှေ့နေများမှာ ထောင်ထဲတွင် ထိန်းသိမ်းခံနေရသူများနှင့် အဆက်အသွယ် မရကြပေ။ ကလေးများသည် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများ၏ အန္တရာယ်ရှိသောအခြေအနေများ အောက်တွင် ကာလကြာမြင့်စွာ ရှိနေကြောင်းနှင့် လူအရေအတွက် ကျပ်ပြွတ်စွာထားခြင်း၊ မသန့်ရှင်းသော နေထိုင်ရခြင်းများနှင့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ အစားအစာ ပြဿနာများ များပြားစွာ ကြုံတွေ့နေရကြောင်း ရှေ့နေများက သိရှိရသည်။
ထိုကိစ္စများအတွက် ဆွေးနွေးပွဲတစ်ခုကို American Community Media က ရှေ့နေများ၊ လူ့အခွင့်အရေးဆောင်ရွက်နေသူများ၊ အဖွဲ့အစည်းများက တာဝန်ရှိသူများနှင့် အောက်တိုဘာ ၃ ရက်တွင် ကျင်းပခဲ့သည်။ လက်ရှိတွင် မှတ်တမ်းအရ ထိန်းသိမ်းအကျဉ်းကျခံရသူပေါင်း ၆ သောင်းခန့်ရှိပြီး အဖမ်းအဆီးများမှာ ပိုမိုမြန်ဆန်ပြီး ဖမ်းဆီးရာတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှု နည်းပါးကာ ရာဇဝတ်မှုမရှိသူများကိုပင် ဖမ်းဆီးလျက်ရှိရာ immigrants များအတွက် အခြေအနေများမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလျက်ရှိသည်။
လူဝင်မှုကြောင့် ထိန်းသိမ်းခံထားရသူများ၏ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများအတွင်း လူ့သိက္ခာနှင့် ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအခြေအနေများ။
USCIS တွင် asylum officer အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ဖူးပြီး American Immigration Lawyers Association (AILA) တွင် Policy and Practice Counsel အဖြစ် အလုပ်လုပ်နေသူ Heather Hogan က သူမ၏ detention facilities များတွင် တွေ့ကြုံခဲ့ရသော အဖြစ်အပျက်များနှင့် Arizona၊ California ပြည်နယ်များမှ ခိုလှုံခွင့်တင်ရန် ကြိုးစားသူများနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခြင်း အကြောင်းအရာများကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ Texas ပြည်နယ်ရှိ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများတွင် ရာပေါင်းများစွာသော ထိန်းသိမ်းခံနေရသည့် ခိုလှုံခွင့်တင်ရန် ကြိုးစားသူများနှင့် စကားပြောသောအခါ ရာဇဝတ်မှု နောက်ကြောင်းမရှိပါဘဲ ၎င်းတို့အား ရာဇဝတ်မှုကြောင့် ထောင်ချခံရသော ရာဇဝတ်သားများသဖွယ် ထားရှိကြောင်း သူမ သိရှိခဲ့ရသည်။
ထိုသူများသည် မနက် ၃ နာရီခွဲ၊ ၄ နာရီခန့်တွင် အိပ်ယာထရကာ မနက်စာစားကြရသည်။ သူတို့သည် အလွန်ပင်ပန်းပြီး ဗိုက်ဆာနေကြသော်လည်း ဘဝအပြောင်းအလဲ အင်တာဗျူးအတွက် immigration judge ရှေ့မှောက်တွင် ကြားနာခွင့်ရရှိနိုင်ဖို့အရေး အမေးအဖြေကို ပြုလုပ်ကြသည်။ သူမ ရောက်ရှိခဲ့သော Florence, Arizona အကျဉ်းထောင်တွင် နေထိုင်ခွင့်ကြောင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူများသည် လိမ္မော်ရောင် jumpsuits များ ဝတ်ဆင်ထားကြပြီး ခြေထိပ်၊ လက်ထိပ်များ ခတ်ခံထားရပြီး အကျဉ်းထောင်မှ ဘတ်စ်ကားများဖြင့် အင်တာဗျူးမည့် နေရာသို့ ရောက်လာကြသည်။ လက်ထိပ်ခြေထိပ် အဖြုတ်ခံကြရရန် တန်းစီကြရပြီး အကျဉ်းထောင် cell များတွင် စောင်ကာ တစ်ဦးချင်း အင်တာဗျူးအတွက် စောင့်ကြရသည်။ နေ့လယ်စာကိုလည်း တော်ရုံပမာဏ အနည်းငယ်မျှသာ စားရသည်။
Heather Hogan က အင်တာဗျူးနေစဉ် အကျဉ်းသားတစ်ဦးမှာ အိမ်သာသွားချင်သဖြင့် လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းကို ထိုအကျဉ်းသားအား အိမ်သာသို့ ခေါ်သွားရန် ပြောရာ ထိုသူသည် အိမ်သာကို ရှာမတွေ့ဘဲ လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းက သူ့နာမည်ကို ခေါ်ကာ လှောင်ပြောင်ပြီး သူ၏တင်ပါးကို ကန်မည့်ပုံစံ လုပ်ပြကာ အခြားလုံခြုံရေးဝန်ထမ်းနှင့် ရယ်မောကြသည်ကို တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း ပြောပြသည်။
လုံခြုံရေးဝန်ထမ်းများနှင့် ICE officers များသည် နေထိုင်ခွင့်ကြောင့် အကျဉ်းကျနေသူများကို “bodies” ဟူသော စကားသုံးကာ ခေါ်ဝေါ်ပြီး ထိုစကားလုံးသည် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများတွင် အကျဉ်းကျနေသူများအား ထိုအခြေအနေများတွင် ဘုံအခေါ်အဝေါ်ဖြစ်သည်။ “စနစ်က အဆုံးစွန် လူမဆန်ဘူး ဖြစ်နေတယ်။ ထိန်းသိမ်းခံနေရသူတွေကို လှောင်ပြောင်သယော်တယ်။ သူတို့ကို bodies လို့ခေါ်တယ်။ အချိန်အကြာကြီး ထောင်ကျတဲ့သူတွေဟာ စိတ်ကျန်းမာရေးပြဿနာမျိုးစုံ ဖြစ်ကြတယ်ဆိုတာဟာ အံ့သြစရာ မရှိပါဘူး” ဟု Hogan က ပြောသည်။ “asylum seekers အများစုဟာ US ကို မရောက်ခင်ထဲက သူတို့မှာ စိတ်ဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ အတွေ့အကြုံတွေ ရှိပြီးသားမှာမှ ထောင်ကျတဲ့အခါ ဒီစိတ်ဒဏ်ရာတွေက ပိုဆိုးဝါးလာစေတယ်” Heather Hogan အင်တာဗျူးခဲ့သော Guatemala-Mexico နယ်စပ်တွင် ပြန်ပေးဆွဲခံရပြီး လိင်လုပ်သားများအဖြစ် ခိုင်းစေခံခဲ့ရသူ၊ ၉ လ အကြာတွင် လွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး US သို့ ရောက်လာခဲ့သူ၊ မိသားစုဝင်များကို ဂိုဏ်းသမားများနှင့် မူးယစ်ဆေးဂိုဏ်းက သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသူများ၊ သူတို့နိုင်ငံ အစိုးရက ထောင်ချခဲ့ပြီး US သို့ ထွက်ပြေးလာသော်လည်း US တွင် နောက်တစ်ခါ ထောင်ကျသူများကို ဥပမာပြခဲ့သည်။
နောက်ထပ် စိုးရိမ်စရာ အခြေအနေဖြစ်သော ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သေကြောင်းကြံသူ/ကြိုးစားသူများကို တစ်သီးတသန့် အကျဉ်းချခြင်းမျိုးသည် စိုးရိမ်စရာ အခြေအနေတစ်ခုဖြစ်သည်။ ထိုထဲတွင် LGBTQ+ များ၊ HIV positive ဖြစ်နေသောသူများလည်း ပါဝင်ပြီး အစိုးရက သူတို့ကိုယ်တိုင် ကာကွယ်ရန်အတွက်ဟု ဆိုသော်လည်း UN က တစ်သီးတသန့် အကျဉ်းချထားခြင်းကို ညှင်းပမ်းနှိပ်စက်ခြင်း အုပ်စုထဲ ထည့်ထားသည်။ California တွင် အခြားပြည်နယ်များထက် ပိုမို ကာကွယ်ခြင်းများရှိပြီး Attorney General က ချမှတ်သော ပြည်နယ်ဥပဒေရှိပြီး နှစ်စဉ် အစီရင်ခံရခြင်းရှိရာ ယခုနှစ်တွင် အကျဉ်းထောင်များ၌ စိတ်ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်းများ လျော့နည်းလာသည်ဟု အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြသည်။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် သေကြောင်းကြံခြင်းနှင့် စောင့်ရှောက်မှုပေးခြင်းများမှာ လစ်ဟာချက်များ ရှိနေသည်။ စိတ်ကျန်းမာရေး ထိခိုက်နေသော ထောင်ကျသူများကို အင်အားသုံးခြင်း အဖြစ်အပျက်များ ရှိသည်။
“ဖယ်ဒရယ်အစိုးရဟာ ထုတ်ပြန်ချက်တွေနဲ့ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချသူတွေ၊ ဒုက္ခသည်တွေ၊ asylum seekers တွေကို သူတို့အမှုတွေကို အရှုံးပေးပြီး US ကနေ ထွက်သွားအောင်လို့ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွေကို သုံးတယ်။ အကျဉ်းအပစ်ပေးခြင်း သဘောသဘာဝကို ပိုပြီး ကြီးအောင် လုပ်တယ်” ဟု Hogan က ဆိုသည်။ နေထိုင်ခွင့်အတွက် ဖမ်းဆီးခြင်းများတွင် ယခင်နှစ်များနှင့် ယခုအခြေအနေ ကွာခြားချက်များစွာရှိနေပြီး ယခုအခြေအနေမှာ ဖမ်းဆီးထားသောသူများကို မိသားစုများနှင့်၊ အသိုင်းအဝိုင်းနှင့် ကွဲကွာစေကာ စိတ်ဒဏ်ရာရအောင်လုပ်ပြီး US မှ ထွက်ခွာသွားအောင် လုပ်သောအချက်ဖြစ်သည်။
လူဝင်မှုကြောင့် ထိန်းသိမ်းခံထားရသူများ၏ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများအတွင်း သေဆုံးမှု ကိန်းဂဏန်းများ။
AILA အဖွဲ့ဝင် ရှေ့နေများက အစီရင်ခံထားခြင်းတွင် clients များသည် US အတွင်း ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတစ်ခုမှ တစ်ခုသို့ ပြောင်းရွှေ့ခံရပြီး ထိုနေရာများတွင် သူတို့သိသူ တစ်ဦးမှမရှိဘဲ အရင်းအမြစ်များလည်း မရှိဖြစ်နေကြရာ ထိုအခြေအနေများတွင် ရှေ့နေများက ဥပဒေအကျိုးဆောင် ကိုယ်စားပြုရန် အလွန်ခက်ခဲလျက်ရှိနေကြသည်။ “AILA (American Immigration Lawyers Association) ဟာ အစိုးရကို ဖမ်းဆီးခြင်းအစား အစိုးရက ပေးတဲ့ ရှေ့နေတွေနဲ့၊ အမှုအခင်း စီမံခန့်ခွဲမှုနဲ့ ဥပဒေရေးရာ အကူအညီတွေလိုမျိုး ရပ်ရွာအခြေပြု နည်းလမ်းတွေကို အသုံးပြုစေချင်ပါတယ်။ ဒီနည်းလမ်းဟာ အရင်းအမြစ်တွေ အများကြီးနဲ့ အကောင်းဆုံးလုပ်ဆောင်မှုတွေကိုလည်း ပေးမှာပါ” ဟု Hogan က ဆိုသည်။
Atlanta ရှိ ရှေ့နေတစ်ဦးဖြစ်ပြီး ICE ၏ ထိန်းသိမ်းခြင်းတွင် သေဆုံးသွားသူများ၏ မိသားစုများနှင့် ကွန်မြူနတီကို ကူညီပေးနေသော Detention Kills ကို ၂၀၁၇၊ မေလမှ စတင် တည်ထောင်သူ Andrew Free က ၂၀၁၇ ခုနှစ်က အသေအဆုံး အများဆုံးဖြစ်သော Georgia ရှိ Stewart Detention Center တွင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်ခဲ့သူ Jean Carlos Jimenez-Joseph အကြောင်းကို စတင် ပြောပြခဲ့သည်။ Jimenez-Joseph သည် ကလေးဘဝက US သို့ ရောက်လာပြီး ၂၀၁၆ တွင် DACA status ရခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူသည် စိတ်ကျန်းမာရေး ကုသမှု ချက်ချင်းလိုအပ်နေသူဖြစ်ပြီး အသံများ နားထဲ ကြားနေကြောင်း ထိန်းသိမ်းရေးစခန်း တာဝန်ရှိသူများကို ပြောဆိုပြီး သူ့ကိုယ်သူ သတ်သေမည်ဟု ပြောသော်လည်း လုံလောက်သော ဆေးကုသမှု မရရှိခဲ့ဘဲ ၁၈ ရက်ကြာ တစ်သီးတသန့် အကျဉ်းချခြင်းခံရပြီး သတ်သေခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
စက်တင်ဘာ ၃၀၊ ၂၀၂၅ တွင် ကုန်ဆုံးသော ယခုနှစ် fiscal year တွင် ICE ဖမ်းဆီးမှုများတွင် သေဆုံးမှု ၂၂ ခုရှိကာ COVID ကာလမှစပြီး ယခုအချိန်သည် ICE ဖမ်းဆီးမှုများတွင် အသေအပျောက် အများဆုံးကာလ ဖြစ်သည်။
သတင်းမျှဝေသောသူများ၊ လူထုကို အသိပညာပေးသောသူများအတွက် ယုံကြည်စိတ်ချရသော သတင်းအရင်းအမြစ်တစ်ခုထဲဆီမှ မှန်ကန်တိကျသော အချက်အလက်များရရှိရန် အလွန်ခက်ခဲနေကြောင်း Andrew Free က ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ICE press release အရ ယခုနှစ်ဆန်းပိုင်းမှစပြီး ICE custody တွင် သေဆုံးသူ ၁၉ ဦးရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။ fiscal year ၂၀၂၅ တွင် သေဆုံးသူပေါင်း ၂၂ ဦးရှိသည်ဟု Andrew Free က ထပ်ပြီး ပြောဆိုကာ fiscal year ၂၀၀၄ မှ ၂၀၂၅ အတွင်း သေဆုံးမှု အများစုမှာ Florida ပြည်နယ်တွင် ဖြစ်ကာ သေဆုံးခြင်းအရေအတွက် များပြားသည့်နေရာများမှာ Chrome သို့မဟုတ် the Miami field office တို့တွင်ဖြစ်ပြီး ထိုဒေသရှိ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများမှာ အကျဉ်းသားများ များပြားကာ၊ ဝန်ထမ်းအရေအတွက် နည်းကြကြောင်းကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ဒုတိယ အသေအပျောက် အများစုမှာ Texas ဖြစ်ပြီး Louisiana သည် အကျဉ်းသားအရေအတွက် များပြားလွန်းသော်လည်း ထောင်ထဲတွင် အသေအပျောက်မရှိချေ။ ဒုတိယ အသေအပျောက် အများစုဟုဆိုသော်လည်း သေဆုံးသူနှင့် ICE အဖမ်းဆီးခံရသူ စုစုပေါင်း အချိုးချလိုက်လျှင်တော့ အများဆုံးမဟုတ်ချေ။
VERA Institute ၏ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းပေါင်း ၄၆၀ ခန့်တွင် လေ့လာပြုစုချက်အရ ယမန်နှစ် fiscal year တွင် ICE ၏ နေ့စဉ် ဖမ်းဆီးသော လူပမာဏ ၆၁,၀၀၀ ကို ယခုနှစ် fiscal year က ကျော်လွန်ခဲ့သည်။ ICE ဖမ်းဆီးမှုကြောင့် ထိခိုက်ခြင်းနှင့် သေဆုံးခြင်းများသည် ၂၀၁၃ တွင် မြင့်မားနေရာမှ သိသိသာသာ ပြန်ကျခဲ့သည်။ ၂၀၁၃ တွင် လူတစ်သောင်း အဖမ်းခံရလျှင် ၁၃ ဦး သေဆုံးပြီး ၂၀၂၂ တစ်နှစ်လုံးတွင် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများထဲမှ သေဆုံးသူ ၃ ဦးသာ ရှိခဲ့သည်။
- https://detentionkills.substack.com/p/a-field-guide-to-documenting-deaths
- https://www.dhs.gov/chief-foia-officer-weekly-reports
လူမျိုးအလိုက်၊ နိုင်ငံသားအလိုက် ထောင်ထဲတွင် သေဆုံးသူများ၏ ကိန်းဂဏန်းစာရင်းများ။
ICE custody များတွင် ယခုနှစ် သေဆုံးသူ ၅ ဦးလျှင် ၁ ဦးမှာ မက္ကဆီကိုမှ လာသူများဖြစ်ပြီး ဒုတိယ အများစုမှာ ကျူးဘား (Cuba) မှ လာသူများဖြစ်ကြသည်။ ထိုအချက်များမှာ နိုင်ငံသားဖြစ်မှုကို မူတည်ပြီး ပြောခြင်းဖြစ်သည်။ သို့သော် အချို့သောသူများသည် လူမည်းဟု မှတ်တမ်းပြုထားသော်လည်း Hispanic များဖြစ်ကြသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၂၀၁၇ တွင် Stewart Detention Center တွင် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်ခဲ့သူ Jean Carlos Jimenez-Joseph သည် ပါနားမား (Panama) မှ လာသော်လည်း လူမည်းနှင့် Colombian ရုပ်နှင့်တူသည်။
“ကျွန်တော်တို့က ethnicity နဲ့ race ကို ဘယ်လို သတ်မှတ်မှာလဲ။ Jimenez-Joseph ကို ကျွန်တော်တို့က ethnically အရ Hispanic၊ racially အရ လူမည်းလို့ ပြောရမယ်။ ဒါပေမယ့် ICE က ဒီ data တွေကို သိမ်းမထားဘူး။ ဒါမှမဟုတ် မထုတ်ပြန်ဘူး” ဟု Heather Hogan က ဆိုသည်။ “Deportation research project မှာ ကျွန်တော် တွေ့ရတာက ICE detainer requests တွေကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါမှာ fiscal year ၂၀၀၉ ကနေစပြီး သေဆုံးမှုပေါင်း ၄၀၀ ကျော်ကို report မလုပ်ထားဘူးဆိုတာကို တွေ့ရပါတယ်။ deportation Data Project website သို့မဟုတ် deportation research clinic မှာ ကြည့်ရင် သိနိုင်ပါတယ်။” https://deportationdata.org/data/ice.html “ဒါဟာ သမ္မတသစ် အုပ်ချုပ်ရေးကာလမှာ data လစ်ဟာမှုပါပဲ” ဟုဆိုသည်။ www.tinyurl.com/ICEDeaths
“California, Texas, Illinois ပြည်နယ်တွေဟာ ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းထားခြင်းအောက်မှာ သေဆုံးမှုတွေကို မဖြစ်မနေ သတင်းပို့ ထုတ်ပြန်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကျွန်တော် ကြောက်တာက ပြည်နယ်၊ ဒါမှမဟုတ် ဒေသတွင်း ထိန်းသိမ်းဖမ်းဆီးတဲ့နေရာတွေမှာ သေဆုံးသွားသူတွေနဲ့ သူတို့ သေဆုံးမှုတွေကို တိုင်းသိပြည်သိ ဘယ်တော့မှ မထုတ်ပြန်မှာ၊ ဘယ်တော့မှ စုံစမ်းစစ်ဆေးခြင်း မပြုမှာနဲ့ မှတ်တမ်းမတင်မှာကိုပါပဲ။ ICE ရဲ့ ဖမ်းဆီး ထိန်းသိမ်းမှုအောက်မှာ သေခဲ့သူ အမှန်တကယ် အရေအတွက်က ဘယ်လောက်လဲ။ ကျွန်တော် တကယ်ကို မသိဘူး။ တခြားသူတွေလည်း သိမယ်လို့ ကျွန်တော်မထင်ပါဘူး” ဟု Andrew Free က မေးခွန်းထုတ်ခဲ့သည်။
ခိုလှုံခွင့်လျှောက်ထားသူများနှင့် third-party country agreements
အခမဲ့ရှေ့နေများနှင့် လက်တွဲကာ asylum advocacy အဖြစ် ဦးဆောင်ခဲ့သော Human Rights First ၏ Senior Counsel ဖြစ်သော Yannick Gill က ခိုလှုံခွင့်လျှောက်ထားသူများ၊ နေထိုင်ခွင့်နှင့် ပတ်သက်ပြီး ထိန်းသိမ်းခံရခြင်းများအတွက် ယခုသမ္မတ၏ အုပ်ချုပ်ရေးကာလတွင် ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမဲ့ပြီး အလွန်စိုးရိမ်စရာကောင်းသော အခြေအနေဖြစ်ကြောင်းကို ဦးစွာ ပြောကြားခဲ့သည်။ ၂၀၂၅ တွင် ကွန်ဂရက်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးက ဆက်လက် ကျင့်သုံးသော third-party country agreements (ခိုလှုံခွင့်လျှောက်ခြင်းကို အလွဲသုံးစားမလုပ်ရန်၊ နယ်စပ်ဒေသကို ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ဖြတ်ကျော်ခြင်း မဖြစ်ရန်၊ ခိုလှုံခွင့်လျှောက်ထားသူများ အရေအတွက် ဝန်ထုပ်မဖြစ်စေရန်အတွက် ခိုလှုံလျှောက်ထားသူသည် မိမိ၏ ရည်ရွယ်ချက်အတိုင်း ရောက်လိုသော နောက်ဆုံးနိုင်ငံထက် မိမိအတွက် အန္တရာယ်ရှိသဖြင့် ထွက်ခွာလာသောနိုင်ငံမှ ပထမဆုံးရောက်ရှိသော တိုင်းပြည်ကိုသာ ခိုလှုံခွင့်အတွက် ဦးစားပေးခြင်း။ ဥပမာ U.S.-Canada agreement, EU-Turkey deal များ) နှင့် ခိုလှုံခွင့်လျှောက်သောစနစ်က မောက်ကမဖြစ်ခြင်းများကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။
လွှတ်တော်အမတ်များက Detention Center များကို ဝင်ရောက်စစ်ဆေးမှု ငြင်းပယ်ခံရခြင်းများ။
သြဂုတ် ၅၊ ၂၀၂၅ က Moshannon Detention Center, Pennsylvania တွင် ကွယ်လွန်ခဲ့သော Chinese နိုင်ငံသား Chaofeng Ge (၃၂ နှစ်) သည် နေထိုင်ခွင့်ကြောင့် ထိန်းသိမ်းခံရသူများ၏ သေဆုံးခြင်းတွင် ၁၂ ခုမြောက် သေဆုံးခြင်း ထုတ်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။ Human Rights First သည် လိုအပ်သော စာရွက်စာတမ်းများနှင့်အတူ Representative Summerlee နှင့် Representative Mary Gay Scanlon တို့၏ အကူအညီဖြင့် ထိုထိန်းသိမ်းရေးစခန်းကို သွားရောက်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း အငြင်းခံခဲ့ရကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။
“ICE ကို ခြိမ်းခြောက်မှုတွေနဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေ ထိုးတက်လာတာကြောင့် Human Rights First လို အဖွဲ့အစည်းတွေကို ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွေထဲကို ပေးဝင်ခွင့် မပြုပါဘူးဆိုပြီး ရေးထားတဲ့ စာကို ကျွန်တော်တို့ တောင်းဆိုအပြီး တစ်ပတ်လောက်မှာ ICE ဆီကနေ ပြန်စာ ရရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒီဟာက လိမ်တာပါပဲ” ဟု Yannick Gill က ပြောကြားခဲ့သည်။ Human Rights First ၏ တောင်းဆိုချက် မတိုင်မီ နှစ်ပတ်ခွဲခန့်တွင် လွှတ်တော်အမတ်များသည် Congressional Oversight အတွက် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းကို သွားရောက်ရန် တောင်းဆိုရာ ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသည်။
“ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်က လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွေကို သွားရောက်ကြည့်ရှု စစ်ဆေးခြင်းဟာ အမိမြေဌာနရဲ့ ဆယ်စုနှစ်များစွာမှာ ပုံမှန် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတစ်ခုသာမကဘဲ US ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေက အာမခံထားတဲ့ အခွင့်အရေးတစ်ခုဖြစ်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကွန်ဂရက်လွှတ်တော် အမတ်တစ်ဦးကို ဒီထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွေကို သွားရောက်ခြင်းမပြုဖို့ တားမြစ်တယ်ဆိုတာက ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေကို ပြင်းထန်စွာ ချိုးဖောက်ခြင်းဖြစ်ပြီး အခြေခံအားဖြင့် မှားယွင်းပါတယ်” ဟု Yannick Gill က ဆိုသည်။ “ဒီကိစ္စက ကျွန်တော်တို့ကို ရပ်တန့်ပြီးတော့ ICE နဲ့ Secretary Noem ဟာ ဒီနံရံတွေနောက်မှာ ဘာကို ကွယ်ဝှက်ထားတယ်ဆိုတာကို တိတိကျကျ တွေးစေပါတယ်” American Civil Liberties Union (ACLU) သည်လည်း Moshannon Detention Center သို့ သွားရောက်ရန် ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသည်။ New Jersey ရှိ Delaney Hall နေထိုင်ခွင့်ကြောင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူများအတွက် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်း၏ အပြင်တွင် Representative McIver နှင့် အခြားလွှတ်တော်အမတ်များသည် ဝင်ခွင့် ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသည်။
နေထိုင်ခွင့်ကြောင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူများ ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများမှာ သေကြောင်းကြံရခြင်း အကြောင်းများ။
နေထိုင်ခွင့်ကြောင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူများအတွက် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းတွင် ထိန်းသိမ်းခံနေရသူများ၏ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် အဆုံးစီရင်ခြင်းကို ဖြစ်စေသည့် အခြေအနေများကို Yannick Gill က ဆက်လက် ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ “ကျွန်တော်တို့ရဲ့ report တွေမှာ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လျစ်လျူရှုခံရခြင်းတွေ၊ ကိုယ်ထိလက်ရောက်နဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နှိပ်စက်ခြင်းတွေ၊ legal counsel ရှေ့နေငှားခွင့်ကို ငြင်းပယ်ခံရတာတွေ၊ မလုံမခြုံ၊ မသန့်မရှင်းခြင်းတွေနဲ့ ကြာရှည်ထိန်းသိမ်းခံရခြင်းတွေကြောင့်ဆိုတဲ့ သက်သေတွေ ရခဲ့ပါတယ်” ဟု Gill က ဆိုသည်။ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လျစ်လျူရှုခံရခြင်းများတွင် အခြေခံကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုများဖြစ်သော ဥပမာ- ရင်ကြပ်ထခြင်း၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင် ကျန်းမာရေး စသည်တို့ ပါဝင်ပြီး ထိုကိစ္စများသည် သေခြင်းမှ ကာကွယ်နိုင်သော အခြေအနေများဖြစ်ကြသည်။
ဝေးလံသီခေါင်သော နေရာများတွင် ရှိသော နေထိုင်ခွင့်ကြောင့် ဖမ်းဆီးခံထားရသူများအတွက် ထိန်းသိမ်းရေးစခန်းများတွင် လေဆိပ်များမရှိဘဲ မြို့ကြီးများမှ ခရီးရှည်များ၊ လမ်းချိုးလမ်းကောက်များမှ နာရီပေါင်းများစွာ ကားမောင်းသွားရသည်။ နာမည်ဆိုးဖြင့် ကျော်ကြားသော El Salvador နိုင်ငံရှိ Sikot အကျဉ်းထောင်တွင် Venezuelans ရာပေါင်းများစွာကို ထိန်းသိမ်းထားသည်။
US ရဲ့ refugee သမိုင်းနဲ့ သမ္မတသစ်လက်ထက် refugee ဝင်ခွင့်တွင် လူဖြူ ဦးစားပေးခြင်း။
၁၉၃၉ ခုနှစ်တွင် နာဇီလက်မှ ထွက်ပြေးလာသော ဂျူးဒုက္ခသည်များကို တင်ဆောင်လာသော MS St. Louis ဟု ခေါ်သော သင်္ဘောသည် အမေရိကန်နှင့် အခြားနိုင်ငံများမှ လှည့်ထွက်သွားခဲ့သည်။ ကြေကွဲဖွယ်ရလဒ်မှာ ပယ်ချခံခဲ့ရသော ဒုက္ခသည်အများစုသည် ဥရောပသို့ ပြန်လာခဲ့ကြရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သော ၇၅ နှစ်တွင် Refugee Convention ကို ဥပဒေအဖြစ် အတည်ပြုခဲ့ပြီး ယင်းဥပဒေသည် US တွင် ခိုလှုံခွင့်ရရှိရန် အခြေခံအုတ်မြစ်ပင်ဖြစ်သည်။
ယခုနှစ်တွင် US သို့ လာရောက်ရန်အတွက် လဝက အဆင့်ဆင့် ဖြတ်သန်းပြီးနောက် ဒုက္ခသည်များအဖြစ် အတည်ပြုခံရပြီး လေယာဉ်လက်မှတ် ကြိုဝယ်ထားသူပေါင်း ၁၂,၀၀၀ သည် သမ္မတသစ် အုပ်ချုပ်ရေး၏ သီတင်းပတ် အနည်းငယ် နောက်ပိုင်းမှာ ငြင်းပယ်ခံခဲ့ရသည်။ “တချို့လူတွေဟာ US ကို မရောက်သေးဘူး။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ဥပဒေကို ချိုးဖောက်ခံရတာတင်မကဘူး နိုင်ငံတကာဥပဒေကိုလည်း ချိုးဖောက်ခံရတယ်။ အဲဒါကတော့ ဒီ refugee စနစ်ထဲမှာကိုပဲ လူဖြူ Africans တွေကတော့ ဒီနိုင်ငံကို လာခွင့်ရခဲ့ကြတယ်” ဟု Gill က ထောက်ပြသည်။
US တွင် နေထိုင်နေသူများအတွက် ရှေ့ဆက် တွေးစရာများ။
9/11 တိုက်ခိုက်မှု နောက်ပိုင်းတွင် အစိုးရက “အကြမ်းဖက်ခြင်းကို တိုက်ခိုက်ခြင်း” သို့မဟုတ် “နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေး” အတွက် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် civil rights တို့ကို စတေးခြင်းကြောင့် အန္တရာယ်ရှိသော စိတ်အခြေအနေမျိုးသို့ ပြန်ရောက်နေခြင်းကို တွေ့ရကြောင်း Yannick Gill က သူ၏ အမြင်ကို ပြောပြသည်။ ယခုနှစ် အစောပိုင်းက သမ္မတ Trump က military forces များကို ပြောခဲ့သော မိန့်ခွန်းတွင် “ခင်ဗျားတို့ဟာ ထောင်ထဲရောက်နိုင်တယ်။ ဒါမှမဟုတ် ခင်ဗျားတို့ လာခဲ့တဲ့ဆီကို ပြန်သွားရနိုင်တယ်။ ဒါမှမဟုတ် ဒီ့ထက်တောင် ထပ်ပြီး ဖြစ်နိုင်ချေတွေ ရှိသေးတယ်” ဆိုသော စကားကို ထောက်ပြကာ Yannick Gill က သမ္မတ ပြောခဲ့သော “ဒီ့ထက်တောင် ထပ်ပြီး ဖြစ်နိုင်ချေတွေ ရှိသေးတယ်” ဆိုသော စကားကို ဆက်ပြီး တွေးရန် third-party country agreements များကို အသုံးပြုခြင်းများ၊ US မှ ပြန်ပို့ခံရသူများကို ထိန်းသိမ်းထားသည့် နာမည်ဆိုးနှင့် ကျော်ကြားသော El Salvador နိုင်ငံရှိ Sikot အကျဉ်းထောင်မှ ကြောက်စရာ အဖြစ်အပျက်များအကြောင်း၊ နောက်ထပ် ဘာတွေ ထပ်ဖြစ်လာဦးမည်ဆိုခြင်းကို စဉ်းစားရန် အကြောင်းများကို ဆက်ပြီး ပြောကြားခဲ့သည်။
“လူဝင်မှုကို ကာကွယ်ရေး” ဒါမှမဟုတ် “နိုင်ငံတော် လုံခြုံရေး” ဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်ကို မှန်မှန်ကန်ကန် ဆုံးဖြတ်တယ်ဆိုပြီး ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံမှာ အတိတ်က ဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ အရာတွေကို ရိုးရိုးသားသား ဆန်းစစ်ဖို့ ကျွန်တော်တို့ ပျက်ကွက်ခဲ့ရင် နောက်ထပ် အလားတူ အမှားတွေဟာ ထပ်ပြီး ဖြစ်နေမှာ အသေအချာပါပဲ” ဟု Gill က ပြောကြားခဲ့သည်။