ချီလီငလျှင်ကြောင့် ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်နုန်း ပြောင်းလဲနိုင်ခြင်း

ချီလီတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ၈.၈စကေးရှိ မြေငလျှင်ဒဏ်ကြောင့် ကမာ္ဘ ့ ဝင်ရိုးနှင့် ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်နုန်း ပြောင်းနိုင် ကြောင်း ၊ ထို လည်ပတ်နုန်း ပြောင်းလဲမှု ့ကြောင့် တနစ် တွင် ၄ရက် တိုတောင်း သွားနိုင်ကြောင်း နာဆာမှ သိပံပညာရှင်က ခန် ့မှန်း ပြောကြား ခဲ့ပါ သည်။

ချီလီတွင် ဖြစ်ပွား သော ငလျှင်သည် ရကြိမ်မြောက် အပြင်းထန်ဆုံးဖြစ်သည်။ ထိုပြင်းထန်မှု ့သည် ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်မှု ့သည် တရက်လျှင် ၁.၂၆ မီလီစက္ကန် ့နှေးစေ နိုင်သည်ဟု Pasadena, Califတွင် ရှိသော နာဆာ မှ ဒုံးပျံလွှတ်တင်ရေး လက်တွေ ့ စမ်းသပ် ဌာနမှ သုတေသန သိပံပညာရှင် Richard Grossက ပြောကြား ခဲ့ပါသည်။

ချီလီမြေငလျှင်၏ လှုပ်ရှားမှု ့ကို ကွန်ပျူတာတွင် စင်မြူလိပ် (simulation model) ဖန်တီးပြီး ကမာ္ဘ ့လက်ရှိတိုင်းတာ ရသော အချက်လက် များဖြင့် စမ်းသပ် တွက်ချက် ရာတွင် ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်ဝင်ရိုး earth’s figure axis ၃လက်မခန် ့(၈ စင်တီမီတာနှင့် ၂ရမီလီစက်ဝန်းစက္ကန် ့) ပြောင်းသွားနိုင်ကြောင်း တွေ ့ရှိခဲ့ပါသည်။

သို ့သော် ကွန်ပျူတာမှ ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်ဝင်ရိုးသည် တောင်မြောက်ဝင်ရိုးနှင့် မတူဘဲ ကမာ္ဘ ့ကို လည်ပတ် စေသည့် ဝင်ရိုးကို ဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပါသည်။ ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်ဝင်ရိုး သည် ကမာ္ဘကို တရက်လျှင် တပတ် ပတ်စေပြီး တနှစ်လျှင် တနာရီ မိုင်၁၀၀ဝ နုန်း (တနာရီ ၁၆၀၄ ကီလိုမီတာ) လည်ပတ်စေပါသည်။

ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်ဝင်ရိုး သည် ကမာ္ဘကို ဟန်ချက်မှတ် အနီးတွင်ရှိပြီး တောင်မြောက် ဝင်ရိုးတန်းနှင့် ၃၃ပေ (၁ဝမီတာ) အကွာတွင် ရှိပါသည်။ ယခင် ပြင်းထန်သော မြေငလျှင်ဒဏ်များ ကြောင့် ပြောင်းလဲခဲ့ဖူးပါသည်။ ၂၀၀၄တွင် ဖြစ်ပွားသော ၉.၁ ရစ်တာစကေး ရှိ စူမတ်တြား တင်ဘလာ ငလျှင်ကြောင့် ကမာ္ဘသည် တရက်လျှင် ၆.၈မီလီစက္ကန် ့နှေးသွားပြီးလည်ပတ်ဝင်ရိုးသည် ၂.၇၆ စင်တီမီတာ (ရစင်တီမီတာ) (၂.၃၂ မီလီစက်ဝန်းစက္ကန် ့) သို ့ပြောင်းရွှေ ့သွားပါသည်။

ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်နုန်းသည် ပုံမှန်အားဖြင့် ၂၄နာရီကြာမြင့်သော်လည်း ၂၄နာရီထက် ပုံမှန် ၁မီလီစက္ကန် ့ပြောင်းလဲပါသည်။ ကမာ္ဘလည်ပတ်နုန်းနှေး ခြင်းကြောင့် ဆောင်းတွင်းကာလ ပိုရှည်ကြာခြင်း နွေကာလ တိုတောင်းခြင်းဖြစ်လာကြောင်း ရှင်းပြပါသည်။

ချီလီငလျှင်သည် စူမတ်တြား ငလျှင်ထက် ပြင်းအား လျော့နည်းသော်လည်း ချီလီနိုင်ငံ၏ မြေနေရာသည် အီကွေတာနှင့်ဝေးပြီး ကမာ္ဘ ့လတ္တီကျူ ့အလယ်တွင် ရှိခြင်းကြောင့် ကမာ္ဘ ့လည်ပတ်ဝင်ရိုး ပြောင်းလဲစေနိုင်ကြောင်းရှင်းပြပါသည်။