ဟာဂျီဦးလှမောင် – ထင်ရှားကျော်ကြားမြန်မာများကဏ္ဍ (ဆောင်းဦးပန်း)

ယခုလထင်ရှားကျော်ကြားမြန်မာများကဏ္ဍအတွက် အမေရိကပြည်ထောင်စု၊Los Angeles County, Road Departmentတွင် ၂၈နှစ်ကြာ အင်ဂျင်နီယာအလုပ်လုပ်ကိုင်ခဲ့သော ဟာဂျီဦးလှမောင်(ခေါ်)ဟာဂျီ Esoof Dwood Madhaနှင့်တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့ပါသည်။

၁) အန်ကယ့်ကိုယ်ရေးအကျဉ်းကနေစပြောပြပါ။

ကျနော့်ကို ၁၉၃၄ဧပြီ၂၂မှာ ရန်ကုန်၊၄၄လမ်းမှာမွေးပါတယ်။ဂျပန်ခေတ်တလျှောက် သံလျင်၊ခရမ်း၊ကျောက်တန်းတွေမှာ၄နှစ်နေထိုင်ခဲ့ပါတယ်။သံလျင်ပြောင်းတော့သံလျင်မှာဂျပန်ကျောင်းတက်လိုက်ပါသေးတယ်။ ၁၉၄၅မှာအဖေက ကာလကတ္တားပို့ပြီးကျောင်းထားတယ်။အဲဒီ့မှာ ဟိန္ဒူမွတ်ဆလင်အရေးအခင်းဖြစ်တော့ မြန်မာပြည်ကိုပြန်ပို့ပါတယ်။၁၉၄၆မှာစိန်ဂျွန်းဒိုင်အိုစီအထက်တန်းကျောင်းမှာ သူငယ်တန်းစတက်ပြီး၁၉၅၃မှာ အထက်တန်းအောင်ပြီးတက္ကသိုလ်ရောက်တယ်။၁၉၅၅မှာ အင်ဂျင်နီယာကောလိပ်(BOC)ကိုပြောင်းသွားတယ်။same batchတွေက အခုယူအက်စ်မှာနေတဲ့ကိုတင်ထွဋ်၊ကိုတင်ထွေးတို့။၁၉၅၉မှာ Cilvil Engineeringဘွဲ့ကို University of Rangoonကနေအောင်တယ်။လိပ်ခုံးကပေါ့။အဲဒီ့တုန်းက RITမရှိသေးဘူး။ဘွဲ့ရပြီးကျနော် အာခီတက်ဦးတင်လက်အောက်မှာ အလုပ်လုပ်ခဲ့ပါတယ်။မိုဟာမက်ယူဆွက်ကန်ထရိုက်တာနဲ့လဲပေါင်းအလုပ်လုပ်ခဲ့တယ်။မဂိုလမ်းနဲ့ဒါလဟိုဇီထောင့်က ၅ထပ်တိုက်ကြီးတွေက ကျနော်တို့ဆောက်ခဲ့တာပေါ့။

၂) အမေရိကားကိုထွက်ဖြစ်ခဲ့တဲ့အကြောင်း။

ကျနော်တို့မိသားစုက ရန်ကုန်၂၆လမ်းမှာ DH Madha Building Materialရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ပါတယ်။၁၉၆၂ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းအစိုးရတက်လာချိန်မှာ ကျနော်တို့မိသားစုပိုင်၂၆လမ်းကဆိုင်ကို ပြည်သူပိုင်အသိမ်းခံလိုက်ရတယ်။ကျနော်တို့မှာလုပ်စားစရာမရှိတော့ဘူး။အဲဒီ့အချိန်မှာ တိုင်းပြည်အပြင်ထွက်ချင်သူတွေလျှောက်ပါပြောတော့ ၁၉၆၄မှာ US Embassyကိုဗီဇာလျှောက်တယ်။၁၉၆၄မှာUS Embassyက ကိုတာsystemရှိတာ တနှစ်ကိုလူတရာထက်ပိုမသွားရဘူးဆိုတာ။ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းအစိုးရအာဏာသိမ်းတော့ အကုန်သွားလျှောက်တော့ပြုံသွားရော။Johnsonအစိုးရတက်တော့Preference Systemဆိုလုပ်နေတယ်ခဏစောင့်ပါ၊ပညာတတ်တဲ့သူမှလက်ခံမယ်ဆိုတော့ ၁၉၆၄ဒီဇင်ဘာမှာသွားလျှောက်တာ တမိသားစုလုံးapproveလုပ်လိုက်တယ်။မြန်မာပတ်စ်ပို့သွားလျှောက်တာ ၁နှစ်ခွဲကျော်ကြာတယ်မပေးဘူး။ ကျနော်တို့ညီအကိုတဝမ်းကွဲတွေက ကမာရွတ်မှာဆပ်ပြာစက်ရုံပိုင်တယ်ဆိုတော့သူတို့နဲ့ပတ်သက်နေတယ်ဆိုပြီး ပတ်စ်စပို့ကိုမထုတ်ပေးဘူး။၁၉၆၆မေလမှ ပတ်စပို့ရပြီး ၁၉၆၆ဇွန်၄ရက်မှာထွက်လာတယ်။

၃) အမေရိကားမှာ ဘယ်လိုရုန်းကန်ခဲ့ရသလဲ။အခက်အခဲတွေတွေ့ခဲ့တဲ့အကြောင်း။

အယ်လ်အေရောက်တော့ သူငယ်ချင်းကိုတင်အောင်ကစောင့်နေတယ်။တဝမ်းကွဲညီအကိုတယောက်အိမ်မှာ ခဏနေတယ်။ဩဂုတ်မှာအလုပ်လျှောက်တာ ၃လ၄လအလုပ်မရဘူး။ကျောင်းတွေပိတ်နေလို့။အစိုးရအလုပ်Countyမှာလျှောက်တော့ ဟိုကအောင်လာတဲ့ဘွဲ့ကို USAမှာEvaluate လုပ်ဖို့လိုတယ်ပြောတယ်။ဒါနဲ့Long Beachကောလိပ်သွားတာ ကျောင်းပိတ်ချိန်။ပရော်ဖက်ဆာတယောက်မှမရှိဘူး။စာရွက်တွေထားခဲ့ရတယ်။USAမှာ Experienceမရှိတော့ အလုပ်ရဖို့ကခက်နေတယ်လေ။နောက်တော့Plastic Companyမှာတနာရီတဒေါ်လာစားနဲ့အလုပ်ရတော့အလုပ်ရှင်က“မင်းကပညာတတ်တယောက်ပဲ”ဆိုပြီးQuality Control Inspectorခန့်ပြီး တနာရီ၂ဒေါ်လာခွဲပေးတယ်။တနေ့၁၆နာရီ(2Shifts)လုပ်တယ်။နိုဝင်ဘာမှာLong Beachကောလိပ်ကဖုန်းခေါ်ပြီး ကျနော့်အင်ဂျင်နီယာဘွဲ့ကိုလက်ခံကြောင်းစာထုတ်ပေးတယ်။LA Countyမှာသွားပြတော့ Building Saftyမှာလူပြည့်နေလို့ Road Departmentမှာလုပ်ရမယ်ပြောတယ်။Supervisorကဒီမှာ Experienceလို့ We will train you လို့ပြောတယ်။
၁၉၆၆နိုဝင်ဘာ၁၄ကနေ Cilvil Engineer Assiatance (CEA) ရာထူး တလ၇၃၅ဒေါ်လာနဲ့လုပ်ဖြစ်တယ်။အဲဒီ့မှာ Mike Aye Myintကရောက်နှင့်နေတာ တလရှိပြီ။၁၉၉၄မတ်လမှာ ကျနော်ပင်စင်ယူပါတယ်။

၄) လုပ်ငန်းခွင်အတွေ့အကြုံပြောပြပါဦး။

Road Designကို အရင်ကမလုပ်ခဲ့ဖူးဘူး။မြန်မာပြည်မှာကတိုက်ဆောက်တာဘဲလုပ်ခဲ့တာလေ။သီအိုရီပိုင်းပဲသိခဲ့တာပေါ့။ အလုပ်ထဲမှာပဲလုပ်ရင်းနားလည်သွားတာ။ Blvdတွေဖောက်တယ်။Diamond Bar, Palmdale, Santa Clrita, Lancasterတို့မှာ အစကလမ်းမကြီးတွေမရှိဘူးလေ။အဲဒီ့လမ်းတွေဒီဇိုင်းအစအဆုံးလုပ်ရတယ်။တဖြည်းဖြည်းpromotionပေးတယ်။၁၉၇၈မှာ subdivisionဘက်ပြောင်းလိုက်တာ၁၉၉၄ထိ။

၅) အလုပ်ထဲမှာ ဘာလူမျိုးတွေများလဲ။အခွင့်အရေးမှာ လူမျိုးတခုနဲ့တခုခြားနားတာာမျိုးရှိလား။

အမေရိကန်လူဖြူတွေအများဆုံး။အာရှသားနည်းတယ်။အာဖရိကန်အမေရိကန်ဆိုပိုနည်းတယ်။supervisorဆို လူဖြူတွေအများဆုံးယူထားတာ။promotionပိုရတာလဲများတယ်။ဟိုတုန်းကတော့ ခွဲခြားမှုရှိတယ်။သိသာတယ်။ကျနော်တို့promotionရဖို့စာမေးပွဲဖြေရတာ၇၀%စာပိုင်းမှာ ကျနော်တို့အပြည့်ရတယ်။Promotabilityပိုင်း၃၀%ကျတော့ လူဖြူတွေကအပြည့်ရတော့၁၀၀%ရတယ်။ကျနော်တို့ကို ၁၀၀%မပေးဘူး။တကယ်ကျ ကျနော်တို့ကသူတို့ထက်ပိုကောင်းကောင်းလုပ်နိုင်တယ်။ခုလဲဒါမျိုးရှိတော့ရှိသေးတယ်။နည်းသွားပြီ။ကျနော်ကတော့အမြဲpositiveဘဲ စဉ်းစားပါတယ်။သူများနိုင်ငံ၊ သူများလက်အောက်မှာလုပ်နေရတာပဲလေ။မြန်မာပြည်မှာနေစဉ်တုန်းကလဲ discriminateအလုပ်ခံခဲ့ရတာပဲ။သီးခံပြီးလုပ်ပါတယ်။

၆) တိုင်းတပါးမှာအလုပ်လုပ်နေတဲ့မြန်မာလူငယ်တွကို အန်ကယ့်အတွေ့အကြုံအရဆောင်ရန်၊ရှောင်ရန် ဘာပြောချင်ပါလဲ။

အလုပ်လုပ်နေတဲ့တိုင်းပြည်ရဲ့ပညာပိုင်းတွေအတုယူသင့်တယ်။ Mandagementတွေဘယ်လို handleလုပ်တယ်။
ရှောင်ရန်ကအဓိကက လုပ်ငန်းပိုင်းမှာ ဘယ်သူနဲ့မှထိပ်တိုက်မတွေ့ဖို့ပါပဲ။supervisorမကောင်းတဲ့သူတွေရှိတယ်။ ကျနော်ကိုယ်တိုင်လဲခံခဲ့ရတယ်။ ဒါကိုမကျေနပ်တဲ့ဒေါသစိတ်ဆိုတာလူတိုင်းမှာရှိတယ်။ဒါပေမယ့် ကိုယ်ကမခံနိုင်လို့ရန်ဖြစ်ပြီးနာမည်ပျက်နဲ့အလုပ်ထွက်လာရင် နောက်အလုပ်တခုမှာနစ်နာမယ်။ဒီအလုပ်ကတခြားအလုပ်တခုထပ်ပြောင်းရင် referenceပေးရတဲ့အခါ အဲဒီ့နာမည်ပျက်ပါသွားရင်နောက်အလုပ်မှာကိုယ်ပဲနစ်နာမယ်။

၇) အမေရိကားရောက်ချိန်ကနေခုထိကာလမှာ အန်ကယ့်စိတ်ထဲအမှတ်တရအဖြစ်အပျက်။

မြန်မာပြည်ကထွက်တော့လူတယောက်ကို တဒေါ်လာပဲပေးယူတယ်။ကျနော်တို့ထွက်လာတာ အမျိုးသမီးနဲ့ကလေး၆ယောက်၊မွေးစားသား၁ယောက်။အကြီးဆုံးသမီးက၈နှစ်။အငယ်ဆုံးသမီးက၃နှစ်။လေယာဉ်က နယူးယောက်ကနေ လော့စ်အိန်ဂျလိ်စ်ကိုconnecting flightမရဘူး။သူတို့လဲဘာမှမတတ်နိုင်ဘူး။ကျနော်တို့မိသားစုစားစရာ ၊နေစရာမရှိတော့ ကံကောင်းသွားတာက နယူးယောက် Seven Days Advantage Hospitalမှာလုပ်နေတဲ့မိတ်ဆွေဟောင်းအမေရိကန်ဆရာဝန်။သူကမြန်မာပြည်မှာလဲ အလုပ်လုပ်ဖူးတယ်။ကျနော့်ကလေးတယောက်က မြန်မာပြည်မှာနေစဉ်က သူ့လက်အောက်မှာမွေးဖူးတယ်။သူခေါ်သွားတာတဲ့သူ့အိမ်ခန်းမှာ ၁၃ရက်နေခဲ့ရတယ်။စိတ်ထဲမှာ ကျေနပ်ဝမ်းသာမိတာကတော့ ကျနော်နဲ့BOCမှာအတူတူတက်ခဲ့ဖူးတဲ့ ကိုတင်ထွေး+မYvonne ထွေးအပါအဝင် မိတ်ဆွေဆွေမျိုးမြန်မာမိသားစု၃၀-၄ဝလောက်ကို sponserပေးခေါ်ခဲ့တာပါပဲ။

၈) အန်ကယ်ဘာသာရေးပတ်သက်ပြီးဆောင်ရွက်ချက်။

ကျနော်က University of Rangoonမှာကျောင်းတက်ထဲက၁၉၅၇-၅၈ထိ Muslim Student Associtionမှာ Chairmanလုပ်ခဲ့တယ်။ဒီရောက်တဲ့အချိန် အယ်လ်အေမှာ ဗလီဆိုတာမရှိဘူး။မွတ်စလင်ဘာသာဝင်အိမ်၅အိမ်၆အိမ်လောက်က အပတ်စဉ်ညနေတိုင်း ကလေးတွေကို တလှည့်စီ ဘာသာရေးသင်ပေးတယ်။ဥပုပ်လဆိုအိမ်ခန်းတွေမှာဘုရားဝတ်ပြုရတယ်။၁၉၆၈မှာ ဝါရှင်တန်ဒီစီ၊အီဂျစ်သံရုံးကနေ ဝန်ထမ်းတဦးကို ဗလီဆောက်ဖို့အယ်လ်အေကိုလွှတ်လိုက်တယ်။East LAမှာဗလီတခုစဖွင့်တယ်။အာရပ်တွေပိုက်ဆံနဲ့ဆောက်တာ။ခိုးတာနဲ့ဖျက်ဆီးခံရတာနှဲ့ဆိုတော့ St’s Andrew Placeမှာ ကိုရီးယားခရစ်ယာန်ကျောင်းတခုကိုဝယ်ပြီး Islamic Center of Southern Californiaဖွင့်ခဲ့တယ်။၁၉၇၃နောက်ပိုင်းမှာ မြန်မာမွတ်စလင်တွေရောက်လာတာများတာနဲ့ Westsideမှာ Islamic Centerတခုထပ်ဖွင့်တယ်။ ၁၉၇၇-၇၈မှာ Jamate Masjidul IsLam ကို Inglewoodမှာ ကျနော်တို့ကစပြီး Fonderလုပ်ပြီးဖွင့်ခဲ့တယ်။၁၉၉ဝမှာကျနော်တို့ဇနီးမောင်နှံ ဟာ့ချ်လုပ်ပါတယ်။၁၉၉၈မှာ Umraကိုဆိုဒီအာရေးဗျားမှာလုပ်ပါတယ်။ဟာ့ချ်ဆိုတာက တသက်မှာတခါလုပ်ကိုလုပ်ရတာ။Umraဆိုတာတသက်မှာဘယ်နှစ်ခါမဆိုသွားလို့ရတယ်။တခါသွားရင်ကိုယ့်ရဲ့sinတွေwashလုပ်တဲ့သဘောပါ။

၉) အန်ကယ့်အနေနဲ့ အမေရိကားရောက်တဲ့ဗမာ-မွတ်စလင်မျိုးဆက်သစ်တွေရဲ ့ ဘာသာရေးယုံကြည်ချက်တွေကို အားရမှုရှိပါလား။

မြန်မာပြည်တွင်းမှာက Islamတရားသိတာများတာပေါ့။ကျနော်တို့ရောက်တော့ကျ ကလေးတွေကတပတ်မှ စနေတနင်္ဂနွေ၂ရက်ပဲသင်ပေးရတယ်လေ။ကြီးလာတော့မေ့သွားကြတယ်။ကျနော်တို့က စီးပွားရေးရုန်းကန်ရတာနဲ့အချိန်မပေးနိုင်တာလဲပါပါတယ်။ ကျနော့်ကလေးတွေဆို လူဖြူတွေနဲ့အိမ်ထောင်ကျကြတယ်။ဒါပေမယ့် ကိုယ့်ဘာသာတော့မစွန့်လွှတ်ဘူး။ကြီးလာမှReligionပြန်လုပ်ကြပါတယ်။ဘာသာရေးကိုနားလည်အောင်ပြန်ဖတ်ကြတယ် ။ခုရောက်လာတဲ့ကလေးတွေအတွက်ကျ သိပ်ကောင်းသွားပြီ။လူမျိုးစုံဖွင့်ထားတဲ့ Islamicကျောင်းတွေရှိနေပြီ။အစိုးရကလဲrecordလုပ်တယ်။English, Arabic, Islamic၃မျိုးလုံးသင်တဲ့ကျောင်းတွေ Orange Countyမှာဆို high schoolထိရှိတယ်။Culver Cityမှာဆို ၂၀၀၁ကစတည်ထောင်တဲ့ King Fahad Mosqueဘာသာရေးသင်တန်းကျောင်းမှာ မြန်မာ-မွတ်စလင်ကလေးတော်တော်များများတက်ကြပါတယ်။

၁၀) မြန်မာပြည်ပြန်ဖြစ်လား။အန်ကယ်မြန်မာပြည်မှာနေစဉ်တုန်းကနဲ့ ခုပြန်တော့တိုင်းပြည်တိုးတက်လာတာတွေ့ရသလား။

၁၉၇၁မှာ နိုင်ငံသားဖြစ်တော့ အမေနေမကောင်းတော့ပြန်ဖို့ ၁၉၇၂မှာမြန်မာသံရုံးကိုမေးတော့ ဘာpassportလဲမေးပြီး အမေရိကန်Passportဆိုတော့ဝင်ခွင့်မပေးဘူး။အမေလဲဆုံးသွားတယ်။မပြန်လိုက်ရဘူး။၁၉၈၈နောက်ပိုင်းမှာဗီဇာပြန်ပေးတော့၁၉၉၅မှာ နှစ်၃ဝမှာ ကိုယ်မွေးခဲ့တဲ့နေရာကို ပထမဆုံးပြန်ဖြစ်တယ်။ရှင်းရှင်းပြောရရင်တိုးတက်လာတာမတွေ့ရဘူး။လမ်းလေးတွေကကျဉ်းကျဉ်းလေးတွေမှာ လူတွေကအများကြီး။ကျနော်တို့နေစဉ်က ၂၃မီလျံလူဦးရေ။ ခုကျ၄၆-၄ရမီလျံလောက်ဖြစ်နေပြီ။လူတွေကအထက်အညာကရော ရန်ကုန်ကိုပိုက်ဆံရှာဖို့ဆင်းလာကြတာ။ကျနော်ရန်ကုန်ဘဲရောက်ပါတယ်။မိတ်ဆွေတွေ၊ဆွေမျိုးတွေတွေ့တယ်။လူတွေကိုကြည့်ရတာ ကျနော်စိတ်ထဲမကောင်းဘူး။ဆင်းရဲတဲ့လူတွေများကြတယ်။ပင်ပင်ပန်းပန်းအလုပ်လုပ်ကြရတယ်။ကျန်းမာရေးမကောင်းကြဘူး။ ကိုယ့်တိုင်းပြည်ဘယ်လိုဖြစ်သွားတာလဲံ။ ဒီလောက်ချမ်းသာပြီး ဒီလောက်လှပတဲ့တိုင်းပြည်ဘယ်လိုဖြစ်ရတာလဲဆိုပြီး ငိုချင်လာတယ်။အနီးအပါးတိုင်းပြည်တွေနဲ့ယှဉ်ရင် နိမ့်ပါးနေတယ်။ ကျနော် အမြဲဆုတောင်းတယ်။မြန်မာပြည်မှာကျန်ခဲ့တဲ့သူတွေ အမြန်ဆုံးကောင်းပါစေ။အဆင်ပြေပါစေ။ကျနော်တို့လဲ ကိုယ်မွေးခဲ့တဲ့ကြီးခဲ့တဲ့တိုင်းပြည်မှာပြန်နေချင်ပါတယ်။

မန္တလေးဂေဇက်အတွက်အချိန်ပေးပြီး မေးမြန်းသမျှစိတ်ရှည်လက်ရှည်ဖြေကြားပေးတဲ့ အန်ကယ်ဟာဂျီဦးလှမောင် alias ဟာဂျီ Esoof Dwood Madhaကိုကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

မှတ်ချက်။ ။ မန္တလေးဂေဇက် ၂၀၁၁ ဒီဇင်ဘာလထုတ်တွင် ပုံနှိပ်ဖေါ်ပြပြီးဖြစ်ပါသည်။