အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသောသူများနှင့်နေထိုင်ခွင့်အဖမ်းအဆီးများပြဿနာ
kaiBy Swe Swe Aye
အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသော ပြောင်းရွှေ့အခြေချနေထိုင်သူများသည် ထိရောက်သောတရားဥပဒေနှင့် ၎င်းတို့အား လုံခြုံစွာကာကွယ်ပေးရန်အတွက် ဘတ်ဂျက်နှင့်ပတ်သက်သည့် အတားအဆီးသစ်များကို ရင်ဆိုင်နေရလျက်ရှိသည်။ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရပြီး အသက်ရှင်လျက်ရှိသူများသည် U visa (အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှု၊ လူကုန်ကူးခံရမှု၊ လိင်အကြမ်းဖက်မှုများအပါအဝင် ရာဇဝတ်မှုများ၏သားကောင်ဖြစ်သူများ နေထိုင်ခွင့်လျှောက်ထားသည့်ဗီဇာ)၊ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်သောအမျိုးသမီးများအတွက် VAWA visa များလျှောက်ထားရန်အတွက် ပိုမိုတင်းကျပ်ခြင်းများ၊ အကန့်အသတ်များကို ကြုံတွေ့နေရပြီး လိင်ခံယူချက်ကိုအခြေပြုပြီး အကြမ်းဖက်ခံရသူများအတွက် ခိုလှုံခွင့်သည်လဲ ခဲယဉ်းနေသည့်အခြေအနေဖြစ်သည်။ anti-DEIA restrictions များကြောင့် federal agencies များ၏ဘတ်ဂျက်ဖြင့် ရပ်တည်နေရသော Office of Violence Against Women, Housing and Urban Development အပါအဝင် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသူများကို ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေသော အဖွဲ့အစည်းများအား ခက်ခဲစေပြီး ICE စီးနင်းမှုများကြောင့် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများကွန်မြူနတီတွင် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသူများသည် ပြဿနာကိုတိုင်ကြားဖို့ ကြောက်ရွံ့လျက်ရှိရာ စက်တင်ဘာ ၁၂၊ ၂၀၂၅ က American Community Media က ဆွေးနွေးပွဲကိုပြုလုပ်ခဲ့သည်။
အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသူများနှင့် ICE ကိုကြောက်နေရသည့်ပြဿနာ။
တနိုင်ငံလုံးတွင် Los Angeles သည် ပြောင်းရွှေ့အခြေချနေထိုင်သူများ၏ အိမ်ဖြစ်ရာ Survivor Justice Center ၏ ၇၀%သော clients များမှာ ပြောင်းရွှေ့အခြေချနေထိုင်သူများဖြစ်ကြသည်။ Survivor Justice Center သည် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသူများ၊ လူကုန်ကူးခံရသူများ၊ လိင်အကြမ်းဖက်မှုက်ခံရသူများ၏ ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် လုံခြုံရာနေရာရဖို့ နေ့စဉ်နေ့တိုင်း အလုပ်လုပ်ရပြီး မိသားစုကိစ္စ၊ ဥပဒေရေးရာဝန်ဆောင်မှုများကို ကူညီပေးရသည်။ သို့သော် ICE ဝင်ရောက်စီးနင်းမှုများကြုံတွေ့လာသည့်အခါတွင် ခွဲခြားဆက်ဆံခံရခြင်းနှင့် ရန်လိုမုန်းတီးခြင်းများကို LA County သို့ တိုင်ကြားချက်များသည်။ ၃ပုံ၁ပုံသို့ ကျဆင်းခဲ့ပြီး ထိုသို့ client ပမာဏကျဆင်းရခြင်း၏အကြောင်းရင်းမှာ အဖြစ်အပျက်အမှုအခင်းများကျဆင်းသွားခြင်းကြောင့်မဟုတ်ဘဲ ခံရသူများမှာ အဖွဲ့အစည်းထံ တိုင်ကြားရမည်ကို ကြောက်ရွံ့သောကြောင့်ဖြစ်သည်။ အစိုးရနှင့် nonprofit အဖွဲ့အစည်းများက Know Your Rights လှုပ်ရှားမှုများပြုလုပ်ပြီး လူထုကို ဥပဒေအသိပညာပေးခဲ့ခြင်းများရှိသော်လဲ လူအများမှာ ထိတ်လန့်နေကြဆဲပင်ဖြစ်သည်။ “ဒီသက်ရောက်မှုက လူတွေကို သူတို့လိုအပ်မယ့်အကူအညီတွေကို ရဖို့ ခက်စေပြီး ကွန်မြူနတီဟာ မလုံမခြုံခံစားနေရတယ်။ ကျမတို့ရဲ့ client တွေကြားမှာ အကြောက်တရားတွေ လွှမ်းမိုးနေတယ်။ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုတွေတိုင်ကြားခြင်းတွေကလဲ ဒီပုံစံမျိုး ကျဆင်းနေတယ်” ဟု Survivor Justice Center ၏ Executive Director ဖြစ်သူ Carmen McDonald က ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုသူများသည် အိမ်နီးချင်းများ၊ မိတ်ဆွေများအား mask တပ်ထားပြီး မျက်နှာမမြင်ရသူများ (သို့မဟုတ်) ယူနီဖောင်းဝတ်စုံထက် သာမာန်အဝတ်အစားနှင့် ပိုတူသောအဝတ်များ ဝတ်ထားသည့် ရဲများသဏ္ဍာန်လူများက လာဖမ်းခြင်းကိုတွေ့သောအခါ သူတို့ကိုယ်တိုင် တရားရုံးသို့သွားပြီး ကြုံတွေ့နေရသောရာဇဝတ်မှုများကို ဖြေရှင်းရင်ဆိုင်ရန် ထိတ်လန့်လျက်ရှိနေကြသည်။ data များအရ ယခင်ရာဇဝတ်မှုနောက်ကြောင်းမရှိသူများလဲ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရသည်ကို တွေ့ရသဖြင့် အိမ်တွင်း/လိင် အကြမ်းဖက်၊ လူကုန်ကူးမှုများ၏သားကောင်ဖြစ်ခဲ့ရသော တိုင်ကြားလိုသောသူများသည် သူတို့အလှည့်ဘယ်တော့ အဖမ်းခံရမလဲ၊ သူတို့ကို အကြမ်းဖက်ခဲ့သူများက သူတို့ကို အဖမ်းခံရအောင်ပြန်လုပ်မလားစသော အတွေးဖြင့် စိုးရိမ်နေကြခြင်းဖြစ်သည်။
Survivor Justice Center ၏ Executive Director တွင် အနှစ် ၂၀ အလုပ်လုပ်နေသူ Carmen McDonald က သူတို့အဖွဲ့အစည်းမှ လိုအပ်သောဝန်ဆောင်မှုပေးနေသည့် client တယောက်သည် သူမ တောင်းဆိုထားသော restraining order ကို ပြန်ရုတ်သိမ်းပေးရန်နှင့် အမှုကိုပိတ်ပေးရန် တောင်းဆိုထားပြီး သူမနှင့် အဆက်အသွယ်မရတော့ကြောင်း၊ ဘယ်မှာရှိနေသည်ကို မသိရတော့ကြောင်းတို့ကို ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ပြင် Survivor Justice Center ထံလာနေသော clients များထဲမှ ကျောက်ကပ်ဆေးနေရသောသူတဦးသည် Home Depot နားရှိ dialysis center ကို ICE များဝင်စီးသည့်ကိစ္စနောက်ပိုင်း မသွားရဲတော့သဖြင့် ဆက်မသွားတော့ကြောင်းကို အရေးကြီးသော ကျန်းမာရေးကိစ္စများပါ ထိခိုက်ကြောင်း၊ DMV တွင် ID အသစ်လုပ်ဖို့လဲ public transport ဖြင့်သွားရလာရမည်ကို စိုးရိမ်းသဖြင့် မသွားကြသူများရှိကြောင်း ပြောကြားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ဝန်ဆောင်မှုများပေးသောအခါ clinics နှင့် အစည်းအဝေးများကို ယခင်ကလို လူကိုယ်တိုင်မဟုတ်ဘဲ virtual နည်းဖြင့်အင်တာနက်မှ ဝန်ဆောင်မှုပေးခဲ့သည်။ ကားမတော်တဆတိုက်သည့်အခါတွင်လဲ ရဲကို မခေါ်သော client များရှိသလို၊ ရဲက ကားကိုတားသောအခါ မိမိကို အကြမ်းဖက်သောသူအတူနေသူ၌ လက်နက်များအိမ်တွင်ရှိကြောင်း ရဲကိုပြောလိုသော်လဲ ရဲနှင့်ထပ်မံဆက်ဆံရမည်စိုးသဖြင့် မပြောခဲ့သော client ရှိကြောင်း ဥပမာပြ ပြောဆိုခဲ့သည်။ အိမ်ရှင်နှင့်ပတ်သက်ပြီး တိုင်ကြားလိုသောအိမ်ငှားများ၊ public benefits လျှောက်လိုသူများသည်လဲ ICE များဝင်စီးသည်ကိုကြောက်ပြီး မတိုင်ရဲ၊ မလျှောက်ရဲပဲရှိကြပြီး non-profit အဖွဲ့များထံမှသိရသည်မှာ ကျောင်းတက်သော ကျောင်းသားပမာဏငသည် နွေရာသီက ကျောင်းအပ်သည့်ကျောင်းသားပမာဏ၏ ၅၀% လျော့နည်းကြောင်းလဲ McDonald က ဆက်လက်ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသည့် client တဦးထံ ICE များရောက်ရှိလာက အကြမ်းဖက်သူအား ဖမ်းဆီးသွားပြီး၊ နောက်ရက်အနည်းငယ်တွင် သူမထံထပ်မံရောက်လာကာ သူမကိုပါ ဖမ်းဆီးသွားခဲ့သည်။
Survivor Justice Center သည် client များအတွက် ဆက်လက်ပြီး ဝန်ဆောင်မှုများပေးနေရာတွင် ဥပဒေကိစ္စများ၌ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာလျှို့ဝှက်ချက်များကိုထိန်းသိမ်းသော ဥပဒေအကျိုးဆောင်များနှင့် ချိတ်ဆက်ပေးခြင်း၊ အခမဲ့ခေါ်နိုင်သော hotlines များထားပေးကာ လိုအပ်သောအရင်းအမြစ်များ ပံ့ပိုးခြင်း၊ မိဘ/ အုပ်ထိန်းသူများ မိခင်နိုင်ငံသို့ ပြန်ပို့ခံရသော ကလေးများအတွက် စိတ်ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေးကာကွယ်မှုများအတွက်ပါ ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိပါသည်။ McDonald က “ဘာစကားပြောလဲ။ ဘယ်လိုအသွင်အပြင်လဲ။ ဘာအလုပ်လုပ်သလဲ ဆိုတာတွေအတွက် လူတွေကို ပစ်မှတ်ထားနေကြတယ်။ ကြောက်မက်ဖွယ်အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေဆိုတာကို ကျယ်ကျယ်လောင်လောင်နဲ့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရမှာက အသိသာကြီးပါ” ဟုဆိုသည်။ “ဒီကိစ္စက လူသားချင်းစာနာမှုအကျပ်အတည်းတခုသာမကဘဲ ပြည်သူလူထုလုံခြုံရေးအကျပ်အတည်းဖြစ်နေပါတယ်။ အနိုင်ပြုကျင့်ခံရသူတွေက တိတ်ဆိတ်နေမယ်ဆိုရင် အနိုင်ကျင့်သူတွေ လွတ်သွားပါလိမ့်မယ်။ ရဲကိုဖုန်းခေါ်ဖို့အကြောက်လွန်နေရင် လူတိုင်းက ပိုပြီးမလုံမခြုံဖြစ်ကြရပါတယ်” McDonald က အိမ်တွင်း/လိင်အကြမ်းဖက်/လူကုန်ကူးခံရသူများသည် LAPD ကို ဆက်သွယ်တိုင်ကြားရန် သို့မဟုတ် National Domestic Violence Hotline 1-800-799-7233 (ဘာသာစကား ၂၀၀ကျော် ဘာသာပြန်ရှိသည်။) သို့ တိုင်ကြားရန်နှင့် DPSS မှာလိုအပ်သော အထောက်အပံ့များလျှောက်ထားရယူဖို့ တိုက်တွန်းပြီး ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်များလုံခြုံအောင်ထိန်းထားပေးသည့် Survivor Justice Center ကဲ့သို့သောအဖွဲ့များကို ဆက်သွယ်ရန် တိုက်တွန်းခဲ့သည်။
VAWA, U visa, T visa လျှောက်ထားသူများ။
အကြမ်းဖက်ခံရသောအမျိုးသမီးများအတွက် ၁၉၉၄တွင် ပါတီနှစ်ခုလုံးက သဘောတူသော Violence Against Women’s Act (VAWA) ကို US တွင် အတည်ပြုပြဌာန်းခဲ့သည်။ US နိုင်ငံသားများနှင့် green card holders များ၏မိသားစုတွင်း အကြမ်းဖက်ခံရသော မိသားစုဝင်များကို ကာကွယ်ရန် ပြဌာန်းလိုက်ခြင်းဖြစ်ပြီး ၄ကြိမ်ပြန်အတည်ပြုကာ ၂၀၂၂တွင် သမ္မတ Joe Biden က Law အဖြစ်အတည်ပြုခဲ့ပြီး ထိုဥပဒေအရ အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်သူများ၏ပါဝင်ခြင်းမရှိဘဲ ကိုယ်ပိုင်နေထိုင်ခွင့်ကို ရရှိကြသည်။ USCIS ၏မှတ်တမ်းများအရ ၈၀% သော VAWA visa များကို စိစစ်ချိန်မှာ ပျမ်းမျှ ၄၃လ ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ U visa (အိမ်တွင်း/လိင်အကြမ်းဖက်ခံရသူများ၊ ပြန်ပေးဆွဲခံရသူများခံရသူများအတွက် နေထိုင်ခွင့်)၊ T visa (လူကုန်ကူး-လိင်လုပ်ငန်းများ/ အဓမ္မအလုပ်လုပ်ခိုင်းသူများအတွက် အမှုကိစ္စကိုအာဏာပိုင်များနှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်သူများအား ပေးထားသော နေထိုင်ခွင့်) များလဲ ရှိသည်။ သို့သော် ယခုအုပ်ချူပ်ရေးကာလတွင် အာဏာပိုင်များအားလုံးသည် ထို အကြမ်းဖက်၊ လူကုန်ကူးအမှုများအတွက်သာမကဘဲ immigration ကိစ္စများကိုပါ အရေးယူရန် တွန်းအားပေးခြင်းကြောင့် အကြမ်းဖက်ခံရသော၊ လူကုန်ကူးခံရသောသားကောင်အမျိုးသမီးများအတွက် လုံခြုံရာအကာအကွယ်ရှာရန်နှင့် ရှေ့ဆက်ရန်က အခက်အတဲတွေ့လျက်ရှိကြသည်။ U visa, T visa များကို ရပ်ပစ်ရန် ကွန်ဂရက်သည် ဥပဒေတခုထပ်ပြုရန်လိုအပ်သည်။ သို့သော် အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းသည် အခြားခြေလှမ်းများကို ဆက်ပြီးလှမ်းလျက်ရှိသည်။ ထိုဗီဇာလျှောက်ထားသူများကို အသေးစိတ်လွန်းသောအမေးခွန်းများမေးခြင်း၊ VAWA application တင်ထားသူများကို လူတွေ့စစ်ဆေးခြင်းများထပ်ဖြည့်ခြင်းတို့ ပြုလုပ်နေသည်။ ယခုအုပ်ချုပ်ရေးကာလတွင် VAWA လျှောက်သူများသာမက၊ VAWA အတည်ပြု(approved) ခံရသူများကိုပင် အာဏာပိုင်များက ဖမ်းဆီးနိုင်၊ ပြန်ပို့နိုင်သည်။ ယခင်ကာလများက U visa, T visa တင်ပြီး အပယ်ခံရသူများမှာ နေထိုင်ခွင့်မရသည့်အဆင့်မှာပဲရှိပြီး ယခုအခါ removal proceedings ထဲထည့်ကာ ထိုသူများသည် တရားရုံးတွင် deportation မလုပ်ရန် ခုခံချေပရမည်ဖြစ်သည်။
Gender-based asylum လျှောက်ထားခြင်းများ။
လိင်ခံယူမှုကို အခြေခံသောခိုလှုံခွင့်များအတွက် Attorney General Bondi သည် ၂၀၂၅၊ စက်တင်ဘာ၂ တွင် S-S-F-M case တွင် gender- based asylum case များကို ယခင်ကလို လွယ်လွယ်ကူကူမဟုတ်တော့ဘဲ ပိုမိုခက်ခဲအောင်ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ case တခုချင်းစီအရ မဟုတ်တော့ဘဲ gender- based asylum တင်မည့်သူများကို မေးမြန်းစစ်ဆေးခြင်း၊ ရခဲ့သော traumas များအကြောင်းကို အချိန်ပိုယူကာ ထွက်ဆိုခြင်း၊ ထိုထွက်ဆိုရာတွင် သက်သေခံပေးမည့် gender- based asylum တင်မည့်သူ၏ တိုင်းပြည်အခြေအနေကို ကျွမ်းကျင်သူ ပါဝင်မှု စသဖြင့် လုပ်ဆောင်ရမည့်အချက်များ ပိုမိုများပြားလာသည်။
“အမျိုးသမီးတွေနဲ့မိသားစုတွေက အမျိုးသမီးတွေကိုသတ်ဖြတ်တာတွေ၊ လူသတ်မှုတွေရှိတဲ့အန္တရာယ်များလှတဲ့တိုင်းပြည်ကို ပြန်အပို့ခံရမယ်ဆိုရင် အဖြေက ဘယ်မှာလဲ။ ကျမတို့တွေ ကွန်ဂရက်ကို ဥပဒေပြုဖို့ တောင်းဆိုနေရခြင်းဟာ ဒီအချက်တွေကြောင့်ပါပဲ” ဟု Weibel က ပြောကြားခဲ့သည်။ “ကျမတို့တွေက ပြည်သူတွေလုံခြုံဖို့အတွက်ရဲကို လိုအပ်တာပါ။ နေထိုင်ခွင့်ကိစ္စတွေကို အရေးယူဖို့မဟုတ်ပါဘူး။ အခု gender- based asylum လျှောက်ထားသူတွေက US ဥပဒေအရ အကာအကွယ်တွေရဖို့အတွက် ဆက်မရွေ့နိုင်တော့ဘူး။ အားလုံးမလုံခြုံသရွေ့ ကျမတို့ တယောက်မှ မလုံခြုံကြဘူး” Tahari Justice Center သည် အမျိုးမျိုးသော gender-based violence များကို ရပ်တန့်ရန်ရည်ရွယ်လျက် အခက်အခဲ အကန့်အသတ်များကြားမှ ထိုသူများအတွက် ရှေ့နေများရရှိပြီး လုံခြုံမှုပေးနိုင်ရန်နှင့် လိုအပ်ချက်များကို ဆောင်ရွက်ပေးလျက်ရှိသည်။
အမေရိကန်စစ်ပြန်တစ်ဦး၏ အကြမ်းဖက်ခံခဲ့ရသော မက်ဆီကန်အမျိုးသမီး Juanoက ကြုံတွေ့နေရသောပြဿနာများကို ရဲကို မတိုင်ရဲဘဲရှိရာ Survivor Justice Center ၏အကူအညီဖြင့် ရှေ့နေရရှိကာ နောက်ဆုံး ယခုအုပ်ချုပ်ရေးကာလတွင် တရားဝင်နေထိုင်ခွင့်ရရှိသွားသည့်အကြောင်းကို ပြောပြခဲ့သည်။
အိမ်တွင်း/လိင်အကြမ်းဖက်ခံနေရသောအမျိုးသမီးများကိုကူညီနေသော nonprofits များအတွက် ဘတ်ဂျက်ရှေ့ရေး။
1978 တွင် တည်ထောင်ခဲ့သာ Center for the Pacific Asian Family သည် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသောအမျိုးသမီးများအတွက် သက်ဆိုင်ရာအာရှဘာသာစကားများပြောဆိုခြင်း၊ emergency shelter program တခု transitional shelter programs နှစ်ခု၊ community partnerships program တခု၊ youth prevention program တခုတို့ဖြင့် ဝန်ဆောင်မှုပေးလျက်ရှိသည်။ အခမဲ့ hotline မှာ 1-800-339-3940 ဖြစ်သည်။ Patima Komolamit, Executive Director, Center for the Pacific Asian Family က “ကျမတို့လို nonprofit အဖွဲ့အစည်းတွေ ပေါ်ပေါက်လာတာဟာ ပထမ-ကွန်မြူနတီက လိုအပ်ချက်တွေရှိပြီး မရကြလို့။ ဒုတိယ- ကျမတို့က cultural communities တွေပေါ်မှာအဓိကထားကူညီပြီး ကျမတို့ကူညီပေးနေတဲ့ ကွန်မြူနတီအကြောင်းကို ကျမတို့သိကြတယ်။ တတိယ အစိုးရက ကျမတို့ပေးနေတဲ့ဝန်ဆောင်မှုမျိုးတွေ မပေးနိုင်တဲ့အတွက် nonprofits တွေ ပေါ်ပေါက်လာတာပဲ” ဟုရှင်းပြသည်။ ယခုအခါ အုပ်ချုပ်ရေးသစ်ကာလတွင် ထို nonprofits များကို ထောက်ပံ့နေသောဘတ်ဂျက်ဖြတ်တောက်ခြင်းများ ရှိလာမည်ဖြစ်ရာ Center for the Pacific Asian Family သည်လည်း ကြုံတွေ့ရမည်ဖြစ်ကြောင်း Komolamit ပြောကြားခဲ့သည်။ “ကျမ သတိပေးချင်တာကတော့ ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေကို သိမြင်နားလည်ဖို့နဲ့ အကြမ်းဖက်သားကောင်ဖြစ်နေကြတဲ့ immigrants တွေဟာ အကူအညီတွေလိုကို လိုအပ်နေပါတယ်ဆိုတာကို သတိပြုကြပါ။ သူတို့ကို ကူညီနိုင်တဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေရှိပါတယ်။ သူတို့ရဲ့အသက်တွေကို ကယ်နေတာဖြစ်လို့၊ လိုအပ်မှုဖြစ်လို့ ကျမတို့လုပ်နိုင်တာတွေကို လုပ်နေပါတယ်”
(တနိုင်ငံလုံးအတွက် အိမ်တွင်းအကြမ်းဖက်ခံရသူများ တိုင်ကြားနိုင်သည့် hotline မှာ: 800-799-7233 / 800-799-SAFE ဖြစ်ပြီး website မှလဲ တိုင်ကြားနိုင်ပါသည်။ https://www.thehotline.org/resources/violence-against-women-act-vawa/)